Deep Space 2

1999ko urtarrilean jaurtikitako “Milenio Berria” programako Deep Space 2 misioak oso aurreratutako 2 zunda miniatura bidali zituen. Zundak lur hartu baino pixka bat lehenago, misioko ingenialariek zundak trasportatzen zituen ibilgailu espazialarekin kontaktua galdu zuten. Zunda bakoitzak 2,4 kilogramo pisatzen zituen eta babes kasko batean enkapsulatuta zegoen (aerokaskoa). Zundak Mars Polar Lander ibilgailu espazialari esker heldu ziren Martitzera. Marteko hego polora heltzean , 1999ko abenduaren 3an, saskibaloiko baloi baten neurriko bi kasko askatu behar ziren. Kasko hauek atmosferaren barrenetik grabitateari esker erori behar ziren eta planetaren lurraren aurka talka egin 600 km/h-ko abiaduraz. Lurraren aurka jotzean kasko hauek apurtu behar ziren eta pomelo baten neurriko zundak lurra zulatu behar zuen, bi zatitan bananduz. Beheko zatia 0,6 metro sartu behar zen lurrean eta goiko zatia gainazalean geratu behar zen Mars Global Surveyor ibilgailu espazialari irrati bidez datuak igortzeko; gero datu hauek Lurrera bidaltzeko asmoz.

Hainbat ibilgailu espazialek planeta baten inguruan orbita moduan jarrita, zientzalarientzat garrantzitsua den planetaren inguruko informazioa lor dezake eta ibilgailu bakar batek lor ezin ditzakeen datuak ere. Estazio sismikoetako sareek adibidez, planetaren barneko estrukturaren informazioa lortzeko gai dira. Planeta baten dagoen estazio meteorologikoen sare batek, zientzaliariak planeta horren atmosfera nolakoa den ulertzera lagun ditzake. Baina, zergatik ez ziren inoiz ibilgailu espazialen sareak beste planeta batera bidali? Ibilgailu espazial arruntak handiegiak dira eta beraz garestiegiak dira kopuru handietan jaurtikitzeko. Beste muturrean ibilgailu espazial miniaturizatuak daude eta hauek dozenaka jaurtiki daitezke kostu onargarri batekin. Hau dela eta Deep Space 2 zundek beste planetetan estazio zientifikoen sareak errealitate egiteko bidea ireki zezaketen.

Mikrozundak Martitzen iltzatuko zirelako ziren horren iraultzaileak. Ibilgailu espazial ohikoenek parakaidas, suziri edo aerokasko bat erabiltzen dute atmosferaren barrenetik jaitsiera moteltzeko eta gainazalean baldintza seguruetan pausatzeko. Deep Space 2 zundek bakarrik aerokasko bat erabiltzen zuten lehen ibilgailu espazialak izan ziren. Parakaidasak eta suziriak erabiltzean, sondak arinagoak eta merkeagoak ziren, eta hala ere oso iraunkorrak ziren. Zundak abiadura handiko talka batean bizirauteko eta bereziki hotzak diren tenperaturetan modu egokian ibiltzeko diseinatuak izan ziren, momentu horretararte zegoen elektronika miniaturizatuak eta ibilgailu espazial arruntek egin ezin zuten zerbait.

Deep Space 2 zunden helburu nagusia geroago egingo ziren misio zientifikoetan erabiltzeko teknologia berriak frogatzea zen, baina zundak datuak lortzeko minilaborategiak ziren. Mars Polar Landerrek lur hartuko zuen lekuaren ondoan Martitzeko hego poloko depositoen estratoak sartuko zirela suposatzen zen. Deposito hauek Martitzeko klima aldaketen datuak eduki ditzaketela uste da, hauts eta ur izoztuaren forman. Zunda bakoitzak bere aurreko gorputzean mikrotresna batzuk zituen. Mikrotesna hauek lurreko lagin bat hartuko zuten eta hau analizatuko zuten uraren presentzia aurkitzeko. Honetaz gain, zunda sartzean hozteko abiadura neurtuko zuten, lurraren propietate fisikoen informazioa lortzeko eta zunda bakoitzaren moteltze erregimena neurtuko zuten, bai atmosferan (presio eta tenperatura zehazteko), bai lurrean (bere gogortasuna atzemateko eta estratoak bilatzeko). Aurreko gorputzeko datuak bildu behar ziren eta Mars Global Surveyorrera bidali behar ziren, Martitz orbita moduan planetaren mapeo misio batean. Deep Space 2ren helburu zientifikoek Mars Polar Landerrenak osatzen zituzten.

• Mars Polar Lander