Benedikto XVI.a

Benedikto XVI.a
	; (2011) Irudi gehiago
Pope emeritus (en)
; 265. Aita santu
cardinal-bishop of Ostia (en)
Kolegio Kardenalizioko dekano
Cardinal-Bishop of Velletri-Segni (en)
prefect of the Congregation for the Doctrine of the Faith (en)
kardinal
; Santa Maria Consolatrice al Tiburtino (en) kardinal apaiz
Roman Catholic Archbishop of Munich and Freising (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Joseph Aloisius Ratzinger
Jaiotza	Birth house of Benedict XVI (en) eta Marktl, 1927ko apirilaren 16a
Herrialdea	Alemania ; Vatikano Hiria ; Italia
Bizilekua	Mater Ecclesiae Monastery (en)
Talde etnikoa	alemaniarra
Lehen hizkuntza	alemana
Heriotza	Mater Ecclesiae Monastery (en) eta Vatikano Hiria, 2022ko abenduaren 31 (95 urte)
Hobiratze lekua	Vatican Grotto (en)
Heriotza modua	berezko heriotza
Familia
Aita	Joseph Ratzinger, Sr.
Ama	Maria Peintner
Ezkontidea(k)	ezkongabea
Anai-arrebak	ikusi Georg Ratzinger;
Familia	ikusi Georg Ratzinger (en) (osaba zahar);
Hezkuntza
Heziketa	Municheko Unibertsitatea ; Ducal Georgianum (en) ; (1949 - 1951ko ekainaren 29a)
Hezkuntza-maila	doktoretza; katedraduna; Doctor of Divinity (en)
Tesia	The People and the House of God in St. Augustine's Doctrine of the Church (en)
Tesi zuzendaria	Michael Schmaus (en)
Doktorego ikaslea(k)	Hub Schnackers
Hizkuntzak	alemana; latina; italiera; frantsesa; ingelesa; gaztelania
Ikaslea(k)	ikusi Bruno Schmid (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	apaiz katoliko latindarra, teologoa, idazle erlijiosoa, piano-jotzailea, unibertsitateko irakaslea, filosofoa, transitional deacon (en) , diakonoa, apezpiku katoliko latindarra, Aita santua, Catholic theologian (en) eta artzapezpikua
	Parte-hartzailea Pope's visit to Germany 2011 (en) ; 1978ko urriko konklabea ; 1978ko abuztuko konklabea ; Vatikanoko II. kontzilioa ; 2005eko konklabea ;
Lantokia(k)	Bonn; Munich; Erroma; Vatikano Hiria; Tübingen eta Ratisbona
Enplegatzailea(k)	Tübingengo Unibertsitatea ; Münsterreko Unibertsitatea ; Municheko Unibertsitatea ; Bonngo Unibertsitatea ; Ratisbonako Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko komandantea (1998) ; Bavarian Order of Merit (1977) ; Bayerische Verfassungsmedaille in Gold ; Stephanus Award ; ohorezko doktore : Pontifical University of John Paul II (en) (2015) ; ohorezko doktore : Academy of Music in Kraków (en) (2015) ; Bavarian Maximilian Order for Science and Art (1995) ; honorary doctor of Babeș-Bolyai University ; honorary citizenship : Surberg (2018) ; honorary citizenship : Altötting (en) (2006) ; honorary citizenship : Traunstein (en) (2005eko ekainaren 16a) ; honorary citizenship : Freising (2010eko urtarrila) ; honorary citizenship : Marktl ; honorary citizenship : Introd (2009ko abenduaren 16a) ; honorary citizenship : Brixen (2008ko abuztuaren 12a) ; honorary citizenship : Natz-Schabs (2011ko azaroaren 9a) ; Grand Cross 1st class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany (1994) ; honorary doctorate from the Catholic University of Lublin (1988) ; Order of Karl Valentin (1989) ; honorary doctor of the Catholic University of Eichstätt-Ingolstadt (1987) ; honorary doctorate of the University of Navarre ; honorary doctorate from the Pontifical Catholic University of Peru (1986) ; honorary doctor of the University of Wrocław (2000) ; honorary doctor of Babeș-Bolyai University (2005) ; Order of Merit of the Federal Republic of Germany ; Maltako Ordena ; Decoration of Honour for Services to the Republic of Austria ; National Order of Merit ; Order of the Southern Cross ; Order of Minerva (1988) ;
Kidetza	North Rhine-Westphalia Academy for Sciences and Arts (en) ; Zientziaren eta Arteen Europar Akademia; Académie des sciences morales et politiques; Pontifical Academy of St. Thomas Aquinas (en) ; Hitleriar Gazteria
Musika instrumentua	pianoa
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Bigarren Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa; katolizismoa
	vatican.va…

Benedikto XVI.a (latinez Benedictus PP. XVI), jaiotzez Joseph Alois Ratzinger (Marktl am Inn, Bavaria, 1927ko apirilaren 16a - Vatikano Hiria, 2022ko abenduaren 31) Eliza Katoliko Erromatarreko 265. Aita Santua izan zen 2005eko apirilaren 19tik 2013ko otsailaren 28ra arte. 2013ko otsailaren 11an Vatikanoak adierazi zuen 2013ko otsailaren 28an bere kargua utziko zuela.[1]

1950etik aurrerako teologo katoliko ezagunenetarikoa zen, baita idazle ekintzailea ere. Aditu gehienek doktrina katolikoaren defendatzailetzat ikusten dute. Alemaniako zenbait unibertsitatetan irakasle izan zen, eta Vatikanoko II. kontzilioan parte hartu zuen laguntzaile gisa.

Munich eta Freising-eko gotzain eta kardinal izendatu zuen Paulo VI.ak. Joan Paulo II.aren garaian Fedearen Doktrinarako Kongregazioko buru izan zen. Aita Santu izendatzean honako hitz hauek esan zituen: "Anai-arreba maiteok, Joan Paulo II.a aita santu handiaren ondoren kardinal jaunek neu aukeratu naute, Jainkoaren mahastiko langile apala".

Ratzingerrek sei hizkuntza menperatzen zituen (alemana, italiera, frantsesa, gaztelania, ingelesa eta latina) eta gainera greziera klasikoa eta hebreera irakurtzeko gai zen. Europako hainbat zientzia akademietako kide zen, eta hainbat unibertsitatetan honoris causa doktore izendatu zuten. Pianoa jotzen zuen eta bere musikari gogokoena Mozart zen.

Bere aitasantutzan gizarteko erlatibismoa gaitzetsi zuen, eta Europari bere oinarri kristauetara bihurtzeko deia egin zion behin eta berriz. Jainkoaren maitasunean irautea garrantzitsua dela azpimarratu zuen bere Deus Caritas est (Jainkoa maitasuna da) entziklikan.

Bizitza

Haurtzaroa eta gaztaroa

Bavariako Marktl am Inn herrixkan jaio zen 1927ko apirilaren 16an (Larunbat santua). Gurasoak Joseph Ratzinger polizia eta Maria Peinter (ezkondu ondoren Ratzinger deitura hartu zuen) izan ziren. Hiru seme-alabako familian gazteena, anaia Georg apaiz egin zen eta arreba Maria ezkongabe bizi izan zen anaia Josephekin.

1941ean seminarioan sartu zen apaiz ikasketak egiteko, nahiz eta gurasoen egoera ekonomikoa oso ona ez izan. Naziek Gazte Hitleriarretan sartu zuten, seminarioko bere lagunekin batera. Besteak beste, haren zeregina lantegiak eta ikastetxeak ikuskatzea izan zen erakunde horren baitan.

II. Mundu Gerra amaitzear zela, desertatu egin zuen, baina soldadu aliatuek preso hartu zuten 1945ean. Urtebete geroago, askatu eta seminarioan teologia eta filosofia ikasten segitu zuen 1951 arte.

Irakasle

Bonneko unibertsitatean hasi zen 1959an klaseak ematen. 1963an Münsterreko unibertsitatera joan zen, ordurako teologo ezagun bihurtuta. Vatikanoko II. Kontzilioan parte hartu zuen Koloniako Josef Frings kardinalaren laguntzaile. Kontzilioaren garaian aurrerakoitzat zeukaten, eta berak ere Karl Rahnerren teologia berria miresten zuela zioen.

1968an Kristautasunerako Sarrera liburua idatzi zuen. Elizaren gehiegizko zentralismoa gaitzetsi zuen bertan, eta Aita santuak erabaki bat hartu aurretik Elizaren barneko ahots guztiak entzun behar zituela defendatzen zuen. Liburua hainbat aldiz berrargitaratua izan zen, baina paragrafo horiek kenduta, Ratzingerren arabera gaizki ulertu baitziren.

Tübingenneko unibertsitatean zegoen giro gero eta marxistagotik aldentzeko, Bavariako Regensburgeko unibertsitatera joan zen klaseak ematera: hjarez geroztik, haren gertukoek gero eta kontserbadoreago ikusi zuten.

Apaiz, apezpiku eta kardinal

1951n apaiz izendatu zuten Georg anaiarekin batera. 1972an Communio aldizkaria sortu zuen Henri de Lubac, Hans Urs von Balthasar eta beste batzuekin batera. Egun 17 hizkuntzatan kaleratzen da, eta agerkari katolikoen artean garrantzitsuenetakoa da.

1977an Munich eta Freisingeko apezpiku izendatu zuten, eta ekainean Paulo VI.ak kardinal egin zuen. Orduan elkartu zen lehen aldiz Karol Wojtilarekin, geroago Joan Paulo II.a izan zenarekin.

Fedearen Doktrinarako Kongregazioaren buru

1981eko azaroaren 25ean Joan Paulo II.ak Fedearen Doktrinarako Kongregazioaren buru izendatu zuen. Municheko apezpikutza utzi zuen Erromara joateko, lan hori betetzera.

Ideologikoki, Joan Paulo II.aren gertukoa zen: ekumenismoaren eta erlijioen arteko elkarrizketaren aurrean kritikoa izatea leporatu zitzaion. Besteak beste, homosexualitatearen aitorpen juridikoa gaitzetsi izan zuen hainbatetan, baita Askapenaren Teologiak izandako desbideraketa batzuk ere (marxismotik gertu daudenak, dirudienez). Teologo kritiko askori irakasteko baimena kendu zien, hala nola, Hans Küngi edo Leonardo Boffi.

Vatikanoak eta Joseph Ratzingerrek luzaroan lan handia egin zuten apaizek haurrei egindako sexu abusuak ezkutatzen eta isilarazten.[2]

Aita santu

Benedikto XVI.aren aitasantu-armarria: apezpiku mitrak aita santu tiara ordeztu du eta palioa gehitu azpian.

2005eko apirilaren 19an aukeratu zuten Joan Paulo II.aren ondorengo izateko[3]. Askoren arabera, Ratzingerrek Vatikanoko II. Kontzilioaren aurreko Eliza-antolaketa ekarriko zuen eta gai batzuetan (abortua, homosexualitatea, dibortzioa, eutanasia...) Elizaren jarrera asko gogortuko zen. Hala ere, haren defendatzaileen arabera, Elizatik kanporatu zuen bakarra Lefebvre gotzain ultrakontserbadorea izan zen, eta horregatik gezurtatu egiten da Benedikto XVI.aren ustezko izaera kontserbadoreegi hori.

Hiru entziklika kaleratu zituen: Deus Caritas est (euskaraz, Jainkoa maitasuna da)[4], Spe Salvi (Itxaropenak salbatuak)[5] eta Caritas in Veritate. Lehenengoan, Jainkoaren maitasuna deskribatu zuen. Jainkoak bideratutako salbamen historian maitasunak izan duen eta gaur egun duen garrantzia azpimarratu zuen. Era berean, gizarte justizia lortzeko karitatearen eta maitasunezko zerbitzuaren beharra adierazi zuen.

Spe Salvi entziklika 2007ko azaroaren 30ean argitaratu zuen. Kristauen itxaropena du gai nagusi. Bertan esaten denez, itxaropena duena beste era batera bizi da, bereziki bere bizitza hutsean geratuko ez dela badakielako. Teknika berriek gizakien bizitza hobetu duten arren, ez dute salbamenik ekartzen, sarri menpetasun eta gaitz gehiago baizik. Aldiz, Jainkoaren justizian itxaropena izateko dei egin zuen: Jainkoak ezin dio azken hitza injustiziari utzi. Nazareteko Jesusek Aitarekin harremanetan jartzen gaitu eta harreman hori da mundua hobetzeko bide eraginkorra. Konfiantza horrek egiten du gizakia askeago.

Eskatologiari dagokionez, Aita santuak purgatorio eta infernuaren izaera erreala azpimarratu zituen. Lehenengoa mina maitasun bihurtzeko gunea da; bigarrena, aldiz, egiazko maitasunari eta zoriontasunari erabat uko egin diotenen gunea.

Caritas in Veritate entziklika 2009ko uztailaren 7an argitaratu zen. Haren helburua da Elizak emandako gizarte eta ekonomia alorreko justizian sakontzea, bereziki Paulo VI.aren Populorum Progressio entziklikatik (1967) aurrera. Batez ere, 1967tik aurrera globalizazioak ekarritako aldaketetara egokitu nahi izan zuen Elizaren gizarte doktrina.

Liturgiari dagokionez, Benedikto XVI.ak Vatikanoko II. Kontzilio aurreko elizkizunak berriz egiteko baimena zabaldu zuen Summorum Pontificum izeneko motu proprioan. Ordu arte 1962ko liturgia arauen arabera meza ospatzeko bete beharreko baldintzak leundu zituen dokumentu horretan. Hala ere, argi utzi zuen Paulo VI.ak argitaratutako misala zela ohiko ospakizun mota.

Bidaia ugari egin zituen bere agintaldian, esaterako Koloniara joan zen 2005eko abuztuan Munduko Gazteen Batzarrean parte hartzera, eta, horrez gain, Espainia, Turkia, Bavaria, Austria, Ameriketako Estatu Batuak, Australia eta Polonia ere bai, Italiako hainbat lekuz gain.

Abdikazioa

2013ko otsailaren 11n Benedikto XVI.ak kargua uztea erabaki zuela jakinarazi zuen.[6]. Abdikazioa otsailaren amaieran gauzatu zen.

Erreferentziak

Aita santuak dimisioa emango du
BBC telebista kateak dokumental bat egin zuen gai horretaz 2006an.
- Hona hemen originala, ingelesez (klikatu orriaren behealdeko irudian, dokumentala bistaratzeko): Sex crimes and the Vatican.(Ingelesez)
- Gaztelaniara bikoiztuta: Abusos sexuales y el Vaticano.(Gaztelaniaz)
«Ratzinger aukeratu dute aita santu eta Benedikto XVI.a izena hartu du» Berria 2005-4-20.
Deus Caritas est entziklika
Spe Salvi entziklika
Benedikto XVI.ak dimisioa iragarr

Kanpo estekak

Datuak: Q2494
Multimedia: Benedictus XVI / Q2494
Aipu famatuak: Benedikto XVI.a

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[dimisioa-1] Aita santuak dimisioa emango du

[2] BBC telebista kateak dokumental bat egin zuen gai horretaz 2006an.
Hona hemen originala, ingelesez (klikatu orriaren behealdeko irudian, dokumentala bistaratzeko): Sex crimes and the Vatican.(Ingelesez)

Gaztelaniara bikoiztuta: Abusos sexuales y el Vaticano.(Gaztelaniaz)

[3] Hona hemen originala, ingelesez (klikatu orriaren behealdeko irudian, dokumentala bistaratzeko): Sex crimes and the Vatican.(Ingelesez)

[4] Gaztelaniara bikoiztuta: Abusos sexuales y el Vaticano.(Gaztelaniaz)

[3] «Ratzinger aukeratu dute aita santu eta Benedikto XVI.a izena hartu du» Berria 2005-4-20.

[4] Deus Caritas est entziklika

[5] Spe Salvi entziklika

[6] Benedikto XVI.ak dimisioa iragarr