Bioma
Biomak antzeko ezaugarri ekologikoak eta klimatikoak dituzten area geografiko handiak dira. Biomak sailkatzeko irizpide nagusietakoa baldintza klimatikoak dira, faktore horrek eragin sendoa baitu toki batean bizi diren izaki bizidunen ezaugarrietan. Bioma bakoitzak landare, animalia, lurzoru eta klima mota homogeneoak izan ohi ditu. Biomen ezaugarriak definitzeko, landareen egitura (zuhaitzak, zuhaixkak edo belarrak diren), hosto motak (hostozabalak, koniferoak), landareen sakabanaketa (basoa, sabana) eta klima bezalako elementuak erabiltzen dira. Ekozonetan ez bezala, ez da ezaugarri genetiko, taxonomiko edo historikorik erabiltzen biomak ezaugarritzeko. Sarritan, segida ekologikoen eta klimax landarediaren bidez identifikatzen dira.
| Tundra | |
| Taiga/baso borealak | |
| Mendialdeko larre eta sastrakadiak | |
| Koniferoen baso epelak | |
| Koniferoen baso tropikal eta subtropikalak | |
| Hostozabalen baso misto epelak | |
| Baso eta sastrakadi mediterraneoak | |
| Hostozabalen oihan heze tropikal eta subtropikalak | |
| Hostozabalen oihan lehor tropikal eta subtropikalak | |
| Larredi, sabana eta sastrakadi epelak | |
| Larredi, sabana eta sastrakadi tropikal eta subtropikalak | |
| Basamortuak eta sastrakadi xerikoak | |
| Urperatutako belartza eta sabanak | |
| Ibarbasoak | |
| Hezeguneak | |
Bioma urtarrak | |
| Urmaelak | |
| Itsasertza/marearteko zona | |
| Mangladiak | |
| Algen basoak | |
| Koralezko uharriak | |
| Zona neritikoa | |
| Zapalda kontinentala | |
| Zona pelagikoa | |
| Zona bentikoa | |
| Arnasbide hidrotermalak | |
| Arnasbide hotzak | |
| Izotz uharteak | |
Beste batzuk | |
| Zona endolitikoak | |
Bioma bakoitzaren biodibertsitatea, bereziki faunarena eta mendeko landareena, espezie nagusiaren biomasaren eta faktore abiotikoen araberakoa da. Bioma lehortarretan, espezieen dibertsitatean eragina duten faktore nagusiak produktibitate primarioa, hezetasuna eta tenperatura dira.
Bioma berak izen ezberdina eduki dezake toki bakoitzean. Esaterako, belardi, sabana eta sastrakadi epelak deituriko biomari estepa deritzo Asia erdialdean, belardi Ipar Amerikan, eta panpa Hego Amerikan.
Esan bezala, klima da bioma lehortarren banaketan eragina duen faktore nagusia. Faktore klimatiko nagusiak hurrengoak dira:
- latitudea: artikoa, boreala, epela, subtropikala, tropikala.
- hezetasuna: hezea, erdihezea, erdiaridoa eta aridoa.
- urte sasoien bariazioa: euriak urte osoan zehar gerta daitezke edo sasoi batean soilik.
- uda lehorra, negu hezea: Lurreko eskualde askotan udan jasotzen dituzte prezipitazio gehienak; beste leku batzuetan neguan gertatzen da prezipitazioa.
- altitudea: garaiera altuagoetara jotzean gertatzen den habitaten banaketa, latitude altuagoetara jotzean gertatzen denaren parekoa da.
Biomak sailkatzeko gehien erabiltzen den sistemak latitudea (azken finean, tenperatura) eta hezetasuna erabiltzen ditu. Oro har, biodibertsitatea handiagoa da ekuatorera hurbildu ahala eta hezetasuna gehitu ahala.
Biomen mapa
| izotz geruza eta poloetako basamortuak tundra taiga hostozabalen baso epelak | estepa epelak euri oihan subtropikalak landaredia mediterraneoa montzoien ohianak | basamortu aridoak sastrakadi xerikoak estepa lehorrak basamortu erdiaridoak | belardiak zuhaizdun sabanak oihan lehor subtropikalak euri oihan tropikalak | tundra alpinoak mendiko basoak |
