Erdi Paleolitoa

Erdi Paleolitoa Paleolitoaren bigarren garaia da Europa, Afrika eta Asiarako. Europan, duela 300.000 urte inguru hasi zen, Levallois teknikaren garapenarekin, eta duela 30.000 urte amaitu zen, Neandertaleko gizakiaren desagerpenarekin eta Ekialde Hurbiletik abiatutako lehendabiziko gizaki modernoaren etorrerarekin.

Historiaurreko aroak

Okabeko harrespila.

Pleistozenoa

Paleolitoa

Behe Paleolitoa

Olduvai kultura Acheulear kultura

Erdi Paleolitoa

Mousteriar kultura

Goi Paleolitoa

Châtelperroniar kultura Aurignac kultura Gravettiar kultura Solutre kultura Madeleine kultura

Holozenoa

Mesolitoa eta Epipaleolitoa

Aziliar kultura Kebarar kultura Natufiar kultura

Neolitoa

Halafiar kultura Hassun kultura Ubaid kultura Uruk kultura

Kalkolitoa

Kurgan kultura

Brontze Aroa

Behe Brontze Aroa Erdi Brontze Aroa Goi Brontze Aroa

Burdin Aroa

Hallstatt kultura La Tene kultura

Garai honetan, harrizko lanabes mota batzuk hedatu eta garatu ziren. Lanabes horiek, nukleo izeneko harrizko bloke prestatu batetik ekoizten ziren. Harria lantzeko modu berri hori teknika desberdinen bidez egiten zen. Horietako bat, Levallois teknika zen, XIX. mendetik ezaguna.

Europan, Erdi Paleolitoko kultura nagusia Homo neanderthalensisek garatu zuen Mousteriarra da. Ondorengorik gabeko gizaki horiek gurea baino burezur handiagoa eta ia-ia kokots gabeko aurpegia zeuzkaten. Bere ezaugarri fisikoak zein kulturalak ongi ezagutzen ditugu haitzulo askoren aztarnei esker.

Aranbaltza III aztarnategian aurkitutako Erdi Paleolitoko egurrezko aitzurtzeko makila.