Ekainaren 9
Ekainaren 9a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hirurogeigarren eguna da, 161garrena bisurteetan. 205 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
.jpg.webp)
.jpg.webp)
Gertaerak
Euskal Herria
- 1976 – ETAk Luis Carlos Albo Llamosas zibila hil zuen Basaurin.
- 2006 –
- Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiak onartu egin zuen Ermuko Foroak Juan Jose Ibarretxeren aurka aurkezturiko salaketa, Ibarretxek Batasunarekin bilera egin zuela eta.
- Zamakona Ontziolak Pasaiako Ontziola erosi zuen.
- 2013 – Arga ibaiak gainezka egin eta Atarrabia, Burlata, Uharte eta Iruñean uholdeak izan ziren. Hiriburuan Ebroko Ur Konfederazioak inoiz neurtu gabeko ur maila neurtu zuen.
Mundua
- 721 – As-Samh ibn Malik Al-Andaluseko valia Eudon Handia Akitaniako dukearen aurkako Tolosako guduan hil zen.
- 1660 – Luis XIV.a Frantziakoa Maria Teresa Austriakoarekin ezkondu zen Donibane Lohitzuneko elizan.
- 1815 – Vienako Biltzarra amaitu zen, Europako mugak berridatzi zituena Napoleonen desegigoaren ostean.
- 2012 – Espainiak Europar Batasunari 100.000 milioi euro arteko erreskatea eskatu zion.
Arte eta kultura
Euskal Herria
- 1985 – Maiatzaren 31n Atharratzen hasitako 4. Korrikari amaiera eman zitzaion Iruñean.
Mundua
- 1987 – The Living Daylights ("Erabateko Tentsioa") filma estreinatu zen, John Glenek zuzendu eta Timothy Dalton, Maryam d'Abo, Jeroen Krabbé, Art Malik, John Rhys-Davies eta Joe Don Baker aktoreek antzeztu zutelarik.
- 199 – Smoke ("Kea") filma estreinatu zen, Wayne Wang eta Paul Austerek zuzendu eta Harvey Keitel, William Hurt, Harold Perrineau eta Forest Whitaker aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
Kirolak
Euskal Herria
- 2015eko Durango-Durango Emakumeen Saria: Emma Johansson suediarra irabazle.
- 2019ko Esku Huskako Buruz Buruko Pilota Txapelketa Nagusiaren finala: Irribarriak bere bigarren txapela lortu zuen, Urrutikoetxearen aurka 22-20 irabazita.
Mundua
- 2006 – Alemania: Munich hirian Munduko Futbol Txapelketari hasiera eman zitzaion.
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1424 – Zuria II.a Nafarroakoa, Nafarroako erregina (h. 1464).
- 1666 – Louis-Armand de Lom d'Arce, Lahontango baroia, lapurtar antropologo eta esploratzailea (h. 1716).
- 1690 – Matías Escalzo, nafar apaiz katolikoa, Astorgako apezpikua (h. 1749).
- 1878 – Luis Eleizalde, Eleizalde'tar Koldo, euskal herritar politikari, idazle eta pedagogoa (h. 1923).
- 1884 – Jon Andoni Irazusta, euskal idazle eta politikaria (h. 1952).
- 1888 – Feliciano Beobide, Lexaka, gipuzkoar musikagilea (h. 1956).
- 1909 –
- Melitón Manzanas, Espainiako Brigada Politiko-sozialaren Donostiako burua, atxilotuak torturatzeagatik ezaguna (h. 1968).
- José Urdangarin, gipuzkoar txirrindularia.
- 1913 – Jean Pinatel, lapurtar kriminologo eta katedraduna (h. 1999).
- 1927 – Luis Lopetegi, Agerre I, gipuzkoar harri-jasotzailea (h. 1969).
- 1934 – Juan Antonio López, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1945 – Jesús María Castillo, Txitxia, gipuzkoar futbolaria (h. 2022).
- 1947 –
- Marco Antonio Boronat, gipuzkoar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- Mari Karmen Garmendia, gipuzkoar irakasle eta politikaria.
- 1958 – Lourdes Oñederra, euskal hizkuntzalaria (fonologian espezializatua) eta euskal idazlea.
- 1960 – Rafael del Amo Arizu, nafar kirolari eta entrenatzailea.
- 1963 – Antton Irusta, bizkaitar idazlea.
- 1964 – Arantxa Iturbe, gipuzkoar idazle eta irrati esataria.
- 1966 –
- Horazio Argarate, gipuzkoar apaiza.
- Xabier Euzkitze, gipuzkoar kazetaria, euskaltzalea eta bertsolaria.
- Amaia Ugartemendia, gipuzkoar eskubaloi jokalari ohia.
- 1968 – Prudencio Indurain, nafar txirrindulari ohia eta politikaria.
- 1970 – Ana Galarraga, zientzia dibulgatzailea.
- 1977 – Ibon Pérez Arrieta, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1981 – Julen Ribas, gipuzkoar ilustratzaile, marrazkigile eta komikigilea.
- 1983 – Iker Irazu, gipuzkoar txirrindulari ohia.
- 1987 – Aritz Erkiaga, bizkaitar puntista.
- 1995 – Gurutze Etxezabal Iturrioz, gipuzkoar politikaria.
- 1999 – Alex Sola, gipuzkoar futbolaria.
Mundua
- 1075 – Lotario II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1137).
- 1595 – Ladislao IV.a Vasa, Poloniako erregea, Lituaniako duke handia, Suediako errege titularra eta Errusiako tsarra (h. 1648).
- 1597 – Pieter Jansz Saenredam, herbeheretar margolaria (h. 1665).
- 1640 – Leopoldo I.a Habsburgotarra, Germaniar Inperio Sainduko enperadorea (1658-1705).
- 1661 – Teodoro III.a Errusiakoa, Errusiako tsarra (h. 1682).
- 1672 – Petri I.a Errusiakoa, Errusiako tsarra eta Errusiako enperadorea (h. 1725).
- 1781 – George Stephenson, ingeles ingeniaria, lurrunezko lokomotoraren diseinatzailea (h. 1848).
- 1803 – Juan Bravo Murillo, espainiar politikaria (h. 1873).
- 1810 – Otto Nicolai, alemaniar musikagile eta orkestra-zuzendaria (h. 1849).
- 1812 –
- Johann Gottfried Galle, alemaniar astronomoa (h. 1910).
- Hermann von Fehling, alemaniar kimikaria (h. 1885).
- 1836 – Elizabeth Garrett Anderson, lehenengo emakumezko britainiar mediku lizentziaduna (h. 1917).
- 1843 – Bertha von Suttner, austriar idazle eta bakezalea, bakearen Nobel Saria 1905ean (h. 1914).
- 1849 – Michael Ancher, daniar margolaria (h. 1927).
- 1865 – Carl Nielsen, danimarkar musikaria (h. 1931).
- 1868 – Jane Avril, Moulin-Rouge kabareteko dantzaria, Toulouse-Lautrec margolariaren lan askoren protagonista (h. 1943).
- 1875 – Henry Hallett Dale, ingeles sendagilea, 1936ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1968).
- 1891 – Cole Porter, estatubatuar musikagilea (h. 1964).
- 1892 – Armand Lunel, frantziar idazlea eta shuadit edo judu-proventzeraren azken hiztuna (h. 1977).
- 1898 –
- Luigi Fagioli, italiar auto gidaria, 1 Formulako lasterketa bat irabazi duen gidaririk zaharrena (h. 1952).
- Curzio Malaparte, italiar kazetaria eta idazlea (h. 1957).
- 1900 – Joaquín Vaquero Palacios, espainiar pintorea, eskultorea eta arkitektoa (h. 1998).
- 1909 –
- Tokizo Ichihashi, japoniar futbolaria.
- José Luis López Aranguren, espainiar entsegugilea.
- 1910 – Robert Cummings, estatubatuar aktorea (h. 1990).
- 1911 – André Dewavrin, frantziar ofiziala, Frantziako Erresistentziako kidea (h. 1998).
- 1916 – Robert McNamara, estatubatuar politikaria (h. 2009).
- 1917 –
- Eric Hobsbawm, ingeles historialari eta idazle marxista (h. 2012).
- Fulbert Youlou, Kongoko Errepublikako lehen presidentea (h. 1972).
- 1921 – Guido Münch, mexikar astrofisikaria (h. 2020).
- 1922 – Fernand Seguin, kanadar biokimikaria (h. 1988).
- 1923 – Torcuato Luca de Tena, Luca de Tenako markesa, espainiar idazle eta kazetaria (h. 1999).
- 1924 –
- Tony Britton, ingeles aktorea (h. 2019).
- Marina Vega, kantabriar espioi, borrokalari antifrankista eta nazi harrapatzailea (h. 2011).
- 1927 – Franco Donatoni, italiar musikagilea (h. 2000).
- 1930 –
- Barbara, frantziar kantugile eta abeslaria (h. 1999).
- Alda Lara, portugalerazko angolar idazle, ipuin idazle eta poeta (h. 1962).
- Jordi Pujol, Kataluniako Generalitateko 126. lehendakaria.
- 1933 –
- Montserrat Gudiol, kataluniar margolaria (h. 2015).
- Marisa Leza, aktorea.
- 1934 –
- Jackie Wilson, musikaria.
- Jesus Aguirre, Albako dukea (h. 2001).
- 1938 – Tengiz Kitovani, georgiar militar eta politikaria (h. 2023).
- 1939 –
- Jaime Carvajal y Urquijo, espainiar enpresaburua.
- Ileana Cotrubaş, errumaniar opera-abeslaria, sopranoa.
- 1941 – Jon Lord, ingeles konpositore, piano jotzailea eta Hammond organo jotzailea (h. 2012).
- 1945 –
- Faina Melnyk, sobietar disko-jaurtitzailea (h. 2016).
- Luis Ocaña, espainiar txirrindularia, historiako txirrindulari onenetako bat (h. 1994)
- 1947 –
- Françoise Demulder, frantziar gerra-fotokazetaria, World Press Photo saria irabazi zuen lehen emakumea (h. 2008).
- Mitch Mitchell, musikaria.
- 1949 – Carlos Oteyza, venezuelar zinema zuzendari, historialari eta gidoigilea.
- 1952 –
- Bülent Ersoy, turkiar abeslari eta aktorea.
- Luis Pastor, espainiar musikaria.
- 1954 – Jad Fair, estatubatuar musikaria, Half Japanese taldearen sortzaileetako bat.
- 1955 – Monica Rubio, txiletar astronomoa da eta Txileko Astronomia Elkarteko (SOCHIAS) zuzendaria.
- 1956 – Joaquín Alonso González, futbolaria.
- 1961 –
- Michael J. Fox, estatubatuar aktorea.
- Aaron Sorkin, estatubatuar gidoilaria, zinema zuzendaria, ekoizlea, eta antzerkigilea.
- 1962 – Silvia Cuevas Morales, txiletar-australiar idazlea, kazetaria eta itzultzailea.
- 1963 – Johnny Depp, estatubatuar aktorea.
- 1964 – Carlos Pauner, hamalau zortzimilakoak igo dituen lenengo espainiar alpinista.
- 1973 – Laura Ponte, galiziar top-model ohia.
- 1976 – Aziza Brahim, saharar abeslari eta aktorea da.
- 1978 –
- Matthew Bellamy, britaniar musikaria.
- Miroslav Klose, alemaniar futbolari ohia.
- 1979 – David Muñoz Bañón, espainiar txirrindularia.
- 1980 – Anthony Geslin, frantziar txirrindulari ohia.
- 1981 –
- Parinya Charoenphol, thailandiar boxeolari, modelo eta aktore kathoeya.
- Natalie Portman, israeldar-estatubatuar aktorea.
- Anoushka Shankar, bengalar-ingeles abeslari, artista eta sitar konpositorea.
- 1982 – Yoshito Okubo, japoniar futbolaria.
- 1983 – Bárbara Santa-Cruz, espainiar aktorea.
- 1984 –
- Masoud Shojaei, irandar futbolaria.
- Wesley Sneijder, herbehereetar futbolari ohia.
- 1989 –
- Logan Browning, estatubatuar aktorea.
- Blanca Paloma, espainiar abeslaria, musikagilea eta eszenografoa.
- Katie Zaferes, estatubatuar triatleta.
- 1990 – Marumi Yamazaki, japoniar futbolaria.
- 2000 – Polina Miller, errusiar atleta, 200 eta 400 metroko lasterketetan aditua.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1572 – Joana Albretekoa, Nafarroako erregina (j. 1528).
- 1799 – Dominique Cabarrus, lapurtar bankari eta armadorea (j. 1716).
- 1881 – Joan Batista Artxu, euskal idazlea (j. 1811).
- 1884 – Antonio Kortazar, gipuzkoar arkitekto eta hirigilea(j. 1823).
- 1961 – Pablo Zabalo, gipuzkoar arkitekto eta margolaria (j. 1893).
- 1963 – José Félix Lekerika, bilbotar diplomatiko eta politikaria (j. 1891).
- 1999 – Maurice Journeau, lapurtar musikagilea, Versaillesen (j. 1898).
- 2007 – Ekain Gerra, Barañaingo herritarra, Dena da ETA politikan adibide esanguratsua (j. 1980).
- 2013 – Elias Kerejeta, hernaniar zinemagilea (j. 1930).
- 2017 – Joakin Madurga, nafar apaiz, irakasle eta musikaria, Logroñon (j. 1938).
Mundua
- 68 – Neron, erromatar enperadorea (54-68), (bere buruaz beste egin zuen).
- 597 – San Kolunba, fraile misiolari gaelikoa (j. 521).
- 1361 – Philippe de Vitry, frantziar musikagilea, musikako teorialaria, Erromatar Eliza Katolikoko apezpikua eta latinezko poeta (j. 1291).
- 1527 – Heinrich Finck, alemaniar musikaria (j. 1444/1445).
- 1582 – Marie-Christine de Lalaing, Tournaiko gobernadore ezkontidea (j. 1545).
- 1597 – José de Anchieta, kanariar jesuita eta misiolaria (j. 1534).
- 1701 – Filipe I.a Orleanskoa, frantziar printzea (j. 1640).
- 1817 – Theroigne de Mericourt, Frantziako Iraultzan zeregin garrantzitsua izan zuen valoniar jatorriko politikari eta feminista (j. 1762).
- 1825 – Pauline Bonaparte, Napoleon Bonaparteren arreba (j. 1780).
- 1849 – Marie-Éléonore Godefroid, frantziar margolari, erretratugile, marrazkilari, akuarelista eta pastelista (j. 1778).
- 1870 – Charles Dickens, britaniar idazlea (j. 1812).
- 1871 – Anna Atkins, ingeles botanikari eta argazkilaria (j. 1799).
- 1884 – Aníbal Pinto, Txileko presidentea (j. 1823).
- 1894 – Karl Friedrich Louis Dobermann, Doberman Pinscher txakur arrazaren lehen hazlea (j. 1834).
- 1903 – Gaspar Núñez de Arce, espainiar poeta eta politikaria (j. 1832).
- 1912 – Ion Luca Caragiale, errumaniar idazlea (j. 1852).
- 1915 – Les Paul, estatubatuar jazz gitarrista eta gitarra elektrikoen diseinatzailea (h. 2009).
- 1927 – Victoria Woodhull, emakumeek bozkatzeko eskubideraren aldeko lider bat Ameriketako Estatu Batuetan (j. 1838).
- 1937 – Antoni Rubió i Lluch, kataluniar historialaria (j. 1856).
- 1940 – Armando Buscarini, espainiar idazlea.
- 1946 – Ananda Mahidol (Rama VIII.a), Thailandiako erregea (j. 1925).
- 1952 – Alice Austen, estatubatuar argazkilaria (j. 1866).
- 1953 – Ugo Betti, italiar antzerkigilea (j. 1892).
- 1958 – Robert Donat, britainiar aktorea (j. 1905).
- 1959 – Adolf Windaus, alemaniar kimikaria, 1928ko Kimikako Nobel Saria (j. 1876).
- 1961 –
- Arnstein Arneberg, norvegiar arkitektoa, bere garaiko erangikorrenetarikoa (j. 1882).
- Jeannie Gunn, australiar idazlea (j. 1870).
- 1963 – Jacques Villon, frantziar margolaria (j. 1875).
- 1964 –
- Max Aitken (Beaverbrook I. baroia), kanadar-britainiar argitaratzaile eta politikaria (j. 1879).
- Guillermo Larregi, El Vasco de la Carretilla, Patagoniatik Buenos Airesera 22.300 km-ko bidaia oinez eta 130 kg.-ko eskorga eramanez egin zuen (j. 1885).
- 1969 – Harold Davenport, britainiar matematikaria (j. 1907).
- 1974 – Miguel Angel Asturias, guatemaldar idazlea, 1967ko Literaturako Nobel Saria (j. 1899).
- 1989 – George Wells Beadle, estatubatuar biologoa, 1958ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1903).
- 1991 – Claudio Arrau, txiletar piano-jotzailea (j. 1903).
- 1994 – Jan Tinbergen, herbeheretar ekonomialari eta estatistikaria, 1969ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1903).
- 1995 – Vivienne Malone-Mayes, estatubatuar matematikaria (j. 1932).
- 1996 – Rafaela Aparicio, espainiar aktorea (j. 1906).
- 1998 –
- Agostino Casaroli, italiar Kardinala (j. 1914).
- Lois Mailou Jones, estatubatuar margolaria eta irakaslea (j. 1905).
- 2000 –
- Ernst Jandl, austriar idazlea (j. 1925).
- George Segal, estatubatuar eskultorea (j. 1924).
- 2001 – Ronnie Allen, ingeles futbolari eta entrenatzailea (j. 1929).
- 2007 – Ousmane Sembène, senegaldar idazlea eta zinemagilea (j. 1923).
- 2011 – Aurèlia Muñoz Ventura, kataluniar artista (j. 1926).
- 2013 –
- Iain Banks, eskoziar eleberrigilea (j. 1954).
- Walter Jens, alemaniar idazlea (j. 1923).
- 2014 –
- Rik Mayall, ingeles aktore, idazle eta umorista (j. 1958).
- Leslie Santana, txiletar dantzari eta aktorea (j. 1954).
- 2015 – Margarita Pisano, txiletar arkitekto, idazle, lesbiana teorikoa eta feminista (j. 1932).
- 2017 – Adam West, estatubatuar aktorea (j. 1928).
- 2020 – Pau Donés, kataluniar abeslaria eta gitarra-jotzailea, Jarabe de Palo taldeko kidea (j. 1966).
- 2021 –
- Gottfried Boehm, alemaniar arkitektoa (j. 1920).
- Diogo Correa de Oliveira, brasildar futbolaria (j. 1983).
- 2022 –
- Julee Cruise, estatubatuar abeslaria (j. 1956).
- Matt Zimmerman, kanadako aktorea (j. 1934).
- 2023 – Alain Touraine, frantziar soziologoa (j. 1925).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.