Domenico Ghirlandaio

Domenico Ghirlandaio
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Domenico di Tommaso Curradi di Doffo Bigordi
Jaiotza	Florentzia, 1448ko ekainaren 2a
Herrialdea	Florentziako Errepublika
Heriotza	Florentzia, 1494ko urtarrilaren 11 (45 urte)
Hobiratze lekua	Santa Maria Novella basilika
Heriotza modua	berezko heriotza: malaria
Familia
Seme-alabak	ikusi Ridolfo Ghirlandaio;
Anai-arrebak	ikusi Davide Ghirlandaio (en) ; Benedetto Ghirlandaio (en) ;
Familia	ikusi Bastiano Mainardi (en) (koinatu);
Hezkuntza
Hizkuntzak	italiera
Irakaslea(k)	Alesso Baldovinetti (en) ; Andrea del Verrocchio
Ikaslea(k)	ikusi Michelangelo; Bastiano Mainardi (en) ; Master of the Fiesole Epiphany (en) ; Ridolfo Ghirlandaio; Francesco Granacci (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	margolaria
Lan nabarmenak	ikusi Tornabuoni Chapel (en) ; Sassetti Chapel (en) ;
Mugimendua	Italian Renaissance (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa
	domenico-ghirlandaio.org

Domenico Ghirlandaio, jaiotza-izena Domenico di Tommaso Curradi di Doffo Bigordi (Florentzia, 1449 - Florentzia, 1494ko urtarrilaren 11) italiar Pizkundeko margolaria izan zen. Florentziar Errenazimentuko hirugarren belaunaldiko kidea izan zen, Andrea del Verrocchio, Pollaiolo anaiak eta Sandro Botticellirekin batera[1].

Ez zuen sekula utzi bere hiria, 1481-1482an Sixto IV.ak Erromara deitu zuenean izan ezik. Orduan margotu zuen Petri eta Andres apostoluen bokazioa (Kapera Sixtinoa). Etxean lantegi bat zuen beste bi anaiekin batera, eta bertan ikasle izan zen, besteren artean, Michelangelo. Bere mendeko Florentzia eta bertan bizi ziren burgesak freskoetan irudikatu zituen (San Frantziskoren bizitza, Santa Trinità basilikan, Andre Mariaren eta San Joan Bataiatzailearen bizitza, Santa Maria Novella basilikan). Erretratua eta freskoa bateratu zituen; teknika berriak erabili zituen (ikuspuntua), Gizon zaharra eta bere iloba obrak erakusten duen bezala.

Bizitza eta lanak

Domenico Ghirlandaio Florentzian jaio zen, 1449an. Aita urregina zen eta girlandak egiten zituen nesken orrazkera apaintzeko. Hortik omen zetorkion izengoitia. Bera ere urregintzan hasi zen, baina berehala igaro zen margolaritzara.

Artzainen adorazioa, 1485, Sassetti kapera, Florentzia

Lehen obretan, eklektizismo nabarmena igartzen zaio; Florentzian zabaldu ziren joera guztien esperimentatzaile izan zen. Gaztaroko lan nagusiak San Gimignanoko bi fresko dira, Santa Finaren bizitzako eszenak (1475). Fresko horietan kontagintzarako zuen dohaina ikus daiteke; bereziki azpimarratzekoa da pertsonaien nolakotasuna agertzeko zuen gaitasuna (hiletara doazenen jokamoldea, distraituak batzuk, hunkituak besteak, badira serioak eta irribarretsuak...). Kalitate horiek zirela-eta, merkatari eta bankari aberatsen maisu gogokoena bihurtu zen.

1481ean Erroman ere egon zen, zenbait fresko egiten, laguntzaile askorekin, Kapera Sixtinoan. Zenbait fresko sail egin zuen, besteak beste, Florentziako Sassetti eta Tornabuoni familientzat: San Frantziskoren bizitzako eszenak, Santa Trinita basilikako Sassetti kaperan (1483-1485) eta Andre Mariaren bizitzako eszenak, Santa Maria Novella basilikako Tornabuoni kaperan (1486-1490). Obra hauek guztiz interesgarriak gertatzen dira XV. mendeko florentziar gizartearen erretratu direlako: Ghirlandaiok bizitza erlijiosoa eta publikoa nahasten ditu, pertsonaiak bere garaiko modaren arabera daude jantziak, eta bere bezeroen hazpegiak dituzte. Artzainen adorazioa (1485), Santa Trinita basilikako Sassetti kaperako aldarerako egina, guztiz esanguratsua da haren obran: bertan agertzen da, aurreneko aldiz Florentzian, Hugo van der Goesen eragina, artzainen errealismo zorrotzean bereziki.

Guirlandaioren azkeneko obretan ederrena Gizon zaharra eta bere iloba (1490 inguruan, Louvre Museoa, Paris) da. Flandriar erretratuak bezain delikatua ez den arren, aipagarria da gainaldeen testuran eta aurpegien xehetasunetan ipintzen duen arreta zorrotza. Alabaina, iparraldeko margolariek ez zuten inoiz adierazi Ghirlandaiok bezala haurraren eta aitonaren arteko harreman goxoa. Psikologikoki mintzatuz, argi eta garbi adierazten du lan honek bere italiar jatorria.

1494an hil zen, izurriak jota, eta Santa Maria Novellan ehortzi zuten[2].

Margolanak

Erretratuak

Gizon baten erretratua, beharbada Marsilio Ficino, 1477 aldean, Met, New York

Gizon zaharra eta bere iloba, 1490 aldean, Louvre, Paris

Giovanna Tornabuoniren erretratua, 1488, Thyssen-Bornemisza, Madril

Andre gazte baten erretratua, Calouste Gulbenkian museoa, Lisboa

Erretaulak

Sacra conversazione degli Ingesuati, 1483 aldean, Uffizi Galeria, Florentzia

Magoen adorazioa, 1488-1489, Ospedale degli Innocenti, Florentzia

Pala Tornabuoni, 1490 aldean, Alte Pinakothek, Munich

Freskoak

San Jeronimo, 1480, Ognissanti eliza, Florentzia

Apostoluen bokazioa, 1481, Kapera Sixtinoa, Vatikano

Azken Afaria, 1486, San Marco basilika, Florentzia

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Micheletti, Emma, Domenico Ghirlandaio in Pittori del Rinascimento, Scala Group, Florentzia 2004. ISBN 88-8117-099-X
Domenico Ghirlandaio. palazzo-medici.it (Noiz kontsultatua: 2016-02-10).

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Domenico Ghirlandaio

Datuak: Q191423
Multimedia: Domenico Ghirlandaio / Q191423

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Micheletti, Emma, Domenico Ghirlandaio in Pittori del Rinascimento, Scala Group, Florentzia 2004. ISBN 88-8117-099-X

[2] Domenico Ghirlandaio. palazzo-medici.it (Noiz kontsultatua: 2016-02-10).