Castejón

Castejónek klima mediterraneo kontinentala dauka, uda oso idorrak, eta tenperatura aldaketa handiak dira klimaren ezaugarri nagusietako batzuk. Bataz-beste 400-450mm euri jausten da urtean zehar, normalean 50-60 egunetan botatzen du euria. Urtarrileko batez besteko tenperatura 5 °C-etakoa da, uztailekoa 30 °C-etakoa delarik.

Jatorrizko landaredia ia erabat desagertu da mendeetako nekazaritza eta gizakiaren eragina dela eta.

Castejóngo udalerriak Valtierrako udalerriarekin egiten du muga iparraldean, Tuterarekin ekialde eta hegoaldean, Corellarekin hegoaldean, eta Errioxako Alfaroko udalerriarekin mendebaldean.

Castejóngo nekazaritza lur ureztagarrien ustiapen intentsiboan oinarritzen da. Lur ureztagarriak nekazaritzarako erabilitako lurren %76 inguru dira, eta batez ere zereal eta bazkagaiak landatzeko erabiltzen dira. Sekain-lurrak zerealak landatzeko erabiltzen dira, garia eta garagarra besteak beste. Mahastiak, lur ureztagarri zein sekainetan lantzen da, nahiz eta beti ez den horrela izan, historikoki sekain-lurrak nagusi izan direlarik.

Olibondoa ez da sekula garrantzizko landaketa izan Castejónen. Arbendolondoek 20 hektarea hartzen zituzten 1983. urtean eta 7.000 zuhaitz inguru zeuden udalerri osoan zehar sakabanaturik. Abeltzaintzak garrantzia gutxi dauka, beti izan da bigarren mailako iharduera herritarrengan. 1950eko hamarkadatik aurrera, animalien indarra albo batera utzi eta makineria sartzean, abelburuen kopurua are gehiago gutxitu zen.

1999tik 2007ra Castejóngo alkatea PSN alderdiko Francisco Javier Sanz Carramiñana izan zen. 2007an Udaleko hamaika zinegotzietatik sei lortu zituen Nafarroako Alderdi Sozialistak eta hortaz gehiengo absolutua. UPNk (4) eta NEBek (1) ere ordezkaritza lortu zuten; Kastejondarren Herri Batza Sozialistak (KHBS, ezkertiarrak[5]), ordea, ez. Baliogabeko botoak 24 izan ziren (emandako guztien %1,12a) eta zurizko 46 boto izan ziren (botoen %2,16a). Abstentzioa %24,20koa izan zen.

2011n PSNk boto asko eta gehiengo osoa galdu zituen, zerrendarik bozkatuena izateari eutsi bazion ere; 4 zinegotzi eta alkatetza (Ana Yolanda Manrique Albo) lortu zituen. UPNk beste lau erdietsi zituen; bai NEBek (bi zinegotzi) bai Kastejondarren Herri Batza Sozialistak (zinegotzi bat, NEBeko parlamentarioa izandako Pablo Lorente) botoetan igo eta udalbatzan ordezkaritza izatea lortu zuten, ez ordea PPk.

Udaletxea.

Udaletxea XX. mendean eraiki zen, inongo estilo arkitektonikorik jarraitu gabe. Inguruko eraikinen estilo bera dauka. XX. mendean erabat berritu zen eraikina, bai kanpoaldean zein barrualdean.

• HELBIDEA: Foruen Plaza, 1

Castejóngo jaiak ekainaren 27tik uztailaren 2ra arte antolatzen dira, Ama Birjinaren omenez. Horrez gain, Frantzisko Xabierren omenezko jaiak (neguko jaiak) ere antolatzen dira, abenduko lehen astean.

Urtarrilaren 6an, Zangozan bezala, Errege Magoen erlijiozko antzerkia ospatzen da.

Udaberrian, martxoan edo apirilean (Aste Santuaren ospatze dataren arabera, "Gazteriaren Jaiak" antolatzen dira, Erriberako hainbat udalerritan bezala.

Castejóngo udalak "Cuatro Caminos" izeneko udal aldizkaria kaleratzen du hiru hilabetero. Bertan, herriko albisteak eta udalak burututako egitasmoak zehazten dira.

• Castejón de la Barca: 2000. urtean sorturiko antzerki taldea da, sortu zenetik honako lanak antzeztu dituzte taldeko kideek: "Cómeme el coco, negro", "Contigo llegó la primavera", "La piedra en la sopa", "Las tres hijas del Rey", "La Corbata", "Estando contigo me siento feliz", "Aquellos días de radio" (Castejón Corellatik banatu zela eta 75. urteurrena ospatzeko antzeztua), "Las ondas de tu vida", "Monolocos.com", "La Venganza de Don Mendo", "That's Entertainment" eta "Cabaret (Berlinera ongietorria)".
• Tirik Titá: Castejóngo musika eskolako ikasle batzuk 2007an sorturiko perkusio musika taldea da

Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Castejón eremu ez-euskalduneko udalerria da. Hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldan, herritarren % 0,69k zekien euskaraz hitz egiten.

Erdi Arokoko itxura irudikatzen saiatzen den eliza modernoa da. 1944. urtean eraiki zen arren, barruan Ollogoiendik ekarritako erretaula txiki manierista bat dago, 1776ko zilarrezko kopoi batekin batera. Zilarrezko objektuak, Mexikotik ekarritako eskuziriak dauzka, ustez Diego Gonzalez de la Cueva, egile mexikarrak egindakoak.

Castejongo herrixka eraikitzearekin batera, Nafarroako Erresumaren mugak defendatzeko gaztelua eraiki zuten XI. mendean. XV. mendetik aurrerako utzikeriak, gaztelua kaltetzen joan ziren, erabat eraitsi behar izan zen arte.

Ebro ibaia zeharkatzen duen AP-15 autobideko zubia da. Carlos Casado Javier Armisen eta Leonardo Troyano ingeniariek diseinatu zuen 1978an. Zubiak, tirantedun hutsal bakarra dauka. Zubiko hutsalak 59,8 metroko altuera dauka.[6]

• Irin fabrika zaharra, eraikin industriala, gaur egun upelategi baten egoitza da.
• Quirosko bizkondeen jauregia, 1675an eraiki zen Corellako Francisco Monje, maisuaren gidaritzapean.