Devs

Amaya izeneko enpresa konputazio kuantikoan liderra da munduan. San Frantzisko hiriaren aldirietan, baso batean, kanpus edo egoitza bat daukate, moderno-modernoa. Bere garapeneko atal sekretuak Devs du izena, eta hango jarduerak misteriotsuen inguruan osatzen da trama.

Forest izeneko enpresariak sortu du Amaya, eta euskarazko euskal izen hori du enpresak bere alaba hala zelako izenez, Amaya (baina istripu batean hil zitzaion, emaztearekin batera). Alabaren bizitza berpiztearekin zerikusia duen proiektua dirudi Devs-en garatzen denak. Qubit (konputazio kuantikoaren kalkulu-indarra) ia infinituak dituen ordenagailu bat garatu dute, eta itxura batean honetara dedikatzen da: unibertsoa deterministikoa omen da, eta horrek esan nahi estatu fisiko jakin batetik, haren ondorengoak (edo aurrekariak) kalkulatu daitezkela. Iragana zehatz jakin eta berrikusi (Jesukristo gurutzean, adibidez, bi mila urte atzera eginda), edo etorkizuna aurreikusi: pertsonaien bizitza eta heriotza bera aurreikusteraino[1].

Azken atalean, Forestek adierazten dio beste protagonistari (Lily Chan informatikaria) Devs izenak ez duela zerikusirik development (garapena) termino ingelesarekin, baizik eta Deus latinezkoarekin, latinera zaharrean idazten zen eran: DEVS (Jainkoa, alegia)[2].

Determimismoaren gaiak eta fisika kuantikoaren inguruko ikuspegi zientifiko batzuek indar zuzena dute argumentuan, eta nahiko zehatz daude integratuta, seriotasunez. Esate baterako, Devs-eko ikertzaileetako batek, Lyndonek, Everett-en interpretazioa edo unibertso anitzen interpretazioa defenditzen du; nola egoera kuantiko jakin batetik ondoriozko bi azpi-egoera suertatzea posible bada, biak gertatzen ahal dira, eta unibertsoa bifurkatu egiten da uneoro[2]. Forest pertsonaiak ikuspegi hau arbuiatzen du tramak aurrera egin ahala, baina azken atalean, interpretazio hori egiazkotzat jotzen du gidoiak. Determinismoaren gainetik ere, erabakimen askearen aukera ere posible dela ikusten da. Bata bestearekin lotuz, iraganeko puntu jakin bat konputazionalki berregin badaiteke, gertatu ez zen denbora-lerro bat garatu daiteke osoki Devs-en barruan, eta pertsonaia hilak berpiztu eta konputazionalki bada ere, bizidun jarrai dezakete Devs-en. Hilezkortasunerako aukera konputazional eta kuantiko bat, nolabait.

Lily Chan (Sonoya Mizuno) informatika ingeniaria da Amaya enpresan, bere mutilagun errusiarra bezala. Mutilaguna desio duen promozioa lortzen du, Devs unitate sekretuan sartzea. Baina hango bere laneko egunaren ondoren, Amayako segurtasun arduradunek, Forest nagusiaren ezagupen eta oiniritziarekin, hil egiten dute, izatez espioi errusiarra dela baitakite.

Izatez, Devs-eko konputazio kuantikoaren gaitasun handiari esker, eta unibertsoa deterministikoa izanik, Devsen ikusi egin dute etorkizuna, eta Forest eta bere laguntzaile nagusiak, jakin badakite Lilyri zer gertatuko zaion hurrengo egun eta orduetan, eta aurreikusi bezala gertatzen dira gauzak, harik eta Devs-ek jada argitzen ez duen puntu batera iristen diren. Puntu horrek Lilyren heriotza ustez ebitaezina aurreikusten du.

Ikusle euskaldunari arreta deitzen dio Devs sortu duen enpresak Amaya izen euskalduna izatea. Kanpoan ere errepatatu dionik bada, agian amaia/amaiera adierarekin zerikusia duen izenak[3]. Baina arrazoi sinpleagoa izan daiteke, ekoizleek (tramaren beharragatik) neska izen eufoniko eta original bat behar zutela, eta eskura zuten Amaya: izan ere, Amaya haurraren rola betetzen duen haur aktoreak Amaya Mizuno-André du izena. Abizen konposatu horretan, Mizuno jatorri japoniarrekoa errepikatzen da bai rol nagusietako batean (Sonoya Mizuno protagonista nagusietakoa da), eta ekoizpeneko pare bat postutan[4]: baliteke ekoizpen taldeak gertuan zuten norbaiten izena erabiltzea.