Bill Clinton
William Jefferson Clinton (jaiotzaz Blythe III, Hope, Arkansas, 1946ko abuztuaren 19a), Bill Clinton moduan ezaguna, estatubatuar politikaria da, 1993tik 2001era Ameriketako Estatu Batuetako presidentea izandakoa.
Bill Clinton | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ahotsa | |||||||||||
1993ko urtarrilaren 20a - 2001eko urtarrilaren 20a ← George H. W. Bush - George W. Bush → Hautetsia: 1992ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskunde presidentzialak, 1996ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskunde presidentzialak
1992ko azaroaren 3a - 1993ko urtarrilaren 20a ← George H. W. Bush - George W. Bush → Hautetsia: 1992ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskunde presidentzialak
1983ko urtarrilaren 11 - 1992ko abenduaren 12a ← Frank D. White - Jim Guy Tucker (en) →
1979ko urtarrilaren 9a - 1981eko urtarrilaren 19a ← Joe Purcell (en) - Frank D. White →
1977ko urtarrilaren 3a - 1979ko urtarrilaren 9a ← Jim Guy Tucker (en) | |||||||||||
Bizitza | |||||||||||
Jaiotzako izen-deiturak | William Jefferson Blythe III | ||||||||||
Jaiotza | Hope (Arkansas), 1946ko abuztuaren 19a (77 urte) | ||||||||||
Herrialdea | Ameriketako Estatu Batuak | ||||||||||
Bizilekua | Chappaqua (en) | ||||||||||
Lehen hizkuntza | ingelesa | ||||||||||
Familia | |||||||||||
Aita | William Jefferson Blythe Jr. | ||||||||||
Ama | Virginia Clinton Kelley | ||||||||||
Ezkontidea(k) | Hillary Clinton (1975eko urriaren 11 - | ||||||||||
Seme-alabak | ikusi
| ||||||||||
Anai-arrebak | ikusi
| ||||||||||
Familia | ikusi
| ||||||||||
Hezkuntza | |||||||||||
Heziketa | Hot Springs High School (en) 1964) Walsh School of Foreign Service (en) (1964 - 1968) Zientziatan graduatua University College, Oxford (en) (1968 - 1970) Yale Law School (en) (1970eko iraila - 1973ko maiatza) Juris Doctor (en) | ||||||||||
Hizkuntzak | ingelesa | ||||||||||
Jarduerak | |||||||||||
Jarduerak | politikaria, abokatua, diplomazialaria, autobiografialaria, idazlea, irakaslea, estatu-politikaria eta saxofoi-jotzailea | ||||||||||
Parte-hartzailea
| |||||||||||
Lateralitatea | ezkerra | ||||||||||
Lantokia(k) | Washington | ||||||||||
Enplegatzailea(k) | University of Arkansas (en) Nazio Batuen Erakundea | ||||||||||
Jasotako sariak | ikusi
| ||||||||||
Kidetza | Batzorde Trilaterala Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Fundazio Frantses-Estatubatuarra Phi Beta Kappa Elkartea | ||||||||||
Musika instrumentua | saxofoia | ||||||||||
Sinesmenak eta ideologia | |||||||||||
Erlijioa | Metodismoa Eliza Metodista Batua | ||||||||||
Alderdi politikoa | Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata | ||||||||||
clintonlibrary.gov | |||||||||||
| |||||||||||
Zuzenbide-ikasketak egin zituen, eta irakasle izan zen (1973-1976) Arkansasen [1]. 1974an egin zuen lehen ahalegina politikaren alorrean, Kongresurako hauteskundeetara aurkeztu baitzen eta, galtzaile atera bazen ere, boto-kopuru handia bildu zuen Alderdi Demokratarentzat. [2] 1976an, Clinton berriro hauteskundeetara aurkeztu zen, eta ordukoan Arkansasko fiskal nagusi atera zen. Handik bi urtera, Arkansasko gobernadore hautatu zuten, eta kargu horretan jardun zen hainbat urtez.
1992ko lehendakaritzarako hauteskundeetan Alderdi Demokrataren hautagai izatea lortu ondoren, kanpaina hiru zutabetan oinarritu zuen: ekonomia krisialditik ateratzeko plan bat, erdi-mailako gizarte-klaseari zergak gutxitzea eta osasun-segurantza moduko bat ezartzea. Hauteskundeetan, Clintonek botoen % 43 eskuratu zituen, Bushek % 38 eta Perotek % 19. 1993ko inaugurazio hitzaldian adierazi zuenez,
Wikitekan bada UEUren liburu batetik ateratako testu zatia: Bill Clinton-en lehen inaugurazio hitzaldia | |
Liburu osoa: Gaur egungo munduaren historia, 1945-2009 |
Bill Clinton zineman.
Primary Colors -en filmari erreferentzia egiten dio 1992an izandako kanpainiari. [3]
« |
Gaur egun, lurreko toki guztietako pertsonekin lehia baketsuan irabazten dugu bizimodua. Indar sakonak eta boteretsuak ari dira gure mundua astintzen eta berregituratzen; garaiotako arazorik premiazkoena ea gure laguna aldatzerik dagoen jakitea da, ez gure etsaia. Mundu berri honek milioika amerikarren bizitza aberastu du, eta lehiatzeko eta irabazteko gai dira amerikarrak. Baina gehiengoak gutxiagoren truke lan gehiago egiten duenean, beste batzuek lanik egin ezin dutenean, osasungintzako gastuak gehiegizkoak direnean familientzat eta enpresak (handiak nahiz txikiak) hondatzeraino hel daitezkeenean, delinkuentziari zaion beldurrak askatasuna ebasten dienean legearekiko leial direnei, eta milioika ume pobrek ezin dutenean irudikatu ere egin guk haientzat eskatzen dugun bizimodua, orduan, lagunok, ez da aldaketarik egon. |
» |
—[4]. Testu osoa irakurtzeko Wikisourcen duzu eskuragarri |
Agintera igo eta berehala, ia 500.000 milioi dolar eskatu zituen zerga-igoeretan eta gastu gutxitzeetan, eta Kongresuak ia guztia onartu zion. Agintaldi hartan onartu zen, orobat, Estatu Batuak, Kanada eta Mexikoren arteko NAFTA edo merkatu batua. Osasun-sistemaren erreforma, ordea, atzera bota zioten. Kanpo-arazoen eremuan, israeldarren eta palestinarren arteko bake-prozesua bultzatu zuen. Balkanetara, berriz, 20.000 soldadu igorri zituen, nazioarteko indar gehiagorekin, bakeak egitera. 1996ko hauteskundeak aurrekoak baino errazago irabazi zituen Clintonek, botoen % 49 eskuratu baitzituen. Kanpo-arazoetan, Errusiako presidentea, Boris Jeltsin, sobietar blokeko kide izandako hiru estatu NATOn sar zitezen konbentzitu zuen.
Clintonen bigarren agintaldi hori markatu zuen gertaera nagusia sexu-eskandalu bat izan zen. Monica Lewinsky izeneko Etxe Zuriko bekadun ohi batekin sexu-harremanak izana egotzi zioten, eta Clintonek ukatu egin zuen, zinpean. Baina Kenneth Starr fiskalak Lewinsky deitu zuen deklaratzera, eta hark harremanak aitortu ondoren, Clintonek onartu behar izan zuen ez zuela egia esan. Hala, 1998ko abenduaren 19an, auzia sartu zioten lehendakariari zin faltsua egiteagatik eta justiziari oztopoak jartzeagatik baina, Senatura eraman zenean, kasua bertan behera geratu zen.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- (Ingelesez) «William J. Clinton» Academy of Achievement (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
- (Ingelesez) Electoral history of Bill Clinton. 2020-09-22 (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
- «P�gina/12» www.pagina12.com.ar (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
- Martínez Rueda, Fernando; Aizpuru Murua, Mikel. (2011). Gaur egungo munduaren historia, 1945-2009. Udako Euskal Unibertsitatea ISBN 9788484383345..