Eragindako abortu

Eragindako abortua[1] edo haurdunaldia borondatez etetea[2] (HBE) legeak onartutako baldintzetan, haurdun dagoen emakumearen berariazko baimenarekin eta abortuak praktikatzen diren zentro eta establezimendu publiko zein pribatu batean mediku baten eskutik egindako abortua da. Lege-baldintzak aldatu egiten dira herrialde batetik bestera.[3]

Eragindako abortuaren legezkotasuna, munduan:      Legezkoa, eskatzea aski.      Legezkoa, arrazoi hauetakoren bat izanez gero: bortxaketa, amaren bizitzarako arriskua, gorputzeko edo buruko osasun arriskua, gizarte eta ekonomia faktoreak, umekiaren akatsak.      Legezkoa, arrazoi hauetakoren bat izanez gero: bortxaketa, amaren bizitzarako arriskua, gorputzeko edo buruko osasun arriskua, umekiaren akatsak.      Legez kanpokoa, salbuespen hauek izan ezik: bortxaketa, amaren bizitzarako arriskua, gorputzeko edo buruko osasun arriskua.      Legez kanpokoa, salbuespen hauek izan ezik: amaren bizitzarako arriskua, gorputzeko edo buruko osasun arriskua.      Legez kanpokoa, salbuespenik gabe.      Eskualde batetik bestera aldatzen da.      Informaziorik ez dugu.

OMEren kalkuluen arabera, urtean 56 milioi eragindako abortu inguru egiten dituzte munduan,[4] eta horien %45a inguru modu ez-seguruan egiten dituzte.[5] Abortu-tasak gutxi aldatu ziren 2003 eta 2008 artean, eta hori baino lehen, gutxienez bi hamarkadatan behera egin zuten, familia-plangintza eta jaiotza-tasaren kontrola handitu ahala.[6][7] 2008tik aurrera, munduko emakumeen % 40k justifikatu gabeko legezko abortuak egiteko aukera zuen.[8] Abortuak baimentzen dituzten herrialdeek hainbat baldintza dituzte: haurdunaldian abortua zein aurreratuta dagoen edo abortua egiteko arrazoiak zein diren.[8] Sexuaren araberako abortu selektiboak egitea moralaren aurkakoa den arren,[9] 1970-2017 aldian 23,1 milioi neska "jaiotza falta" dela kalkulatu da.[10] Desoreka hori batez ere Txinak eta Indiak eragiten dute.[10]

Historikoki, abortuak belarrez egindako medikamentuez, tresna zorrotzez, masaje sendoez edo beste metodo tradizional batzuez eragin dituzte.[11] Abortuari buruzko legeak eta abortuei buruzko iritzi kultural, filosofiko, legal eta erlijiosoak desberdinak dira mundu osoan. Zenbait lekutan, abortua soilik kasu jakin batzuetan legezkoa da: bortxaketa, fetuarekin arazoak, pobrezia, emakume baten osasunerako arriskua edo intzestua.[12] Leku askotan eztabaida handia dago abortuaren arazo moral, etiko eta legalen inguruan.[13][14]

Legearen arabera baimentzeko argudioen artean, herrialde garatuek haurdunarentzat klandestinitatean baino arrisku txikiagoa ekar dezakeela hobesten dute.[15][16] Metodo modernoek medikamentuak edo kirurgia erabiltzen dituzte abortuak eragintzeko.[17] Batzuen arabera, mifepristona, prostaglandinarekin konbinatuta, haurdunaldiaren lehen eta bigarren hiruhilekoetako kirurgia bezain segurua eta eraginkorra dela dirudi,[17][18] nahiz eta Estatu Batuetako Medikuntza Liburutegi Nazionalak horri buruzko ebidentzia faltaz ohartarazi.[19] Kanadako Aldizkari Obstetrikoaren arabera, segurtasunik gabeko abortuek (kalifikatu gabeko pertsonek, ekipo arriskutsuarekin egindakoak edo instalazio osasungaitzetan egindakoak) 47.000 heriotza eta 5 milioi ospitaleratze eragiten dituzte urtero.[20][21] Osasunaren Mundu Erakundeak emakume guztientzat eskuragarri dauden abortu seguruak eta legalak gomendatzen ditu.[22]