Ekainaren 3
Ekainaren 3a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta berrogeita hamalaugarren eguna da, 155garrena bisurteetan. 211 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
.jpg.webp)
.jpg.webp)
.jpg.webp)
Gertaerak
Euskal Herria
- 1795 – Donibane Lohizunen, Mendebaldeko Pirinioetako Armadako herri ordezkarien belardunaren 15eko epai batek errudun jo zituen herriko sei zinegotzi, tartean zela Alexis Pagès auzapez ohia, eta Azkaineko bi herritar, lapurtarren deportazioaren inguruan, eta espetxeratu.
- 1979 – Tuteran guardia zibil batek Gladys del Estal ekintzaile ekologista buruan tiro egin eta hil zuen. Energia Nuklearraren Kontrako Nazioarteko Ekintza Egunaren harira mobilizazio antinuklearra zegoen deituta.
- 1980 – Etxeetako argiak itzaltzeko deialdia egin zen Euskal Herrian, Gladys del Estalen hilketaren lehen urteurrenean.
Mundua
- 350 – Erromako Nepotianusek bere burua Erromako Enperadore izendatu zuen.
- 1098 – Gurutzatuek Antiokia hartu zuten, Lehenengo Gurutzadan.
- 1537 – Paulo III.a aita santuak amerindiarrak pertsonak zirela aitortu zuen
- 1769 – James Cook nabigatzaileak Tahiti aurkitu zuen
- 1889 – Canadian Pacific Railwaya bukatu zuten, kosta biak batzen zituen trena.
- 1980 – Karpatoen Parke Natural Nazionala izendatu zen Ukrainan.
- 1997 – Lionel Jospin Frantziako lehen ministro bilakatu zen.
- 2009 – Inuit Ataqatigiit alderdi politiko independentista eta sozialista groenlandiarrak irabazi zituen Groenlandiako hauteskundeak %43,7ko babesarekin.
- 2013 – 117 pertsona hil ziren Txinako Jilin probintziako hiltegi batean egondako sutean.
- 2017 – Londresko zubia eta Borough merkatuan jazotako atentatuan 10 hildako eta 48 zauritu izan ziren.
Arte eta kultura
Mundua
- 1965 – Shenandoah filma estreinatu zen, Andrew V. McLaglenek zuzendu eta James Stewart, Doug McClure, Glenn Corbett, Patrick Wayne, Katharine Ross eta Rosemary Forsyth aktoreek antzeztu zuten.
- 1986 – The Untouchables ("Ukiezinak") filma estreinatu zen, Brian De Palmak zuzendu eta Kevin Costner, Charles Martin Smith, Andy García, Robert De Niro eta Sean Connery aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1988 – Big ("Handi") filma estreinatu zen, Penny Marshallek zuzendu eta Tom Hanks, Elizabeth Perkins, Robert Loggia eta John Heard aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2005 – Cinderella Man ("Mari Errauskin Gizona") filma estreinatu zen, Ron Howardek zuzendu eta Russell Crowe, Renée Zellweger, Paul Giamatti, Bruce McGill eta Craig Bierko aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
Mundua
- 1769 – Artizarraren trantsitu eta, bost ordu geroago, eguzki-eklipse bat izan ziren. Garai historikoko denbora-tarterik laburrena da.
- 1844 – Pinguinus impennisen azken bikotea hil zuten, Pinguinus generoa betiko iraungiz.
Kirolak
Euskal Herria
- 2008 – TAU Baskoniak saskibaloiko ACB Liga irabazi zuen AXA Bartzelona menderatuz.
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1733 – François Dardan, baxenafar apaiza (h. 1792).
- 1809 – Federico Victoria de Lezea, bizkaitar politikari liberala, Bilboko alkatea (h. 1864).
- 1896 – Isaac Puente, euskal herritar sendagilea eta anarkismoaren teorialaria (h. 1936).
- 1923 – Kepa Derteano, bizkaitar idazlea, kazetaria eta poeta (h. 2004).
- 1935 – Imanol Murua Arregi, euskal idazle, irakasle, kazetaria eta politikaria (h. 2008).
- 1939 – Antonio Arregi, gipuzkoar apaiza, Opus Deiko kidea, Guayaquilgo artzapezpikua.
- 1957 – Txentxo Jiménez, nafar politikaria, Jaenen.
- 1961 – Josep Vicent Egea, euskal herritar musikagilea, Alacanten.
- 1964 – Xabier Azanza, Euskararen Nafar Institutuko (ENAI) zuzendaria.
- 1967 – Enrique Gerrikagoitia, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 1969 – Cristina Ibarrola, nafar medikua eta politikaria.
- 1970 – Jorge Elordui, bizkaitar saskibaloi entrenatzailea.
- 1971 – Óscar Guerrero, nafar kirol zuzendari eta Burunda Txirrindulari Elkarteko presidentea.
- 1973 – Roldán Jimeno, nafar historialari eta antropologoa.
- 1980 – Francisco Gutiérrez, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 1981 – Xabier Madariaga, bizkaitar kazetaria.
- 1982 – Andere Arriolabengoa, gipuzkoar bertsolaria.
- 1983 – Aretz Igiñiz, lapurtar errugbilaria.
- 1985 – Egoitz Sánchez, gipuzkoar aktorea.
- 1989 – Isaac Aketxe, bizkaitar futbolaria.
- 1991 – Eunate Arraiza, nafar futbolaria.
- 1993 – Jonathan Lastra, bizkaitar txirrindularia.
- 2001 – Oihan Moreno, nafar aktore eta musikaria.
Mundua
- 1540 – Karlos II.a Austriakoa, Barne Austriako artxidukea (h. 1590).
- 1635 – Phillippe Quinault, frantziar idazlea (h. 1688).
- 1664 – Rachel Ruysch, herbeheretar margolaria (h. 1750).
- 1723 – Giovanni Antonio Scopoli, italiar-austriar mediku eta naturalista (h. 1788).
- 1726 – James Hutton, britaniar geologoa (h. 1797).
- 1770 – Manuel Belgrano, argentinar jenerala (h. 1820).
- 1805 – James Wilson, eskoziar enpresaria (h. 1860).
- 1808 – Jefferson Davis, estatubatuar politiko eta militarra (h. 1889).
- 1819 – Johan Jongkind, herbeheretar margolaria (h. 1891).
- 1843 – Frederiko VIII.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea (h. 1912).
- 1844 – Garret Hobart, AEBetako 24. presidenteordea (h. 1899).
- 1845 – Arthur von Posadowsky-Wehner, alemainar politikari kontserbadorea (h. 1932).
- 1853 – Flinders Petrie, britainiar arkeologo eta egiptologoa (h. 1942).
- 1865 – Jurgi V.a Erresuma Batukoa, Erresuma Batuko errege eta Indiako enperadorea (h. 1936).
- 1873 – Otto Loewi, alemaniar fisiologoa, 1936ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1961).
- 1876 – Ramón Cabanillas, galiziar idazlea.
- 1877 – Raoul Dufy, frantziar margolaria (h. 1953).
- 1881 – Mikhail Larionov, errusiar margolaria (h. 1964).
- 1882 – Alphonse Chérel, Assimil kontzeptua sortu zuen bretainiarra (h. 1956).
- 1885 – Jakov Sverdlov, errusiar militante boltxebikea (h. 1919).
- 1898 – Rosa Chacel, espainiar idazlea (h. 1994).
- 1899 –
- Georg von Békésy, hungariar biokimikaria, 1961eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1972).
- Alan Le May, estatubatuar eleberrigile eta gidoigilea (h. 1964).
- 1905 – Tupua Tamasese Meaʻole, Samoako estatuburua (h. 1963).
- 1906 – Joséphine Baker, estatubatuar-frantziar dantzari eta abeslaria (h. 1975).
- 1909 – Aleksander Konjajev, errusiar-esloveniar agronomoa, esnekien mikrobiologian aditua (h. 1995).
- 1910 –
- Paulette Goddard, estatubatuar aktorea (h. 1990).
- Wilfred Thesiger, britainiar esploratzailea (h. 2003).
- 1922 – Alain Resnais, bretoi zinemagilea (h. 2014).
- 1923 –
- Erika Böhm-Vitense, alemaniar jatorriko estatubatuar astrofisikaria (h. 2017).
- Igor Xafarevitx, errusiar matematikaria (h. 2017).
- 1924 – Torsten Wiesel, neurofisiologoa, 1981eko Medikuntzako Nobel Saria.
- 1925 – Tony Curtis, estatubatuar aktorea (h. 2010).
- 1926 – Allen Ginsberg, estatubatuar poeta, idazlea, irakaslea, ikonoklasta eta mugimendu alternatiboen partaide ospetsu eta puskatzailea (h. 1997).
- 1928 – Donald Judd, estatubatuar artista (h. 1994).
- 1929 – Werner Arber, suitzar mikrobiologoa, 1978ko Medikuntzako Nobel Saria.
- 1931 – Raúl Castro, Kubako presidentea eta Fidel Castroren anaia gazteena.
- 1933 –
- Roberto Bodegas, espainiar zinema zuzendari eta gidoilaria (h. 2019).
- Isa bin Salman Al Khalifa, Bahraingo emirra (h. 1999).
- 1936 –
- Larry McMurtry, estatubatuar idazlea (h. 2021).
- Colin Meads, zeelandaberritar errugbi jokalaria, historiako errugbilari hoberenetakoa (h. 2017).
- 1946 – Michael Clarke, estatubatuar bateria-jotzailea, The Byrds taldeko kidea (h. 1993).
- 1947 – Mickey Finn, ingeles bateria-jotzailea, T. Rex taldeko kidea (h. 2003).
- 1949 – Philippe Djian, frantziar idazlea.
- 1951 – Jill Biden, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen Dama.
- 1954 –
- Dulce Chacón, espainiar idazlea eta poeta (h. 2003).
- Inma Chacón, espainiar narratzaile eta poeta.
- Jiri Georg Dokoupil, txekiar margolaria.
- 1961 – Lawrence Lessig, estatubatuar abokatu eta informatikaria, Creative Commons erakundearen sortzailea.
- 1964 – James Purefoy, ingeles aktore, ekoizle eta zuzendaria.
- 1965 - Iñaki Eraña, bizkaitar jatorriko asturiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1966 –
- Bill Callahan, estatubatuar kantautore eta gitarrajolea.
- Ayesha Malik, pakistandar epailea, Pakistango historiako Auzitegi Goreneko lehen emakume epailea.
- Ramón Rivas, puertorricar saskibaloi jokalari ohia, Saski Baskoniako taldekiderik nabarmenenetarikoa.
- 1968 – Kaori Nagamine, japoniar futbolari ohia.
- 1969 – Íñigo Cuesta, espainiar txirrindularia.
- 1970 – Jevgeni Berzin, errusiar txirrindulari ohia.
- 1972 –
- Julie Gayet, frantziar aktore eta zinema ekoizlea.
- Michela Murgia, italierazko idazle sardiniarra, Sardiniaren aldeko independentista eta abertzalea, eta ekintzaile feminista (h. 2023).
- 1975 – Cacau Protásio, brasildar aktorea.
- 1977 – Beatriz Montañez, espainiar kazetaria, gidoilaria, telebista aurkezlea eta aktorea.
- 1979 – Mato Neretljak, kroaziar futbolari ohia.
- 1980 –
- Tamim bin Hamad Al Thani, Qatargo emirra.
- Ioannis Tamuridis, greziar txirrindulari ohia.
- 1982 – Jelena Isinbaieva, errusiar pertika jauzilaria, emakumezkoetan historiako pertika jauzilaririk onena.
- 1983 – Yasmin Lee, estatubatuar aktore porno eta modelo transexuala.
- 1984 – Kyoko Yano, japoniar futbolari ohia.
- 1985 – Fabricio Ferrari, uruguaiar txirrindulari ohia.
- 1986 – Rafael Nadal, espainiar tenislaria, historiako inoizko hoberenetarikoa.
- 1989 – Daniela Vega, txiletar aktore eta abeslari transexuala.
- 1992 –
- Mario Götze, alemaniar futbolaria.
- Monika Linkytė, lituaniar abeslaria.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1548 – Juan Zumarraga, bizkaitar fraide frantziskotarra (j. 1468).
- 1575 – Francisco Ibarra, euskal militar eta esploratzailea, Mexikoko Durango hiriaren sortzailea, Mexikon (j. 1539).
- 1568 – Andres Urdaneta, gipuzkoar kosmografo, apaiz, esploratzaile eta marinela (j. 1508).
- 1601 – Salvat Ihartze zaharra, baxenafar elizgizona.
- 1626 – Juan Oñate, Mexikon jaiotako gipuzkoar jatorriko konkistatzailea, Sevillan (j. 1550).
- 1795 – Jose Manuel Alaba, espainiar armadako arabar militarra, esploratzailea eta intelektual ilustratua (j. 1743).
- 1855 – Florencio Gartzia Goiena, euskal herritar legelari eta politikaria, Madrilen (j. 1783).
- 1917 – Jean-Baptiste Brisé, baxenafar errugbilaria (j. 1889).
- 1936 – Jose Manuel Lujanbio, Txirrita, gipuzkoar bertsolaria, garai guztietako ezagunenetarikoa (j. 1860).
- 1967 – René-Louis Lafforgue, gipuzkoar abeslari, aktore eta musikagilea, Albin (j. 1928).
- 1979 – Gladys del Estal, venezuelar jatorriko euskal ekologista eta ekintzailea, protesta antinuklear baten Guardia Zibilak tiroz eraila (j. 1956).
- 2005 – Jon Idigoras, Herri Batasunako mahaikidea (j. 1936).
- 2007 – Imanol Viar, bizkaitar futbolaria (j. 1921).
- 2013 – Pedro Mari Egaña, nafar futbolari eta palaria (j. 1933).
- 2022 – Aingeru Bergizes, bizkaitar musikari profesional eta folklore ikertzailea, Oskorri taldeko kidea (j. 1957).
Mundua
- 1575 – Pieter Aertsen, herbeheretar margolaria (h. 1508).
- 1605 – Jan Zamoyski, poloniar handikia (h. 1542).
- 1657 – William Harvey, ingeles medikua, zirkulazio-aparatua deskribatu zuen lehena (j. 1578).
- 1720 – Cristoforo Munari, italiar margolari barrokoa (j. 1667).
- 1826 – Nikolai Karamzin, errusiar historialaria (j. 1766).
- 1844 – Luis XIX.a Frantziakoa, Frantziako azken dofina (j. 1775).
- 1861 – Stephen A. Douglas, estatubatuar politikaria (j. 1813).
- 1875 – Georges Bizet, frantziar musikaria (j. 1838).
- 1877 – Sofia Württembergekoa, Herbehereetako erregina ezkontidea (j. 1818).
- 1882 – James Thomson, Bysshe Vanolis, eskoziar olerkaria (j. 1834).
- 1899 – Johann Strauss (semea), austriar musikagilea (j. 1825).
- 1900 – Mary Kingsley, ingeles etnografo, idazle zientifiko eta esploratzailea (j. 1862).
- 1902 – Adolf Dygasiński, poloniar eleberrigilea, liburuzaina, naturalista eta pedagogoa (j. 1839).
- 1924 – Franz Kafka, txekiar idazlea (j. 1883).
- 1925 – Camille Flammarion, frantziar astronomo eta idazlea (j. 1842).
- 1937 – Emilio Mola, espainiar militarra, Espainiako Gerra Zibila sortu zuen altxamenduaren zuzendaria (j. 1887).
- 1946 – Mikhail Kalinin, sobietar itzultzaile boltxevike eta politikaria, Sobietar Batasuneko estatuburua (j. 1875).
- 1953 – Florence Price, estatubatuar konpositore klasikoa, piano-jotzailea, organo-jolea eta musika-irakaslea (j. 1887).
- 1963 –
- Nâzım Hikmet, turkiar idazlea (j. 1902).
- Joan XXIII.a, Aita santua (1958-1963) (j. 1881).
- 1964 – Frans Eemil Sillanpää, finlandiar idazlea, 1939ko Literaturako Nobel Saria (j. 1888).
- 1967 – Arthur Tedder, britainiar mariskala (j. 1890).
- 1970 – Hjalmar Schacht, alemaniar politikaria eta finantzaria (j. 1877).
- 1974 – Messali Hadj, aljeriar politikaria izan zen, Aljeriako independentzia lortzeko prozesuan aitzindaria (j. 1898).
- 1975 – Eisaku Satō, Japoniako lehen ministroa eta 1974ko Bakearen Nobel Saria (j. 1901).
- 1976 – Viggo Kampmann, Danimarkako lehen ministroa (j. 1910).
- 1977 –
- Archibald Hill, britainiar fisiologoa, 1922ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1886).
- Roberto Rossellini, italiar zinema zuzendaria (j. 1906).
- 1980 – Naum Illitx Akhiezer, sobietar matematikaria (j. 1901).
- 1988 – Louis-Raymond Fischer, frantziar arkitektoa (j. 1898).
- 1989 – Ruhola Khomeini, Irango xiiten buruzagia (j. 1902).
- 1990 – Robert Norton Noyce, Fairchild Semiconductor eta Intel Corporation erakundeen sortzaileetako bat eta mikrotxiparen asmatzaileetako bat (j. 1927).
- 1991, Unzen sumendiaren erupzioan:
- Katia Krafft, frantziar bolkanologoa (j. 1942).
- Maurice Krafft, frantziar bolkanologoa (j. 1946).
- 1992 – Robert Morley, ingeles aktorea (j. 1908).
- 1994 – Aída Cartagena Portalatín, dominikar idazlea, poeta, kontalari eta saiakeragilea (j. 1918).
- 1996 –
- Tito Okello, Ugandako presidentea (j. 1914).
- Hideo Sakai, japoniar futbolaria (j. 1909).
- 2000 – Merton Miller, estatubatuar ekonomista, 1990eko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1923).
- 2001 – Anthony Quinn, mexikar-estatubatuar aktore, idazle eta margolaria (j. 1915).
- 2002 – Alice Stewart, britainiar mediku eta epidemiologoa (j. 1906).
- 2009 –
- David Carradine, estatubatuar aktorea (j. 1936).
- Koko Taylor, estatubatuar blues-abeslaria (j. 1928).
- 2010 – Vladimir Arnold, munduko matematikari emankorrenetako bat (j. 1937).
- 2011 – Jack Kevorkian, estatubatuar fisikaria eta sendagilea (j. 1928).
- 2014 – Ángela T. Leiva Sánchez, kubatar botanikari eta fitogeografoa (j. 1948).
- 2016 – Muhammad Ali (Cassius Clay), estatubatuar boxealaria eta beltzen eskubideen aldeko ekintzailea (j. 1942).
- 2019 – Agustina Bessa-Luís, portugaldar eleberrigilea (j. 1922).
- 2020 – Abdelmalek Drukdel, aljeriar buruzagi jihadista (j. 1970).
- 2021 – Anerood Jugnauth, Maurizioko presidente eta lehen ministroa (j. 1930).
- 2022 – Dorothy E. Smith, kanadar antropologoa, soziologoa eta feminista (j. 1926).
- 2023 – Jim Hines, estatubatuar atleta eta futbolaria (j. 1946).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Ugaitz, Uhaitz/Uhaitze, Zumarraga eta Zumar.
- Bizikletaren Munduko Eguna
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.