Cecilia García Gilarte

CNT sindikatuaren militante baten alaba, Cecilia haurtzarotik izan zuen literaturaren zaletasuna. Gurasoak Burebakoak ziren eta Tolosara emigratu zuten bertako papeleran lan egiteko. Lau seme-alabak izan zituzten: Cecilia, nagusia, Ricardo, Felix eta Esther. Ceciliak Tolosan egin zituen lehenengo ikasketak. Hamaika urtekin Bartzelonako aldizkari batean bere lehenengo testua argitaratu zuen. Ondoren, Madrilgo CNTren aldizkarian hasi zen idazten eta Kanariar Uharteetako En Marcha egunkarirako. 1935an Madrilera joan zen eta Estampa aldizkarian hasi lanean kolaboratzaile bezala. Urte horietan Bartzelonan eta Donostian narrazio labur batzuk argitaratu zituen, esaterako Rosa del rosal cortado (1936). Gerraren hasieran Gilartetarrak Bilbora joan ziren. Egun horietan frankistek bere anaia Felix Irun inguruan hil zuten. Ordurako idazlea gero bere senarra izan zen Amos Ruiz Girón ezagutu zuen. Amos, Eibarko udaltzainen burua izandakoa, Euskadiko Diziplina-Batailoiko burua izandatua izan zen. Hilabete horietan gerra-erreportari bezala CNTrako artikuluak idatzi zituen. 1937ko maiatzaren 2an ezkondu ziren Amos eta Cecilia. Urte horren irailean Cecilia Ribeseyatik La Rochellera eta handik Kataluniara joan zen. Bere senarrak Cuencan familia zuen eta haraxe joan zen haurdunaldia bertan izateko. Azkenik, alaba, Marina, Sabadell herrian jaio zen. 1939ko otsailean berriro ere muga igaro zuen Biarritzera joateko. Lapurditik Narbonara joan zen. Azkenik, 1940ko ekainaren 15ean, bere familiarekin batera, "Cuba" itsasontzia hartu zuen, Mexikorako bidean.

Behin Mexikon berehala hasi zen hango aldizkarietan lanean: Rumbon, El Hogar. Laster ere irratian kolaborazioak egiten hasi zen. Euskal erbesteratuen aldizkarietan ere hasi zen idazten: Euzko Deya. La Voz de los Vascos en México, Gernika, Tierra Vasca, Boletín del Instituto Americano de Estudios Vascos... Bitartean narrazioak idazten jarraitu zuen eta 1944an bere nobela ezagunena argitatu zuen: Nació en España. 1950ean, familiarekin batera, Mexikoko iparraldera joan zen, Sonorara. Herri desberdinak ezagutu ondoren, azkenik Hermosillon gelditu ziren. Bertako bizitza kulturalean aktiboki hartu zuen parte gure idazleak, bereziki Unibertsitatean, non Arte eta Antzerkiaren Historiari buruzko klaseak eman zituen. 1958an bere liburu arrakastatsuena argitaratu zuen: Sor Juana Inés de la Cruz. Claro en la selva.

1963an, arazo asko gainditu ondoren, Euskal Herrira itzuli zen, bere jaiotzezko Tolosara. Hortxe ere laster hasi zen betiko dinamikarekin, idazteari eman buru-belarri. Prentsan La Voz de España idatzi zuen; aldi berean, Mexikoko aldizkarietan jarraitu zuen idazten, Periódicos Healy enpresan kolaboratuz. 1968an Planeta sarian finalista izan zen, baina nobela ez zioten argitaratu. 1969an Aguilas saria irabazi zuen. Urte horietan hemengo intelektual ezagunenekin izan zuen harremana: Jose Artetxe, Antonio Maria Labaien, Miguel Pelay Orozco, Jose Maria Mendiola, Xabier Lopez Mendizabal... 1989ko uztailaren 14an Tolosan hil zen.[2]