Fatema Mernissi

Bere tesia eta lehen liburua, Sexo, ideología e Islam izenekoa (ingelesezko jatorrizko titulua: Beyond the Veil: Male-Female Dynamics in Modern Muslim Society, 1975) hiriko emakume marokoarrekin egindako 14 elkarrizketetan eta Marokoko erlijio-aholkularitzako zerbitzu batera bidalitako 402 gutunetan oinarrita dago Islam ofiziala genero-berdintasunarekin kontraesanean dagoela frogatzen saiatu zen Mernissi. Emakumeak eta gizonak berdinak dira islamaren ideologian, baina manipulatzailetzat, sexualki aktibo eta arriskutsutzat hartzen dira (mendebaldeko kulturan, aldiz, emakumeak biologikoki gizonak baino txikiagoak diren usteak justifikatzen du genero-desberdintasuna). Gainera, emakumeak gizonen mende daude lege islamikoaren (Sharia) eta erakundeen arabera, boterea mugatzeko. Hala ere, modernizazioak zalantzan jartzen ditu erakunde horietako batzuk. Liburuaren I. zatian, lehen akademiko musulmanek emakumeei, sexualitateari eta familiari buruz idatzitako idazkiak zehazten dira. II. zatian Marokoko egoera modernoa aztertzen da. Bere ideietako batzuk: Umma (islameko fededunen komunitatea), berdintasunean oinarritua, gatazkan dago familia musulmanarekin, desberdintasunetik abiatuta eraikitzen baita. Islamaren mehatxua elementu heterosexuala da, ez emakumearen askapena. Emakume musulmanak belaunaldiz belaunaldi askatuko dira, eta ez sexu-gatazkekin.[6] [7]

Laurogeiko hamarkadaren hasieran, Mernissik emakumeen alfabetatzearen eta jaiotza-indizearen arteko korrelazioa zientifikoki frogatzen zuen lehen azterketetako bat egin zuen. Azterketa horiek biltzen dituen liburuan, Maroko, emakumeen bidez (1990) (jatorrizko titulua frantsesez: Le Maroc raconté par ses femmes, 1983), alfabetatu gabeko emakumeetan bost seme-alaba izatetik alfabetatutakoetan bi izatera pasatzen dela azaldu zuen. Nazio Batuen Batzorde Espezializatuek ere erabili zituzten ikerketa horiek.[8][9]

Mernissiren arabera, liburu hori:[10]

"Nik aukeratutako elkarrizketa-multzo bat da, niri gustatzen zaidalako, besterik gabe. Subjektibotasunez betetako liburua da. Elkarrizketatutako emakumeekin lotzen nauten lotura afektiboak oso sendoak dira. Nik isileko emakumeei eman diet hitza, inork ikusi edo entzun gabe bizitzan zehar pasatzen direnei. Independentziaren aurretik eta ondoren ia ezkutuan proletarizatu zirenak. Alderdiek eta Gobernuak diplomak dituztenekiko interesa dute, gizartean ondo moldatzen direnekiko. Nik nekazarien eta langileen isiltasuna azaleratu dut, emakume langile horiei buruz hauteskundeetan baino ez baita hitz egiten. Nire liburuaren mezua arazoak planteatzea da, mundu arabiarrari, Marokori, legegile marokoarrei. Nor islatzen du, bada, legeak? Norentzat dago egina?” Fátima Mernissi

Liburu honetan (frantsesezko jatorrizko titulua: Le harem politique – Le Prophéte et les femmes, 1987), emakumeen giza eskubideak babesten dituzten tradizio islamiar premodernoak aurkitu eta deskribatu egiten ditu.[5] Bere lana egiteko eskubidea defendatzeko, Mernissik zera pentsatu zuen, aditu baino gehiago, berriz ere testu koranikoak berrikusi behar zituela. Koranaren bertsio ezberdinak zehatz-mehatz aztertu ondoren, Mernissik zirkulu islamiar batzuetan nagusi den misoginiaren printzipioa erakutsi zuen, eta bere baieztapen ospetsua egin zuen:

Mahoma profeta gizon feminista eta oso aurrerakoia izan zen bere garairako, eta ez zen Mahoma bera izan, beste gizon batzuk baizik, emakumeak bigarren mailako pertsonatzat hartzen hasi zirenak. Profeta emakumeen duintasunaren defendatzailea izan zen, eta meskiten ateak zabaltzen zizkien, gizonaren berdintasunean.[11]

Fátima Mernissik honako hauxe gaineratu zuen:

“(Mahomaren) garaiko Arabia bidegabea eta basatia zen. Bahitu, saldu eta emakumeak 'herentzian' hartzen ziren. Hark (Mahomak) debekatu egin zuen hori guztia, eta mugak jarri zizkion beduino haien poligamia basatiari. Emakumeak otoitzean eta gerran parte hartzera bultzatu zituen, orduko bi ekintza garrantzitsuenak.”[12]

Mernissik Profetaren emazteek duten zeregin garrantzitsuaz eta islamaren fundazioaren gertakizun politiko nagusietan duten parte-hartzeaz ere idatzi zuen.[11] Hori guztia ez zitzaion Marokoko Erregimenari gustatu eta liburua Marokon debekatutako autorearen liburu bakarra izan zen, nahiz eta beste herrialde musulman batzuetan, Sirian esaterako, arrakasta handia izan zuen.[1]

Ahaztutako boterea. Emakumeak, aldatzen ari den islamaren aurrean (1995) (jatorrizko titulua frantsesez: Sultanes oubliées – Femmes chefs d’Etat en Islam, 1990), laurogeiko hamarkadako eta laurogeita hamarreko hamarkadaren hasierako artikulu batzuk ditu, hainbat alderditatik hainbat galderari erantzuten saiatzen direnak, hala nola: zergatik dira Estatu arabiarrak emakumeen etsai? Zergatik ezin dituzte emakumeak aurrerapenaren indar eragile gisa ikusi? Mernissik zera dio:

ez zuela ulertu “Estatuak emakumearenganako duen etsaitasunaren misterioa, Persiako Golkoko gerra piztu zen arte. Orduan ikusi zen argi eta garbi ez zela feminitatearen aurkako gerra, demokraziaren aurkakokoa baizik". [13] [9]

Liburu horretan (ingelesezko jatorrizko titulua: Dreams of a Trespass – Tal of a Harem Girlhood, 1994), Fátima Mernissik Fezeko etxe-harema deskribatzen du; hain zuzen ere, 1940ko hamarkadan eta 50eko hamarkadako lehen urteetan, haurtzaroan eta nerabezaroan bizi izan zuen harena. Deskribapen hori ez da Mendebaldera pintura eta filmen bidez iritsi den otomandar inperialetik (1909an desagertua) heldu zaiguna, oso bestelakoa baizik.[1] Lan horretan, Mernissik lehen pertsonan kontatzen ditu patioan bizi ziren eta kanpoko mundura sartzerik ez zuten emakumeen ametsak eta memoriak. Horregatik, mundua bere irudimenean birsortu behar zuen. Aitaren aldeko aitonarekin, haren emazteekin, osaba-izebekin, lehengusuekin eta beste senide batzuekin bizi zen, aitarekin eta amarekin batera. Mernissiren amak hezi eta eragin egin zuen, emakume kikila izan barik, indartsua izateko. Horretan paper garrantzitsua dute Mila eta bat gauetako pertsonaiek; adibidez, Xererazadek, bere adimenarekin eta hitzaren nagusitasunarekin zuen errege, senar eta gizona kontrolatzen jakin baitzuen. Aitonaren landako harena ere tradizionala zen, baina irekiagoa era geografikoan; izan ere, emakumeak ez ziren etxe barruan bizi, askatasun handiagoz gozatzen zuten, kanpoan mugi zitezkeen eta naturarekin harreman handia zuten. Landa-etxean, Mernissiren amaren aldeko aitonaren emazte Yasminarekin eta beste 'emaztekide' batzuekin bizi zen. Mernissi eta Samir lehengusua helduen kontzeptuak ulertzen saiatu ziren– harenaren izaerari, hudud terminoari (muga sakratuak), egiaren auzia versus gezur inuzenteak eta indar frantses kolonialen eta nazionalista marokoarren arteko tentsio gero eta handiagoa eztabaidatzen zuten. Hudud-ei dagokienez, Mernissiri oso garrantzitsuak zirela zoriontsu izateko eta errespetatu egin behar zirela erakutsi zioten. Muga fisikoak dira, hala nola etxeko atea edo muga sozialak, gizonak leku batean eta emakumeak beste batean jartzen dituztenak. Hala ere, gaztetatik, Mernissi mugak hausten saiatu zen, seguru asko amak, izeba Habibak eta amona Yasminak inspiratuta. Yasminak zera zioen, Mahoma profetak ez zuela inoiz bereizketarik egin gizonen eta emakumeen artean, ezta aberatsen eta txiroen artean ere.[14]

• 1990 Marruecos a través de sus mujeres; Ediciones del Oriente y del Mediterráneo
• 1990 Aixa y el hijo del rey, o ¿Quién puede más el hombre o la mujer? : cuento popular marroquí; Ediciones del Oriente y del Mediterráneo
• 1992 El harén político: El Profeta y las mujeres; Ediciones del Oriente y del Mediterráneo
• 1992 El miedo a la modernidad: Islam y democracia; Ediciones del Oriente y del Mediterráneo
• 1995 El poder olvidado: Las mujeres ante un Islam en cambio; Icaria argitaletxea
• 1995 Sueños en el umbral: Memorias de una niña del harén; El Aleph Editoreak
• 1997 Las sultanas olvidadas; El Aleph Editoreak
• 2001 El harén en occidente; Espasa Liburuak
• 2004 Un libro para la paz; El Aleph Editoreak
• 2005 El hilo de Penélope: La labor de las mujeres que tejen el futuro de Marruecos; Lumen argitaletxea
• 2008 El amor en el Islam: A través del espejo de los textos antiguos; Aquilar
• 2016 Reflexiones sobre la violencia de los jóvenes; Icaria argitaletxea[15]

• 1979 Les Ait-Débrouille- ONG rurales du Haut Atlas; Marsam argitaletxea
• 1983 Al Hubb fi hadaratina al-Islamiya (Amor en nuestra civilización islámica); Al-dar al-‘alamiya li-l-tiba’a wa-l-nashr wa-l-tawazi’
• 1985 Femmes du Gharb
• 1988 Chahrazad n'est pas marocaine, autrement elle serait salariée!, La Fennec argitaletxea
• 1988 Etes-vous vacciné contre le Harem? – Texte-Test pour les messiuers qui adorent les dames; Le Fennec argitaletxea
• 2001 Scheherazade Goes West; Washington Square Press
• 2004 Les Sindbads marocains: voyage dans le Maroc civique; Marsam argitaletxea.[15][16]