Diana Galeskoa
Diana Frances Spencer, Lady Di, Galesko printzesa (Sandringham, Erresuma Batua, 1961eko uztailaren 1a – Paris, Frantzia, 1997ko abuztuaren 31) Karlos Galeskoaren lehen emaztea izan zen.
| Diana Galeskoa | |
|---|---|
_(cropped).jpg.webp) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Diana Frances Spencer |
| Jaiotza | Sandringham (en)  , 1961eko uztailaren 1a |
| Herrialdea | .svg.png.webp){kind=small} Erresuma Batua |
| Bizilekua | Althorp (en) Sandringham (en) Kensington jauregia Highgrove House (en) |
| Lehen hizkuntza | Ingeles britainiarra |
| Heriotza | Pitié-Salpêtrière Ospitalea eta Paris, 1997ko abuztuaren 31 (36 urte) |
| Hobiratze lekua | Althorp (en) |
| Heriotza modua | istripuzko heriotza: auto istripua |
| Familia | |
| Aita | John Spencer, 8th Earl Spencer |
| Ama | Frances Shand Kydd |
| Ezkontidea(k) | Charles III.a Erresuma Batukoa (1981eko uztailaren 29a - 1996ko abuztuaren 28a) |
| Bikotekidea(k) | ikusi
|
| Seme-alabak | |
| Anai-arrebak | ikusi
|
| Familia | ikusi
|
| Leinua | Spencer family (en) Windsorko etxea |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | West Heath Girls' School (en) 1977) Institut Alpin Videmanette (en) Riddlesworth Hall School (en) |
| Hizkuntzak | ingelesa British Sign Language (en) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | ekintzaile ekologista, filantropoa, gizaldeko ekintzailea, Socialitea, aristokrata, kindergarten teacher (en) , HIV/AIDS activist (en) , ongilea, bakearen aldeko aktibista eta mental health advocate (en) |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Izengoitia(k) | Lady Di eta Princess Diana |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | Ingalaterrako Eliza kristautasuna |
| royal.uk… | |
 .svg.png.webp){kind=logo}    | |
 | |
.svg.png.webp){kind=small}
Nazioartean, Lady Di eta Herriaren printzesa deitu izan zaio. Karlos Galeskoarekin ezkonduta egon zen bitartean, bi seme izan zituen, William eta Harry. Dibortziatu ondoren, Errege-Gorentasuna titulua galdu zuen, baina Galesko printzesa izaten jarraitu zuen. 1997ko abuztuaren 31n, hil zen auto istripu batean Parisko d'Alma tunelean, bere bikote berria zen Dodi Al-Fayed egiptoarrarekin batera zihoanean, eta heriotza hark oihartzun itzela izan zuen mundu osoan.
Biografia
Diana 1961eko uztailaren 1ean jaio zen arratsaldeko 06:45ean Sandringham Housen, Norfolk, Ingalaterra.
Bere gurasoak John Spencer, Spencerreko VIII. kondea, eta bere lehen emaztea, Frances Roche, izan ziren eta bikotearen alaba gazteena izan zen, Lady Sarah Spencer (1955) eta Lady Jane Spencerren (1957) ondoren. Gero etorriko ziren John Spencer (1960-1960) eta Charles Spencer (1964).
1969an, gurasoak dibortziatu egin ziren eta Diana eta bere anaia gazteena amarekin geratu ziren bizitzen Knightsbridgen, Londresen. Hantxe hasi zen eskolan, baina urte bereko eguberrietan aitak ez zien amarenera itzultzen utzi eta epaileek hartu zuten haurrak aitarekin uzteko azken erabakia.
1976an, Lord Spencer Dartmoutheko kondesa zen Rainerekin ezkondu zen. Diana eta bere senideak ez ziren sekula amaordearekin batera bizi. Diana bidaiatzen ibili zen eta aitarekin Northamptonshiren bizi bazen ere, Eskozian ere egon ohi zen amarekin.
Heziketa
Hasiera batean, Diana etxean hezi zuten, Gertrude Allen etxe-irakasleak gainbegiratuta. Gaytoneko (Norfolk) Silfield Private School-en hasi zuen hezkuntza formala, eta Riddlesworth Hall Schoolera joan zen ondoren, bederatzi urte zituela Thetfordetik gertu dagoen neskentzako barnetegi batera. West Heath Girls' School-en (Sevenoaks, Kent, 1973) sartu zen bere ahizpekin.
Hark ez zuen distira akademikorik izan, eta O mailako azterketak bi aldiz utzi zuen gainditu gabe. Bere komunitate-espiritu nabarmenagatik West Heath-en saria eman zioten. Hamasei urte zituela utzi zuen West Heath. Haren neba Karlosek gogoratzen du Diana nahiko lotsatia zela ordura arte. Musikarako talentua erakutsi zuen piano-jole gisa. Igeriketan eta urpekaritzan ere nabarmendu zen, eta baleta eta klakea ikasi zituen.
17 urte zituenean, Diana Londresera joan zen bizitzera eta Kensington eta Chelsea inguruan bizi izan zen 1981 arte.
Ezkontza
1981eko uztailaren 29an, Karlos Galeskoarekin ezkondu zen San Paulo katedralean. Errege etxe guztiak izan ziren hartan, Joan Karlos Espainiakoa izan ezik, bikote berriaren eztei bidaian Gibraltarren eskala egin behar zuela-eta.
Ezkontzaren ondoren, Lady Diana Galesko printzesa izan zen eta oso maitea izan zen herriarentzat. Prentsan ohiko egin zen eta nortasun desorekatua ere aipatzen zen behin eta berriro.
1980ko hamarkadaren bukaeran, senar-emaztearen arteko harremana hausten ari zela nabarmen ikusi zen eta 1990eko hasieran begi bistan zegoen hori. Prentsak Lady Diren bakardadea eta errebeldia erakusten zituen eta Galesko printzea pertsona zurrun eta zaharkitua agertzen zen.
Karlos Galeskoarekin ezkonduta egon zen bitartean, bi seme izan zituen, William eta Harry.
1992an bikotea banandu egin zen eta 1996ko abuztuaren 28an, dibortziatu. Dianak Errege-Gorentasun titulua galdu zuen, baina Galesko printzesa izaten jarraitu zuen.
Bizitza publikoa
Agerpen publikoak
Karlos printzearekin zuen konpromisoaren ondoren, Dianak lehen agerpen publikoa egin zuen 1981eko martxoan Goldsmiths 'Hall-en. 1981eko urrian, Carlos eta Dianak Gales bisitatu zuten. Dianak 1981eko azaroaren 4an egin zuen lehen aldiz agerraldiaLegebiltzarraren irekiera-zeremonian.
Bakarkako lehen konpromisoa 1981eko azaroaren 18an Regent Streetera egindako bisita izan zen, Gabonetako argiak pizteko. 1982ko ekainean joan zen lehen aldiz estandartearen desfilera, eta gero Buckingham jauregiko balkoian agertu zen.
.Printzesak inaugurazio-bira egin zuen atzerrian 1982ko irailean, Monakoko printzesaren hiletara joateko. 1982an ere Dianak Karlos Herbehereetara lagundu zuen eta Beatriz erreginak Koroaren Ordenako Gurutze Handia eskaini zion. 1983an, Karlosi Australira eta Zeelanda Berrira Guillermo printzearekin bira bat egiten lagundu zion.
Bira arrakastatsua izan zen, eta bikoteak jendetza handia erakarri zuen, nahiz eta prentsa Dianagan zentratu zen Karlosengan baino gehiago, eta "Dianamania" terminoa sortu zen jendeak Dianarekiko zuen obsesioaren erreferentzia gisa.
Zeelanda Berrian, bikotea Maorí herriko ordezkariekin bildu zen. 1983ko ekainean eta uztailean Kanadara egindako bisitan Edmontonera joan zen 1983ko Udako Universiadak irekitzeko, eta Ternuan gelditu zen, Koroak uharte hori erosi zueneko 400. urteurrena ospatzeko.
1983an, Eskoziako Askapen Nazionaleko Armadak eraso egin zion, bonba-gutun bat ematen saiatuz
1984ko otsailean, Diana London City Ballet-en babeslea zen, eta bakarrik joan zen Norvegira konpainiak antolatutako emanaldi batera. 1985eko apirilean, Karlos eta Diana Italiara joan ziren, geroago, Guillermo eta Enrique printzeak elkartu zitzaizkien. Alessandro Pertini presidentearekin bildu ziren. Egoitza Santura egindako bisitan, Joan Paulo II.a Aita Santuarekin audientzia pribatua izan zuen.
1985eko udazkenean, Australiara itzuli ziren, eta herritarrek eta komunikabideek ongi hartu zituzten. Dianaz hitz egin zuten: "1985eko udazkenean, Australiara itzuli ziren, eta ikus-entzuleek eta komunikabideek ongi hartu zuten bira. Dianaz zera esan zuren: "Koroaren altxora". 1985eko azaroan, Estatu Batuetara joan zen bikotea eta Ronald Reagan presidentearekin eta Nancy Reagan lehen damarekin bildu zen Etxe Zurian.
Dianak urtebete egin zuen Carlosekin hara hona 1986an, Japoniara, Indonesiara, Espainianra eta Kanadara bira bat egin zutenean. Kanadan, Expo 86 bisitatu zuten, eta Diana Kaliforniako pabiloian zorabiatu egin zen. 1986ko azaroan, sei eguneko bira egin zuen Oman, Catar, Baréin eta Saudi Arabian, eta Fahd erregea eta Qaboos bin Said sultana ezagutu zituen.
1988an, Carlos eta Diana Thailandiara joan ziren, eta bira bat egin zuten Australian, bigarren mendeurreneko ospakizunetarako. 1989ko otsailean, egun batzuk eman zituen New Yorken bakarkako bisitari gisa, batez ere Galesko Opera Nazionalaren lanak sustatzeko. Harlemgo Ospitaletik egindako ibilaldi batean, eragin handia izan zuen jendearengan, zazpi urteko haur bat, HIESa zuena, besarkatu zuenean. 1989ko martxoan, bigarren bidaia egin zuen Golkoko Estatu Arabiarretara, eta Kuwait eta Arabiar Emirerri Batuak bisitatu zituen.
1990eko martxoan, Dianak eta Karlosek bira bat egin zuten Nigerian eta Kamerunen. Kamerungo presidenteak afari ofizial bat antolatu zuen Yaunden ongietorria emateko. Biraren alderdi aipagarrienak Dianak ospitaleetara egindako bisitak eta emakumearen garapenari buruzko proiektuak izan ziren. 1990eko maiatzean, Hungaria bisitatu zuten lau egunez. Errege-familiako kideen lehen bisita izan zen "Varsoviako Itunaren herrialde zahar batera". Artpád Göncz presidenteak eskainitako afarira joan ziren, eta modako erakustaldia ikusi zuten Budapesteko Arte Aplikatuen Museoan. Peto Institutua izan zen Dianak bisitatu zuen tokietako bat, eta OBE ohorezko bat eman zion zuzendariari. 1990eko azaroan, bikotea Japoniara joan zen Akihitoren entronizaziora.
Golkoko Gerran adore-lana egin nahian, Diana Alemaniara joan zen 1990eko abenduan soldaduen familiekin elkartzeko. Geroago, 1991ko urtarrilean Alemaniara joan zen RAF-Bruggen bisitatzera, eta geroago gutun adoretsua idatzi zuen, Soldier, Navy News eta RAF-Newsen argitaratu zena.1991n, Carlosek eta Dianak Kingstongo Queen's Universityra (Ontario) joan ziren. Han, errege gutunaren kopia bat eman zioten unibertsitateari. 1991ko irailean, Diana Pakistanera joan zen bakarkako bidaia batean, eta Brasilera joan zen Carlosekin. Brasilgo biran, Dianak kaleko haurren artean etxebizitza faltaren aurka borrokatzen ziren erakundeak bisitatu zituen. Carlosekin egindako azken bidaiak 1992an joan ziren Indiara eta Hego Koreara. Ama Teresaren ostatua bisitatu zuen Kalkutan (India), 1992an. Bi emakumeak berriro elkartu ziren urte hartan eta harreman pertsonala garatu zuten. Indiako biran, Diana bakarrik Taj Mahal-en aurrean egindako argazkiak ere izan ziren titularrak. 1992ko azaroan, bakarkako bidaia ofiziala egin zuen Frantziara, eta François Mitterrand presidentearekin audientzia izan zuen.
1993ko abenduan bizitza publikotik aldendu egingo zela iragarri zuen, baina 1994ko azaroan "itzulera partziala" egin nahi zuela esan zuen. Britainiar Gurutze Gorriko lehendakariorde gisa, erakundearen 125. urteurreneko ospakizunetan zeregin garrantzitsua izan nahi zuen. Geroago, Erreginak formalki gonbidatu zuen D egunaren urteurreneko ospakizunetara. 1995eko otsailean, Dianak Japonia bisitatu zuen.Akihito enperadorea eta Michiko enperatrizea formalki bisitatu zituen eta Tokioko Haurren Ospitale Nazionala bisitatu zuen. 1995eko ekainean, Diana Veneziako Biurteko Arte Jaialdira joan zen, eta Moskura ere joan zen, Leonardo Nazioarteko Saria jaso baitzuen.
1995eko azaroan, Dianak lau eguneko bidaia egin zuen Argentinara ongintzako ekitaldi batera joateko. Printzesak beste herrialde asko bisitatu zituen, Belgika, Nepal, Suitza eta Zimbabue barne, beste askorekin batera. Ia lau urte iraun zuen Karlosengandiko banaketak, bitarte horretan, familia errealeko goi-mailako kide gisa parte hartu zuen, besteak beste, "Europako Garaipenaren Egunaren 50. urteurrenean eta Japoniako Garaipenaren Egunean" 1995ean. Printzesaren 36. eta azken urtebetetzea Tate Galleryn ospatu zen, eta hura galeriaren 100. urteurrena ospatzeko ekitaldia ere izan zen. 1997ko uztailean, Diana Gianni Versaceren hiletara joan zen Milanen (Italia).
Proiektu ezagunak
1980ko bukaeran, Galesko printzesa ezaguna zen HIESak joateko gaixoei laguntzen zielako eta mina antipertsonalen aurka borrokatzen zuelako. Afrikako ume txiroenen ondoan egon zen eta Nelson Mandela, Dalai Lama edo Ama Teresa lagun izan zituen.
Heriotza
1997ko abuztuaren 31n hil zen Parisen, Frantzian, de l'Alma tunelean izandako auto istripu batean. Berarekin batera hil ziren bere bikotekidea zen Dodi Al-Fayed eta Henri Paul auto gidaria. Bizirik iraun zuen bakarra Trevor Rees-Jones, Al-Fayeden bizkartzaina izan zen, segurtasun uhala jarrita zeraman bakarra.
Bi urte beranduago, 1999an, epaile frantsesak errudun nagusia Henry Paul gidaria izan zela erabaki zuen. Alkohola eta antidepresiboak kontsumitu ondoren, abiadura handian omen zihoan paparazziei alde egin nahian eta autoaren kontrola galdu omen zuen egoera horretan.
Mohamed Al-Fayed, Dodiren aita eta Ritz Paris Hotelaren jabea, urtetan aritu da konspirazioren baten aztarnak aurkitu nahian, baina ez du sekula frogatzerik lortu.
Hiletak
Hasiera batean, errege familia estatu trataera ematearen aurka izan zen, baina, herriaren jarrera ikusita, Buckinghamek beste erabakiren bat hartu behar izan zuen. Protokolo zorrotza jarraitzen zuten eta estatu ehorzketa errege familiako pertsonaia gorenek edo gobernariek bakarrik jaso ohi zuten, baina errege etxeko kideentzako ere bazegoen aukeraren bat; hori bai, dibortziatutako printzesarik ez zen kontenplatzen. Errege familiako kide baten hitzetan, Aparteko ehorzketa bat egingo zitzaion aparteko pertsona bati.
Gorpua Paristik Londresera garraiatu zuten irailaren 2an eta milaka hiritar inguratu ziren Buckingham jauregira loreak eta gutunak jartzera. Irailaren 6ra arte lutoa izan zen nazio osoan eta, egun hartan, Erresuma Batua eta Europa gehiengoa gelditu egin zen Karlos Galeskoaren emazte ohia eta William eta Harryren amaren hiletak zuzenean ikus ahal izateko. Bi milioi pertsonek lagundu zioten Londresko kaleetan zehar.
Abadian noblezia, politika eta abarren ordezkari franko izan zen, baina ez zen estatu hileta bat eta ez zen enbaxadore edo kontsulik izan. Jacques Chirac eta bere emaztea bai izan ziren eta Tony Blair hasi berria ere bai. Erregina baten pareko zeremonia egin zioten eta printzesaren laguna zen Elton Johnek Candle in the Wind abestu zion.
Amaieran, Great Bringtoneko Santa Maria kaperara garraiatu zuten, Dianaren haurtzaroko etxebizitzatik 2 km-ra.
Genealogia
 Zuhaitz genealogikoa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zineman eta telebistan
| Urte | Izenburua | Interpreteak | Iruzkina |
|---|---|---|---|
| 1982 | |||
| 1992 | |||
| Telebista seriea | |||
| 1993 | |||
| 1996 | |||
| 1998 | |||
| 2005 | |||
| 2007 | |||
| 2011 | |||
| 2013 | |||
| 2017 | |||
| 2020 |
|
||
| 2021 | |||
Erreferentziak
- Txantiloi:Cita web
- Txantiloi:Cita web
Kanpo estekak
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q9685
Multimedia: Diana, Princess of Wales / Q9685