Chicomuceltec hizkuntza
Chicomuceltec hizkuntza (baita Chikomuselteko edo Chicomucelteko ere; antzinean Cotoque ) maia hizkuntza bat zen, huasteko familiakoa. Hiztunak Chiapas inguruan kokatzen ziren: Chicomuselo, Mazapa de Madero eta Amatenango de la Frontera herrietan. Guatemalan ere gutxi batzuk baziren. Joan den mendeko 80. hamarkadan desagertutzat eman zen Chicomuceltec hizkuntza.[1] Gaur egun, haien oinordekoek, 1500 Mexikon eta 100 Guatemalan, gaztelaniaz hitz egiten dute.
| Chicomuceltec hizkuntza [Tʃikomuselteko] | |
|---|---|
| Datu orokorrak | |
| Lurralde eremua | Mexiko ( Chiapas) eta Guatemala (Huehuetenango) |
| Hiztunak | XX.mendearen 80 hamarkadan desagertuta [1] |
| Eskualdea | Mesoamerika |
| Hizkuntza sailkapena | |
| Maia hizkuntzak, Huasteko hizkuntza | |
| Informazio filologikoa | |
| Hizkuntza-tipologia | hizkuntza eranskaria |
| Alfabetoa | baliorik ez |
| Hizkuntza kodeak | |
| ISO 639-3 | cob |
| Ethnologue | cob |
| Glottolog | chic1271 |
| IETF | cob |
Historia
Hizkuntza honen inguruko lehenengo dokumentazioa XIX. mendean eman zen, Mesoamerikan Karl Sapper linguistak egin zituen lehenengo bidaietan.[2] Txosten horiek 1888tik 1895ra agertu ziren. 1930an huasteko hizkuntzarekin zuen lotura behin betiko ikusi zen (Kroeber, 1939). Hizkuntza honen testigantza zaharrena 1775kokoa da eta Pariseko Frantziako Liburutegi Nazioanalean dago jasota; testu katoliko batean hizkuntza horren zortzi esaldi jasotzen ziren. Bertan Cotoque izena ematen zitzaion.
Hipotesiak
Beste huasteko hiztuekiko isolamendua justifikatzeko hipotesi desberdinak planteatu dira:
- Lehen tartean baziren gaur egun desagertuta dauden beste maia hizkuntza, bereziki golfoaren kostaldean. Chicomuceltec hizkuntzaren erabiltzaileak jatorrizko lurraldetan gelditu ziren, poliki-poliki bestekiko hurrunduta.
- Populazio isolatu hori iparraldetik hegoaldera eginiko migrazio baten ondorio da.[3]
Erreferentziak
- Campbell y Canger (1978), Ethnologuen "Chicomuceltec" sarrera (Gordon 2005)
- https://web.archive.org/web/20160821183150/http://maya.hum.sdu.dk/mayabiblioauth.html
- María Teresa Fernández de Miranda (1968). "Inventario de materiales clasificatorias". Norman A. McQuown egilearen liburuan: Handbook of Middle American Indians, vol. 5: Lingüística . R. Wauchope (General Editor). Austin: University of Texas Press . pp 63-78. ISBN 0-292-73665-7 . OCLC 277126 .
Bibliografia
- Lyle Campbell eta Una Canger (1978). "Últimos estertores de Chicomuceltec". Revista Internacional de Lingüística de América (Chicago, IL: University of Chicago Press, 44: 228-230. doi : 10.1086/465548 . ISSN 0020-7071 . OCLC 1753556.
