Erregezaleen matxinada

1822ko ekainaren 21ean, Antonio Marañón trapatarrak, bere partidaren agindupean, La Seu d'Urgell hartu zuen, non Bernardo Mozo de Rosales Matafloridako markesa buru zuen erregeordetza ezarri zuen. Joaquín Ibáñez Cuevas y de Valonga Erolesko baroia, Espainiako Independentzia Gerran Gironaren defentsaren heroia izan zena, Kataluniako Armada errealisten jeneral izendatu zuten, eta matxinada hedatu zuen Balaguer, Puigcerdà, Castellfollit de Riubregós eta Mequinenza hiriak hartuz.[3]

Kataluniaren barnealdeako aurrerapen errealistari aurre egiteko, Gobernu zentralak Espoz Mina armada konstituzionalisten jeneral izendatu zuen. Honek kontraeraso azkarrean galdutako plazak birkonkistatu zituen, eta, 1823ko otsailaren 3an, hirurogeita hamalau setio egunen ondoren, La Seu d'Urgell bereganatu zuen. Gerra Aragoi Garaian zehar hedatu zen.

Nafarroako Batzarrak antolatutako lehen altxamendua 1821eko abenduaren 11n gertatu zen, baina laster garaituak izan ziren eta buruzagiek Okzitaniako Tolosara erbesteratu behar izan zuten. Berrantolatu ondoren, Batzar Errealistak Vicente Genaro de Quesada mariskala izendatu zuen Nafarroako Errege Dibisioko komandante buru. 1822ko ekainaren 6an, dibisio errealistak Pirinioak zeharkatu eta Nafarroa Garaia inbaditu zuen.

Gerrak 1822an zehar jarraitzen du, zorte ezberdinarekin. 1822ko urriaren 27an nafar tropa errealistak Nazarreko guduan garaituak izan ziren. Erregeordetzak Quesada kargutik kendu zuen, Leopoldo O'Donnellen aita zen Carlos O'Donnell Anethan teniente jeneralaren alde.

Torrijos jeneralak, tropa konstituzionalisten agindupean, tropa nafarrak garaitu zituen eta 1823ko urtarrilaren 12an Iratiko gotorlekua hartu zuen. Otsailaren 11n, Santos Ladron de Zegamaren agindupean zeuden nafar errealistek Huesca okupatu zuten, eta martxoaren 26an, Larrasoañan porrot gogorra jasan ondoren, Iruñera erretiratzera behartu zituen, setioa handik gutxira hasiz. Hiriburua 1823ko irailaren 16an kapituatu zen.[4]

Katalunian eta Nafarroan izandako porroten ostean, erregezaleek Jorge Bessièresek gidatutako Madrilerarako kanpaina antolatu zuten. Aragoiko armada, Zaragoza edo Calatayud hartzeko arrakastarik izan ez zuten saiakeren ondoren, hegoaldera abiatu zen eta 1823ko urtarrilaren 24an Brihuegan O'Daly eta El Empecinadoren agindupean zeuden tropa konstituzionalistak garaitu zituzten, Guadalajara bereganatuz eta erresumako hiriburua zuzenean mehatxatuz.[5]

Handik egun gutxira, tropa konstituzionalisten kontraerasoak Guadalajarako matxinatuak kanporatu zituen. Erregezaleek Tajorantz ihes egin behar izan zuten, El Empecinadok jazarrita.