Charlie Hebdoren aurkako atentatua

Frantziak 1950eko eta 1960ko hamarkadetan deskolonizazioak gertatu arren, bere menpeko izan ziren herrialdeetan esku hartu zuen[2].

2000ko hamarkadan, islama erlijio nagusia zen estatuetan esku hartzeagatik Saheleko taldeak bertan zeuden frantziarrak bahitzen hasi zen[2].

Sarkozyren agintaldian, Afganistan eta Libian egin zuen esku hartzea Frantziak. Lehenengoarengatik, 2012ko martxoko Frantziako tiroketak gertatu ziren[2].

François Hollandek, Maliko Gatazkan parte hartu zuen, izan ere, Malira 2013ko urtarrilean igorri zuen armada, independentzia aldarrikatua zuen Azawad eskualdean muturreko islamistak nagusitu eta Bamako hiriburura zihoazenean. Afrika Erdiko Errepublikan ere esku hartu zuen Frantziako Armadak[2].

Frantzian bost milioi immigrante inguru bizi dira, jatorriz herrialde musulmanetakoak direnak (herritarren %7,5). Gehienek Afrika iparraldekoak dira[2].

2005ean hiri handietako auzo pobreetan piztutako matxinadak diskriminazio horren jatorri izan ziren, nahiz eta istiluetan jatorriz herrialde musulmanetakoak zirenen ondorengoek bakarrik ez parte hartu. Gainera, beloa toki publikoetan debekatzeko arauak ere jarri ziren[2].

2014ko urrian, Frantziak Iraken Estatu Islamikoaren kontra bonbardaketak hasi eta hilabetera, Estatu Islamikoaren bideo batean, frantsesez mintzatzen zen talde batek Frantzia erasotzeko dei egin zien bere jarraitzaileei[2].

2014ko abenduan, oinezkoen kontra nahita hiru auto harrapaketa egin ziren Frantzian[2].

11:30etan bi lagun sartu ziren astekariaren egoitzara XI. barrutian burua estalita eta beltzez jantzirik, kalaxnikov arma automatikoak zituztela. Hamar kazetari eta egoitzako polizia hil zituzten. Aldizkariko zuzendariaren bizkartzaina zen polizia. Ihesean beste polizia bat hil zuten. Hamabi hildakoez gain, hogei zauritu ere egon ziren, tartean lau larri zeuden[3].

Asteazkenero bezala bilera egiten ari zen aldizkari satirikoko zuzendaritza. Gainera, lekukoek esan zutenez, hainbat kazetari izen-abizenez bilatu zituzten. Bi erasotzaileek ihes egiterakoan «Profeta mendekatu dugu» esan omen zuten. Ihesean zebiltzala beste polizia batekin topo egin, tiroketan zauritu eta lurrean zegoela hil zuten[4].

Erasotzaileek ibilgailu batean ihes egin zuten eta geroago, Parisko XIX. barrutian aurkitu zuten euren ibilgailua, tiroketa izan zen auzotik gertu. Kotxeak aurreko beira hautsita zuen eta poliziaren ustez, erasotzaileek istripua izan zuten[5].

Gauean, hiru erasotzaileak identifikatu zituzten[6]. Aldizkariaren aurka egindako erasoarengatik zazpi pertsona atxilotu zituzten gauean[7].

Goizean, Malakoffen (Paris hegoaldea) polizia bat tiroz hil eta beste bat zauritu zuten 07:15etan zirkulazio istripu bat gertatu ondoren[7]. Arratsaldean, Frantziako Fiskaltzak baieztatu zuen tiroketa "ekintza terrorista" bat izan zela nahiz eta atentatuarekin loturarik ez eduki[8]

Bestalde, meskita baten ondoko kebab taberna batean nahita eragindako leherketa bat gertatu zen Villefranche-sur-Saônen. Le Mansen, granada bat eta bala bat aurkitu zituzten meskita batean[7]. Mansen hiru granada bota zituzten iluntzean meskita baten aurka eta bala zulo bat ere aurkitu zuten. Port-la-Nouvelleen herriko musulmanen gurtza lekuaren aurka suzko armekin tiro egin zuten. Egunaren bukaerarako bi meskitari eta kebab bati eraso zieten[9]. Horrek islamofobiaren beldurra sortu zuen[10]

Gainera, erasoaren harira urtarrileko hirugarren astean aldizkari satirikoak milioi bat ale inprimatuko zituela eta ohiko hamasei orrien ordez zortzi izango zituela zabaldu zen[7]. Edizio berezia argitaratzeko Canal+ eta Le Monderen Libérationen laguntza izango zuen. Google News eta egunkariak banatzen zituen Presstalis enpresa ere laguntzeko prest agertu ziren[11]. Halaber, Hollande eta Sarkozyren arteko bilera ere egon zen batasun irudia emateko[7]. Aldizkariaren aurka egindako erasoarengatik zazpi pertsona atxilotu zituzten gauean[7].

Arratsaldean, France 3k adierazi zuenez bi erasotzaileak Crépy-en-Valois herrian zeuden, Oise eskualdean, eta lehenago Aisne herrian egon ziren, nahiz eta, Poliziak ez baieztatu. Aurretik gasolindegi batean identifikatu zituzten[7]. Ondorioz, Frantzia iparraldean, Poliziak operazio zabal bat hasi zuen[7]. Vigipirate plana, alerta maila gorenean jarri zuten[12].

08:40an Kouachi anaiek autoa lapurtu zioten Montagny-Sainte-Félicité herriko emakume bati eta honek Poliziari deitu zion. Gero tiroketa izan zen Dammartin-en-Goële herrian, Poliziaren eta ustezko erasotzaileen artean. Orduan, biak atxilotzeko operazioa indarrean jarri zuen Frantziako Gobernuak eta Dammartin-en-Goel herriko enpresa batean inguratu zituzten. Bi susmagarriek "martiri gisa" hiltzeko nahia adierazi zuten. 17.00etan operazioa hasi etaDammartin-en-Goeleko inprentan leherketa eta tiro hotsak entzun ziren. Charlie Hebdo astekariaren erasoko susmagarriak hil egin zituzten eta gizon bat zuten bahitua askatu zuten[13].

Eguerdian, Porte de Vincenneseko koxer saltoki batean, berriz, bost lagun bahitu zituen aurreko egunean udaltzain bat hil zuen gizonak eta mehatxatu zuen Kouachi anaiei joaten ez uztekotan bahitutakoak hilko zituela. Anaien kontrako erasoalditik gutxira Polizia bertan sartu zen eta hil egin zuten bahitzailea. Bahituetako hiru edo lau hil ziren eta hildakoak Kouachi anaiekin harremana zuela ere zabaldu zen[13].

Bestalde, Arabiar zikinak, hiltzaileak eta charliberté idatzi zuten Baionako meskitako hainbat lekutan goizaldean[14].

Parisko supermerkatuko erasotzailearen emaztearen bila jarraitzen zuen Poliziak baina uste zuen Siriara joan zela urtarril hasieran. Bestalde, hamahiru lagun atxilotu zituzten hilketetatik urtarrilaren 10 arte. Alarma faltsuek ere egon ziren, Eurodisneyko hotel batean eta Parisko sinagogarik garrantzitsuenean[17].

Gutxienez meskiten eta komunitate musulmanaren aurkako hamahiru eraso egin zituzten atentatua gertatu zenetik[18].

Arabiar penintsulako Al-Kaidako buruetako batek bideo bat zabaldu zuen Interneten eta bestek kide batek adierazi zuen Mahomaren ohorez egin zirela hilketak[17].

Europan terrorismoaren mehatxua zuten herrialdeetako Barne ministroek, AEBek eta Kanadak “terrorismoaren kontra borroka elkarrekin egitea” hitzartu zuten[19].

Egun berean, Mahomaren karikaturak argitaratu zituen egunkari bati erasotu zuten harrika, eta su-bonba bat jaurtita[20].

Gainera, fiskaltzak koxerreko erasotzailea eta korrikalari bati egindako erasoa lotu zituen, izan ere, erabilitako arma eta korrikalari bat tirokatzeko erabilitako arma berberak izan zitezkeen[21].

Urtarrilaren 12an, Frantziako Gobernuak 10.000 soldadu zabaltzeko asmoa adierazi zuen. Urtarrilaren 13tik aurrrera, herrialdeko "toki minberak" zainduko zituzten eta Europako Parlamentuak "nahi eta nahi ez" onartu behar zuela aireko bidaiarien erregistroa baimentzeko araua ere esan zuen[22].

Frantzia terrorista gehiagoren bila ere ari zen eta sinagogetan, eskola juduetan eta meskitetan ere segurtasun neurriak indartu zituzten[23].

Egun berean, Boumedienne Istanbulera Madrildik joan zela eta Istanbulen izan zela, Siriarantz abiatu baino lehen, urtarrilaren 8an baieztatu zuen Turkiak[24].

Egun horretan jakin zenez, Mahoma agertuko zen berriz Charlie Hebdoren azalean eta urtarrilaren 14an argitaratuko zen[25]. 'Dena barkatuta dago' azalduko zen idatzita eta Mahomak "Ni naiz Charlie" kartel bat eskuan zuela[26].

Egun berean jakin zen, Belgikan erosi zituztela Kouachi anaiek atentatuan erabili zituzten armak. Parisko juduentzako supermerkatuan izandako atentatuaren egileak lortu zituela armak uste zen[27].

Bestalde, atentatuetan hil ziren hiru polizia omendu zituen Frantziak. "Errepublikaren sortze baloreak ordezkatzen" zituztela eta "martiriak bezala" joan zirela adierazi zuen François Hollandek[28].

Egun horretan, bukatu egin ziren Charlie Hebdoren aleak Parisen[29]. 700.000 ale ordubetean saldu ziren[30]. Estatu Islamikoak Charlie Hebdoren ale berriaren aurka egin zuen eta Mahomaren karikaturak publikatu izana "oso ergela" zela adierazi zuen[31].

Bestalde, Yemengo Al-Kaidak Charlie Hebdoren aurkako erasoa berak egin zuela onartu zuen eta "Parisko zorioneko inbasioa" Arabiako Penintsulako Al-Kaidak planifikatu eta finantzatu zuela esan zuen. Gainera, Kouachi anaiak zoriondu zituen[32].

Gainera, Charlie Hebdoren aurkako atentatuaren ondoren 54 prozedura judizial ireki zituzten 'terrorismoaren gorazarrea' egin zelakoa[33]. Bukatzeko, [[Charlie Hebdo]ren sortzaileetako batek editoreari kritikak egin zizkion[34].

Halaber, Dieudonne M'Bala M'Bala umoristak Amedy Coulibalyren (supermerkatuko erasotzailea) gisan sentitzen zela idatzi eta atxilotu egin zuten terrorismoaren apologia egitea egotzita[35].

Egun horretan jakin zenez, Coulibaly (supermerkatuko erasotzailea) Madrilen egon zen urtarrilaren 1ean eta 2an eta horregatik, Auzitegi Nazionalak izapideak zabaldu zuen[36].

Urtarrilaren 17an, zenbait herrialde musulmanetan gaitzespen gogorra egin zuten 'Charlie Hebdo'-ren azken azalaren aurka[37]. Esaterako, bost lagun hil ziren Nigerren. Bertan teologo musulmanek indarkeria jarduera albo batera uzteko deia egin zuten, eta manifestariei kristau komunitatearekin bakean bizitzeko eskatu zieten[38].

Urtarrilaren 7an, alerta maila gorena jarri zen Ile-de-France eskualde osoan, eta neurriak hartu zituzten hedabideetan, denda handietan, garraioetan eta gurtza zentroetan[3]. Gainera, Manuel Valls Frantziako lehen ministroak 3.000 agente baino gehiago mobilizatu zituen erasotzaileak bilatzeko[2].

Espainiak alerta maila igo zuen. 2. maila altuan zegoen baina erasoaren ostean 3. maila ezarri zuen[39].

Urtarrilaren 8an, Ertzaintzak alerta maila igo zuen Pariseko atentatuaren ondoren eta Espainiako Barne Ministerioak jarritako alerta mailari eutsi zion[40].

Urtarrilaren 11ean, Europak mugetan eta Interneten kontrola handitzea onartu zuen. Europan terrorismoaren mehatxua zuten herrialdeetako Barne ministroek, AEBk eta Kanadak “terrorismoaren aurka borroka elkarrekin egitea” erabaki zuten[41]. Honekin lotuta, urtarrilaren 12an, Mariano Rajoyk askatasuna eta segurtasuna bateragarriak zirela esan zuen eta Europako Gobernuek Schengengo Hitzarmena moldatzeko erabakirik ez zutela hartu adierazi zuen[42].

Urtarrilaren 12an, Interneten jihadismoari aurre egiteko plana prestatzen hasi zen Espainiako Gobernua. Kontakizun jihadistari aurre egin nahi zienterrorismoa gorrotora bultzatzen ari zirelako Interneten bidez[43].

Urtarrilaren 13an, Alemaniak ustezko jihadisten NAMak hiru urtez bahitzeko prest azaldu zen eta Erresuma Batuan baliabide gehiago eman nahi zieten zerbitzu sekretuei[44]. Gainera, WhatsApp, IMessage edota Snapchat bezalako mezu zerbitzuak debekatzeko aukera mahai gainean jarri zuen David Cameron Erresuma Batuko lehen ministroak, Pariseko atentatuengatik[45].

Frantziak aparteko neurriak iragarri zituen terrorismoari aurre egiteko baina ez "salbuespen" neurriak izango, eta ez zuten zuzenbide estatua kolokan jarriko[46]. Presoak banatu eta bakartzeaz gain, hegaldietako bidaiarien erregistroa jarriko zen martxan[47].

Bestalde, Espainian terrorismo jihadistaren aurkako legea hitzartuko zuten PPk eta PSOEk. Horretarako lege organiko proposamena adostuko zuten baina zigor Kodearen erreformatik kanpo geratuko zen[48].

Kazetarien Sindikatu Nazionalak (SNJ) deituta, adierazpen askatasuna defendatzeko eta 12 pertsonen hilketa gaitzesteko milaka pertsona bildu ziren Parisen, Tolosan (Okzitania), Nantesen eta Lillen[49].

Charlie Hebdo aldikzariaren azalekin edo Je suis Charlie (Charlie ni naiz) idatzita zeramaten kartelekin, ehunka herritar bildu ziren Lapurdin. Baionan, Angelun eta Miarritzen bilkurak egin zituzten 18.30etik aurrera[50]. Baionan mila lagunetik gora batu ziren[51].

François Hollandek batasun nazionalerako deia egin zuen eta manifestazioa deitu zuen urtarrilaren 11erako Parisen. FNri tokia egin ote behar zitzaion zegoen zalantza eta eta «maniobra doilorra» salatu zuen Marine Le Penek[52].

Egun berean, mundu arabiarrak gaitzetsi egin zuen Parisko atentatua eta islamak indarkeriarekin harremanik ez zuela adierazi zuen Parisko Meskita Handiaren errektoreak[53].

Egun horretan, EITBko zuzendari nagusiak eta Erredakzio Kontseiluak astekari frantziarraren aurkako atentatua gaitzetsi zuten[54].

Frantzian 700.000 lagunek hartu zuten parte hainbat hiriburutan egindako mobilizazio isiletan. Pauen 40.000 lagun elkartu ziren[55].

Elkarretaratzea ere egin zuten Baionan eta Maule-Lextarren[56].

Milioi eta erdi lagun inguru bildu ziren Parisko kaleetan erasoa gaitzesteko. Guztira, 3,7 milioi lagunek parte hartu dute Frantziako hiri nagusienetan egin diren mobilizazioetan[57]. Euskal alderdietako hainbat ordezkarik parte hartu zuten Parisen egindako manifestazioan, tartean ziren Eusko Jaurlaritza, EAJ, EA eta Aralarreko kideak. Eusko Jaurlaritzak ezerk ez zuela terrorismoa justifikatzen adierazi zuen[58].

Aita santuak muturreko erlijioa gaitzesteko eskatu zien musulmanei[59].

François Hollande Frantziako Estatuko presidenteak minutuko isilunea eskatu zuen urtarrilaren 8ko eguerdirako erakunde ofizial guztietan, eta herritarrei batasuna eskatu zien[60].

Nicolas Sarkozyk "terrorismoaren kontrako neurri indartsuak" eskatu zituen[61].

Nazioarteko ordezkariek ere gogor gaitzetsi zuten aldizkari satiriko baten kontrako atentatua[62].

Urtarrilaren 8an, Marine Le Penek adierazi zuen bera Frantziako presidente izanez gero heriotza-zigorrari buruzko erreferendum bat egin nahiko zuela eta bera zigor horren alde zegoela[7].

Euskal PENek Charlie Hebdo astekariaren aurkako eraso "larria" gaitzetsi zuen eta elkartasun adierazi zien hildakoen eta zaurituen senideei, baita astekariko kazetari eta langileei[63].

François Hollandek azken asteetan atentatu saioak indargabetu zituztela adierazi zuen[64].

Bestalde, Espainian islamofobia arriskurik ez zegoela esan zuen Mariano Rajoyk eta Espainiak ez zuela inoiz terrorismoaren eta eskubideak bortxatzen zituztenen aurrean amore emango[65].

Urtarrilaren 9an, François Hollandek adierazi zuen terroristek ez zutela erlijio islamikoarekin zerikusirik eta "adi" egoteko deia egin zien herritarrei, eta "froga honetatik are indartsuago" aterako zirela ere esan zuen[66]

Urtarrilaren 11ean, milioi bat pertsona inguruk atentatuaren aurka eta hildakoei omenaldia egin zieten. Front Nationalak ez zuen manifestazioan parte hartu (François Hollande presidentearen aldetik ez bait ziren gonbidatuak sentitu) eta Jean-Marie Le Penek bertara gerturatu ziren lagunei "pailazo" deitu zieten.

Urtarrilaren 13an, batasuna eskatu zuen Alemanian ere[67].

Urtarrilaren 15ean, musulmanak eta atentatu terroristen egileak bereizi egin behar zirela esan zuen Frantziako estatuburuak, baita fanatismoaren biktima nagusiak musulmanak zirela[68]. Egun berean, Aita santuak onartezina zela erlijioak iraindu eta haserrearaztea esan zuen[69].