Bernardo Garate

Ermuko Artekalen jaio zen. Jose Niceto eta Vicenta Antonia ermuarrak izan ziren haren gurasoak eta aita armagina zen ogibidez. Pilotarako zaletasuna ume-umetatik zekarren eta mutikotan hasi zen lehiatzen. 14 urtekoa zela, istripua izan eta ezkerreko besoa gaizki geratu zitzaion betirako. Nabarmentzen hasita ordurako, ez zuen areriorik eskuz zein palaz aritzean, eta esku bakarrarekin asko birekin baino gehiago zen.[3]

Gustuko zuen pilota jokoa eta edozein tarte aprobetxatzen zuen frontoiaren horma astintzeko. Anaia txikia zaintzeko kargua zuenean ere, harekin joaten zen frontoira: umea manta artean batu-batu egin eta izkina baten uzten zuen, bere pilota gosea asetzen zuen bitartean. Amaren belarrietara iritsi nonbait eta behin orrua baten haserreka agertu zitzaion; Bernardok umea hartu edozelan eta, amaren blastioen beldurrez ihesiz zihoala, txikia mantetatik labandu eta lurrera jausi zitzaion. Tupustean negarrez esnatu zen eta, ezer gertatu ez bazitzaion ere, gau horretan ondo berotuta oheratu zen anaia nagusia.[3]

1909. urtean  Maria Rita Agirregomezkorta Zengotita herrikidearekin ezkondu eta 4 seme-alaben guraso izan ziren. Tailertxo bat zuten, Kantabria izenekoa hau ere; bost tiroko pistolak, txiskeroak eta plantxak egiten zituzten bertan, egin ahalean saltzen zirenak.[3]

Ermuko alkate izan zen birritan: 1920ko apirilaren 1etik 1923ko otsailaren 8ra eta gerora, 1937an, Gerra Zibil sasoian, apirilaren 27tik abuztuaren 4ra arte.

Ermuan hil zen, bihotzekoak jota. Bere heriotza-agiriak ogibidez pilotari ohia zela jasotzen du.

Kantabria zeharbidea Ermuan, goitizen bereko anaia pilotarien omenez.

Ez bera bakarrik, eurenean 11 urte gazteagoa zen Toribio anaia ere pilotaria izan zen, Kantabria II bezala kantxaratu zena. Bernardok Eibarko Astelenan debutatu zuen, 1901eko uztailaren 1ean, Izeta 22-21 mendean hartuz. Laster bere garaiko pilotaririk handienetakoan bilakatu zen eta orduko onenak izan zituen aurkari. Pala modalitatean Bilboko Euskaldunan[4][5] jokatu zuen bere lehen partida 1905eko urriaren 22an; kantxan Manuel Gomez (Pasiegito) bikote zuelarik, Angel Bilbao (Abandoko Txikito) eta Luis Arakistainen kontra 30-50 galdu zuen.[6]

Bi modalitatetan aritu zen lehengoetarikoa izan zen eta bere lorpenik entzutetsuena, pilotaren historian izen handia eman ziona, 1906. urtekoa da: zazpi eguneko aldearekin Esku-huskako eta Palazko bi txapelak eskuratu zituenekoa. Buruz buruko esku-huskako horretan zazpi urtez etenik gabe izan zen txapeldun, 1913ko ekainaren 29an Valentín Castellanosgatik menderatua izan zen arte.[7][8][3]

Anekdota gisa kontatzen zuen zelan atera zuen behin txokora bidalitako pilota: arineketan sartu, pilota altxatu eta indarraren indarrez sei t´erdian errebotatu eragin zuela, min hartuta eta erabilezin zuen besoarekin gainera.

• Bilboko Deportiboan bere omenezko bi pilota partidu jokatu ziren 1936ko martxoaren 26an eta bi lehion epaile modura aritu zen bera

• 1951an, bere jaioterriak omenaldia egin zion, hainbat pilotari eta frontoietako enpresaburu zein intendente bertaratuz
• beraien tailerra egondako kale motzari, Ermuko plaza ondoan, udalak Kantabria Zeharbidea izena jarri zion, bere eta Toribio anaiaren omenez
• Eibarko Astelena pilotalekuko sarreran bere argazkia dago ikusgai, pilotari handienen tarteko