Berreraikuntza eta Garapeneko Nazioarteko Bankua

BIRDek 1946ko ekainaren 25ean hasi zituen bere finantza-eragiketak, eta 1947ko maiatzaren 9an onartu zuen lehen mailegua. 250 milioi dolar eman zizkion Frantziari gerraosteko berreraikuntzarako, eta bankuak orain arte onartu duen mailegurik handiena da.

Organismo hau, nagusiki, Europa eta Japonia berreraikitzeko mekanismo bezala ezarri zen Bigarren Mundu Gerraren ondoren, Afrika, Asia eta Latinoamerikan garapen bidean dauden herrialdeetan hazkunde ekonomikoa sustatzeko agindu gehigarri batekin. Hasiera batean, bankuek epe luzeko azpiegitura proiektuei lehentasuna eman zieten: errepideak, aireportuak, eta zentral elektrikoak eraikitzea. Japonia eta bere bezero europarrak "graduatu" zirenez (per capita errenta maila jakin batzuk eskuratu zituzten), BIRD garapen bidean zeuden herrialdeetan zentratu zen erabat. 90eko hamarkadaren hasieratik, Europa Ekialdeko eta Sobietar Batasun zaharreko estatu post sozialistak ere finantzatu ditu.

Zuzendaritza-erakundeen prestakuntza eta erabakiak BIRDen hartzea, akzioen bidez egiten da, akzioen bidezko edozein sozietatetan bezala; akziodun nagusiek kontrolatzen dute erakundea. Boto kopurua banatzeko, Nazioarteko Diru Funtseko sistema bera jarraitzen da: 250 boto, sinatutako 100.000 dolarreko akzio bakoitzeko kide bat gehiago izateagatik. Izan ere, botoak banatzeko modu horrek, nahiz eta legez ez egon, AEBen beto-eskubidea eragiten du BIRDren erabakiak hartzerakoan, herrialde hori baita Bankuan kapital harpidetu gehien duena, nahiz eta zenbait herrialdek, hala nola Japoniak, behin eta berriz eskatu duten beren kuotaren igoera erlatiboa. BIRDen organigraman honako hauek nabarmentzen dira: Lehendakaritza, zuzendari exekutiboak, BIRD-NDFko urteko batzar bateratua eta sektore- eta eskualde-biltzarrak. BIRDeko lehendakaritza Gobernadoreen Batzarrari dagokio, normalean herrialde bakoitzeko banku jaulkitzaileetako gobernadoreak. BIRDeko herrialde akziodun nagusiek (AEB, Alemania, Frantzia, Japonia eta Erresuma Batua) zuzendari exekutibo bat izateko eskubidea dute, eta gainerako zuzendari exekutiboak, gaur egun 24raino, ordezkaritza izateko gutxieneko ehunekoa lortzen duten herrialdeen koalizioen bidez aukeratzen dira.

BIRDek maileguak ematen dizkie gobernuei eta enpresa publikoei, betiere dirua itzultzeko gobernu-berme (edo "subirano") batekin. Mailegu horietarako funtsak batez ere Munduko Bankuak kapital globalen merkatuetan jaulkitako bonuetatik datoz -normalean US $12 eta 15 bilioi urte artean-. Bonu horiek AAA gisa sailkatzen dira (ahalik eta kalifikazio altuena), estatu kideen zati baten kapitalak babesten dituelako, bai eta mailegu-hartzaileen berme subiranoek ere. Gainera, ordainduak diren maileguak birziklatu egiten dira.

BIRDen kreditu-sailkapena dela eta, interes-tasa nahiko baxuetan mailegatuta eska dezake. Garatzeko bidean dauden herrialde gehienek kreditu-kalifikazio txarrak dituztenez, BIRDek interes-tasa askoz ere erakargarriagoak eman diezazkieke herrialdeei, baita administrazio-gastuak estaltzeko tarte txiki bat (% 1 inguru) gehitu ondoren ere.

Baliabide propioak kapital sozialaz eta kapital-merkatuetan bonu-jaulkipenen bidez lortutakoez osatzen dira. Hala ere, Bankuak debekatuta dauka esku hartzea, baldin eta nazioarteko inbertitzaile pribaturik badago edo egon badaiteke finantzaketan interesatuta gobernu eskatzailearentzat onargarriak diren baldintzetan. Hau da, bere funtzioa kapital-merkatuen funtzio subsidiarioa baino ez da. Hasierako kapitala 10.000 milioi dolarrekoa izan zen, eta, ikus daitekeenez, ez zen nahikoa sortu zitzaion Europaren berreraikuntzaren finantzaketa-erronkei aurre egiteko. Herrialde bakoitzaren kuota NDFren (Nazioarteko diru-funtsa)  kapitalean duen partaidetzaren araberakoa da, baina harpidetutako kapitalaren ehuneko hogei baino ez da nahitaez ordaindu beharrekoa eta Bankuak libreki erabiltzekoa.

• García de la Cruz, Durán: “Sistema Económico Mundial”- Madrid, Espainia: Thom