Encyclopædia Britannica
Encyclopædia Britannica ingelesezko entziklopedia orokorra da, mundu osoan ezagunenetarikoa eta baliotsuenetarikoa, dedikazio osodun 19 editorek eta 4.000 parte hartzaile adituk osatutako taldeak idatzitakoa, tartean, Nobel Saria irabazi duten 110 pertsona eta Estatu Batuetako bost presidente ibili dira. Artikulu horiek, oro har, zehatzak, fidagarriak eta ondo idatziak izan ohi dira.
Jatorrian, Edinburghen (Eskozian) argitaratzen zuten. Lehen edizioa 1768 eta 1771 artean datatua dago. 1901 arte Edinburghen argitaratu zen. Urte hartatik gaur egun arte Ameriketako Estatu Batuetan egiten dute.
1933an, "Etengabeko berrikuspenen" politika ezarri zuen lehen entziklopedia bihurtu zen, non entziklopedia etengabe berrinprimatzen den eta artikulu bakoitza programa batekin eguneratzen den.
2012ko martxoaren 13an, Entziklopedia Britainiarreko editoreek paperean inprimatzeari utzi eta web edizioan zentratuko zirela iragarri zuten, 1994. urtean hasi ziren online bertsioa eskaintzen.
Egungo edizioak, hamabosgarren edizioak, hiru zati bakarreko egitura du: 12 liburukiko Mikropædia bat (normalean 750 hitz baino gutxiago izaten dituztenak), 17 liburukiko Macropædia artikulu luzeekin (2 eta 310 orrialde artean dituztenak) eta giza ezagutzaren eskema hierarkikoa ematen duen bolumen bakarreko Propædia bat. Mikropædia gertaerak azkar bilatzeko pentsatuta dago, eta Macropædiarako gida bat da; irakurleei Propædiaren eskema aztertzea gomendatzen zaie, materia baten testuingurua ulertzeko eta beste artikulu zehatzagoak aurkitzeko.
Britannicaren tamaina, orokorrean, konstante mantendu da azken hirurogeita hamar urteotan; berrogei milioi hitz inguru eta bostehun mila artikulu. Ameriketako Estatu Batuetan 1901etik egiten den arren, entziklopediak bere ohiko ortografia britainiarra mantendu du idazterakoan, adibidez, labour hobetsiz ("lana" adierazteko) labor hitz estatubatuarraren ordez.
Bere historian zehar, Britannicak etekin ekonomikoak lortzeko zailtasunak izan ditu, entziklopedia pribatu askok bezala.
Edizioen historia
Edizioa/gehigarria | Urtea | Tamaina | Erredaktore nagusia(k) | Oharrak | |
---|---|---|---|---|---|
1.a | 2.670 orri 160 irudi |
Nagusiki editore bakar batek idatzia, Smellie-k. 30 artikulu dira 3 orri baino luzeagoak. | |||
2.a | 8.595 orri 340 irudi |
150 artikulu luze. Akats asko orrikapenean. Mapa guztiak "Geografia" atalaren barruan. | |||
3.a | 14.579 orri 542 irudi |
10.000 mila ale saldu ziren eta 42.000 libra esterlina irabazi. Sinbolo kimikoen lehen agerpena. | |||
3.aren gehiagarria | 1.624 orri 50 irudi |
Thomas Bonar-ek lortzen ditu eskubideak. | |||
4.a | 16.033 orri 581 irudi |
Egileek mantentzen dute, lehen aldiz, ekarpenen copyright-a. | |||
5.a | 16.017 orri 582 irudi |
Galerak izan zituztek Millar-ek eta Andrew Bell-ek; eskubideak saldu zituzten Archibald Constable-ri. | |||
5.aren gehigarria | 4.933 orri 125 irudi |
Laguntzaile berriak biltzen dira proiektura: Sir Humphry Davy, Sir Walter Scott eta Malthus. | |||
6.a | Constable-ren porrota 1826an; Adam Black-ek berreskuratuko ditu eskubideak. | ||||
7.a | Laguntzaile famatuen sarea zabaltzen da: Sir David Brewster, Thomas de Quincey, Antonio Panizzi | ||||
8.a | 344 laguntzaile William Thomson barne | ||||
9a | Gehiena la berria; oso akademikoa; oso pirateatua Estatu Batuetan | ||||
10.a, 9.aren gehigarria |
AEBetako enpresa batek eskubideak erosi zituen 1901ean; salmenta-metodo erasokorrak erabiltzen ditu | ||||
11.a | Maila akademiko altua; artikulu gehiago baina laburragoak; jabeak Horace Everett Hooper eta eskubideak Sears Roebuck-i saldu zizkion 1920an. | ||||
12.a, 11.aren gehigarria |
Mundukoegoeraren laburpena, Lehen Mundu Gerra aurretik eta ondoren | ||||
13.a, 11.aren gehigarria |
12. edizioaren gehigarriaren ordezkapena, 1910-1926 arteko gertaeren azalpen egokiagoarekin | ||||
14.a | Depresio Handiaren aurretik argitaratua, porrot ekonomikoa | ||||
14.a berrikusia | 1936an hasi zen etengabeko berrikuspena: artikulu bakoitza berrikusten da bi aldiz, gutxienez, hamarkada bakoitzean | ||||
15.a | Aparteko aurkibidea kentzen da | ||||
bertsio berriak epe laburragoetan |
Oharra:
CD-ROMeko lehen edizioa 1994an argitaratu zen, baita online bidezko sarbidea bazkideentzat ere. |
Kanpo estekak
- (Ingelesez) Entziklopedia Britainiarra on-line