Eugene Wigner

Eugene Paul "E. P." Wigner (hungarieraz: Wigner Jenő Pál; Budapest, 1902ko azaroaren 17a - Princeton, 1995eko urtarrilaren 1a) Estatu Batuetako fisikaria, judu-hungariar jatorrikoa. Berlingo Institutu Politeknikoko irakasle izan zen. 1934an, Estatu Batuetara joan zen bizitzera eta han fisika eta matematika irakasle izan zen Princeton eta Wisconsingo unibertsitateetan. Fisika nuklearreko azterketak egin zituen batez ere.

Eugene Wigner
(1963) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Budapest, 1902ko azaroaren 17a
Herrialdea	Hungaria  Ameriketako Estatu Batuak
Talde etnikoa	Juduak
Lehen hizkuntza	hungariera
Heriotza	Princeton, 1995eko urtarrilaren 1a (92 urte)
Hobiratze lekua	Princeton Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: pneumonia
Familia
Ezkontidea(k)	Amelia Frank (en) Mary Annette Wheeler (en) Eileen Clare-Patton Hamilton (en)
Seme-alabak	ikusi David Wheeler Wigner (en)
Anai-arrebak	ikusi Margit Dirac (en)
Familia	ikusi Paul Dirac (ahizpa edo arrebaren senar) Gabriel Andrew Dirac (en) (sororal nephew (en) )
Hezkuntza
Heziketa	Fasori Gimnázium (en) 1919) Berlingo Unibertsitate Teknikoa (1920 - 1925)
Tesia	Bildung und Zerfall von Molekülen (en)
Tesi zuzendaria	Michael Polanyi
Doktorego ikaslea(k)	John Bardeen Victor Weisskopf (en) Marcos Moshinsky (en) Abner Shimony (en) Fred Tappert (en) William Tout Sharp (en) Ralph Zvi Roskies (en) Theodore Duddell Newton (en) Francis Joseph Narcowich (en) Rajmund Lewis Somorjai (en) Leonard Eisenbud (en) George Abraham Snow (en) Conyers Herring (en) Joseph O. Hirschfelder (en) Edwin Thompson Jaynes (en) Frederick Seitz (en)
Hizkuntzak	ingelesa hungariera
Irakaslea(k)	László Rátz (en)
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria, fisikaria, unibertsitateko irakaslea, fisikari teorikoa eta fisikari nuklearra
Parte-hartzailea Manhattan Proiektua
Enplegatzailea(k)	Göttingengo Unibertsitatea  (1927 -  1928) Berlingo Unibertsitate Teknikoa  (1928 -  1933) Princetongo Unibertsitatea  (1930 -  1936) Wisconsingo Unibertsitatea Madisonen  (1936 -  1938) Princetongo Unibertsitatea  (1938 -  1942) Manhattan Proiektua  (1942 -  1945) Oak Ridge National Laboratory (en)  (1945 -  1946) Princetongo Unibertsitatea  (1946 -  1971) Leidengo Unibertsitatea  (1956ko abuztuaren 8a -  1957ko abenduaren 3a)
Lan nabarmenak	ikusi The Unreasonable Effectiveness of Mathematics in the Natural Sciences (en) Wigner's theorem (en)
Jasotako sariak	ikusi Fisikako Nobel Saria  (1963) Max Planck domina  (1961) Enrico Fermi Award  (1958) Albert Einstein Award  (1972) Zientzia Domina Nazionala  (1969) Wigner Medal  (1978) Josiah Willard Gibbs Lectureship  (1968) Franklin domina  (1950) Richtmyer Memorial Lecture Award  (1955) Fellow of the American Physical Society Foreign Member of the Royal Society  (1970) John von Neumann Prize  (1966) Medal for Merit  (1946) Atoms for Peace Award  (1960)
Kidetza	Royal Society Hungariako Zientzien Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Amerikako Sozietate Filosofikoa Zientziak Aurrera Egiteko Elkarte Amerikarra Ameriketako Fisika Elkartea Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala

Atomoaren nukleoaz eta erreaktore nuklearren teknologiaz hainbat lan argitaratu zituen. Azterketa nuklearretan simetria kontzeptua sartu zuen eta oinarrizko sistema bat bi neurriren araberakoa (masaren balioen eta spinaren araberakoa) dela frogatu zuen. Bere izena eman zaion efektua (Wigner efektua) ezagutarazi zuen. 1963an Fisikako Nobel saria irabazi zuen M. Goeppert-Mayerrekin eta H.D. Jensenekin batera.