Ester

Esterra azido karboxiliko batek alkohol edo fenol batekin erreakzionatzean, prozesuan ura galduz, eratzen duen konposatu kimikoa da[1].

Esterren egitura orokorra

Adibidez:

${\ce {CH3 - COOH + C2H5OH -> CH3 - COOC2H5 + H2O}}$

${\ce {azido azetikoa + etanola -> etil azetatoa + ura.}}$

Ester-mota asko daude. Kate motza duten azido eta alkoholetatik eratutako esterrak, normalean, usain gozoko likido lurrunkorrak dira. Ezagunak dira etil azetatoa, disolbatzaile gisa eta espasmoaren kontra erabilia; amil azetatoa, zelulosa-bernizen disolbatzaile gisa erabilia; binil azetatoa, butil azetatoa, zelulosa nitratoa eta lurrun natural edo artifizialen prestaketan erabiltzen diren beste asko[2]. Esterrak dira, orobat, fruituei beren usaina ematen dietenak: muxikari etil butiratoak, sagarrari propil butiratoak, etab. Kate luzeko azidoak glizerolarekin erreakzionatzean, lipidoak lortzen dira. Argizariak ere esterrak dira.

Esterifikazioa esterrak sortzen dituen erreakzio kimikoa da.

Etimologia

Ester hitza 1848an Leopold Gmelin alemaniar kimikariak sortu zuen[3], ziurrenik Essigäther hitzaren laburpenetik, "eter azetiko".

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

(Ingelesez) Chemistry, International Union of Pure and Applied. «IUPAC Gold Book - esters» goldbook.iupac.org (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).
(Ingelesez) Wright, Cameron; Group, Waterloo Public Interest Research. (1986). A worker's guide to solvent hazards. The Group (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).
(Alemanez) Gmelin, Leopold. (1848). Handbuch der Chemie. K. Winter (Noiz kontsultatua: 2022-06-16).

Kanpo estekak

Datuak: Q101487
Multimedia: Esters / Q101487

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] (Ingelesez) Chemistry, International Union of Pure and Applied. «IUPAC Gold Book - esters» goldbook.iupac.org (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).

[2] (Ingelesez) Wright, Cameron; Group, Waterloo Public Interest Research. (1986). A worker's guide to solvent hazards. The Group (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).

[3] (Alemanez) Gmelin, Leopold. (1848). Handbuch der Chemie. K. Winter (Noiz kontsultatua: 2022-06-16).