Delirium

Delirium edo nahasmendu-sindrome akutua[1] faktore organiko batek baino gehiagok eragiten du eta sarriagotan pairatzen du adineko jendeak, tartean beste alterazio batzuk daudenean. Funtsean bi eratara azaleratzen da, hiperaktibo edo hipoaktibo moduan, biak tartekatuz ere agertu daitekeen arren. Ezaugarri nagusien artean daude bat-bateko hasiera, aldakortasun azkarra eta itzulgarritasuna, azken hau dementzia eta bestelako asaldura kronikoetatik desberdintzen duena.

Delirium
Deskribapena
MotaQ57823731 Itzuli, nahasmendu kognitiboa, neurological and physiological symptom (en) Itzuli
Buru-nahasmendua
EspezialitateaPsikiatria, neurologia
Psikologia
Sintoma(k)distraction (en) Itzuli, memory disorder (en) Itzuli, disorientation (en) Itzuli, thought disorder (en) Itzuli, loaren nahasmendua, speech disorder (en) Itzuli, Psikosia
affect lability (en) Itzuli
Azterketa medikoaNEECHAM Confusion Scale (en) Itzuli
Tratamendua
Erabil daitezkeen botikakhaloperidol eta trazodone (en) Itzuli
Identifikatzaileak
GNS-10F05
GNS-9780.09
DiseasesDB29284
MedlinePlus000740
eMedicine000740
MeSHD003693
Ohar medikoa
Ohar medikoa
Oharra: Wikipediak ez du aholku medikorik ematen

Sindrome honen oinarria pertsonaren hauskortasun kognitibo eta organikoa dugu, tipikoki zahartzaroan agertzen dena, baina baita bestelako egoera larrietan ere, adibidez ZIUko patologia akutuak edo maila handiko ebakuntza baten ostean.

Maiztasun handiz ikusten da ospitaleetan, helduen artean %10-20an, adinekoen artean %30-40an eta ZIUetan %80raino. Hilkortasuna ere kontuan hartzekoa da.

Tratamenduan beti ere saiatu behar da azpiko faktoreak zuzentzen, eta horrekin batera sendagaiak erabiltzea.

Eragileak

Kanpoko faktore multzo zabal horren barruan honako hauek ditugu:

  • Infekzioak.
  • Farmakoen albo-ondorioak edo interakzioak, bereziki antikolinergikoak edo depresore neurologikoak (besteak beste bentzodiazepinak eta opioideak).
  • Ebakuntza eta traumatismo handiak.
  • Ospitaleratzea edo ohiko lekuaz aldatzea.
  • Nerbio-sistema zentralarekin lotutako patologia akutua: Iktus edo IZBak, odol-jarioak edo tumoreak.
  • Alterazio metabolikoak.
  • Serum ontzietara edo gailu medikoetara lotuta egotea.
  • Gelan leihorik ez egotea, gaua eta eguna desberdintzeko oztopatzen duena.
  • Pertsona ezagunik ez egotea alboan.

Barneko eragile nagusia adin aurreratua da, eta antzera kaltetzen ditu gizon eta emakumeak.

Sintomak eta zeinuak

Haluzinazio batez ere bisualak eta eldarnio batik bat paranoideak mota hiperaktiboan sintomarik deigarrienak eta ezagunenak badira ere, badira bestelakoak ere. Arlo kognitiboan, arreta mantentzeko gaitasun eza, eta orientazio, oroimen eta portaera asaldurak. Tipikoki gauez agertzen da, loa eragozten.

Mota hipoaktiboan, egunean zehar demaseko logura, apatia, afasia, tristezia eta portaera depresiboak.

Tratamendua

Eragile aldagarriei ekin behar diegu lehenik eta behin: Infekzioak eta alterazio metabolikoak sendatu, sendagai kaltegarriak kendu, ezinbestekoak ez diren neurri medikoak saihestu eta ahal bada etxera itzuli.

Sintomak kontrolatzeko sarritan medikazioa behar izaten da, neuroleptikoak izanda lehenengo aukerazkoak: haloperidol eta lebomepromazina. Bentzodiazepinak kontu handiz ibili behar da, alde batetik gaixoak ohiko tratamendu luzea edukiz gero eta ez dira kendu behar bat-batean bestelako aurkako faktoreak egonez gero bereziki. Beste alde batetik lagungarriak izan daitezke neuroleptikoekin batera erabiltzeko klinika menperatzen ez bada kasu batzuetan.

Ikus, gainera

Erreferentziak
  1. Euskalterm: [Gaixotasunen Hiztegia] [2015]

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.