Erroibarko udaletxea

XIX. mendera arte, Erroibarko Udalak bere saioak Arriurdina izeneko leku arraro eta isolatu batean egiteko ohitura izan zuen. Leku honen kokapen zehatza ezezaguna da. Benito Urtasunen arabera, etxe zaharra errepidetik 700 metrora egon zen, 26 km-an, baina Orreaga Ibarraren arabera, Arriurdina ez da Erroko mendatean dagoena, Laurentxitik gertu dagoena baizik. Erroibarreko toponimo bakarra dago, Arriurdin bezala jasoa, eta hau Mezkiritz eta Aurizperri artean agertzen da, non trikuharri bat dagoen.

Udalak 1851ko azaroaren 16an egindako bilkuran erabaki zen:

Ondorioz, oin berriko etxe bat eraikitzea erabaki da, haranaren jabetzakoa den Laurentxi izeneko udalerriaren erdian, Lintzoain kontzejuan. Ibarretxeko lanak 1851ko abuztuan hasi ziren, eta Pedro Iriosbehere ipareuskalherritar izeneko eraikitzaile batek egin zituen. Etxea urte horretan bertan amaitu zen, eta gastu guztiak, gehi 1852an egindako erremateren batenak, 234 libera eta 5 zentimo izan ziren.

Erroibarko eraikin tradizionalen estiloko eraikina zen, udal-erabilerarako gela batzuk izan ezik. 300 m2 inguru hartzen zituen, atzealdeko basatza barne, eta bere egitura harri entokatua eta zuritua zen, leihoetan eta sarrera nagusiko arkuan landutako harriekin. Fatxadan, zizelkatutako harrizko fraideak nabarmentzen ziren, eta, haien artean, lehenengo solairuan, balkoi bat, bi leiho eta erdiko balkoi-ate bat zituena. Fatxadaren azken solairuan sabaiari argia emateko hiru leiho zeuden. Etxe hartan, halaber, erroibartar ogi-labe tipikoa zegoen, lehen solairuan sukaldeko kanpoko paretatik eta etxeko tximiniaren paretik esekia, teilatutxoarekin eta harlangaitzezko horma batean bermatua lurreraino. Etxeko teilatua zurezkoa zen, teilaz estalia eta teilatu-hegal estukoa.

1852ko urtarriletik aurrera, etxea enkante publiko bidez errentan jarri zen, nahiz eta 1853ko ekainaren 30ean formalki esleitu zen. Lehen errentaria Gregorio Irulegi izan zen, Bautista Urbeltz lintzoaindarrak abalatuta, eta 5 urterako izan zen.

Hasieran izan ezik, familia saga bakarra bizi izan zen beti Ibarretxean, lehenik Juan Jose Usotzz eta Juan Martina Irigoienen familia, gero Luzia Usotz alabaren familia Martin Iturrirekin eta azkenik, Jose Iturri eta bere emazte Anizeta Erroren semearen familia. Eta Anizeta izan zen 1967an Udalari jakinarazi ziona urte horren amaieran etxearen errentamenduan behin betiko atzera egin zuela, horrela Ibarretxearen amaieraren hasiera hasiz. 1970eko hamarkadan abandonatua, asteburuetan aldizka bizi izan zen, geroago okupazio-amagoak izan ziren eta geroago arpilatzea eta narriadura nabarmena jasan zuen. Horren aurrean, Udalak, 1980ko hamarkadan, eraistea erabaki zuen.

Lazaro Urmenetak, ibarreko idazkariak, eraikin berri bat eraikitzeko hainbat ahalegin egin ondoren, 1939an bere etxebizitza eraiki zuen. Bertan idazkari lanak egin zituen erretiroa hartu zuen arte, eta, bitartean, Laurentxiko ibarretxea ere mantendu zen, batzar eta ekitaldi publikoetarako, kintoen neurketetarako eta Ibarreko Osasun Ikuskaritza Publikoaren Bulegorako. Erabilera horiek gutxituz joan ziren pixkanaka.

Azkenik, Idazkariaren etxea Udalak erosi eta eraberritu egin zuen, egungo Erroibarko Udala eratzeko eta haren funtzio guztiak leku bakar batean bere gain hartzeko. Haranaren gabezia historiko baten konponbide partziala, iraunkorra eta eskasa izan dena.

• Nafarroako Entziklopedia Handia | ERROIBAR. (Noiz kontsultatua: 2021-10-29).

• Erroibar