Begum Rokeya

Begumek bere idazkietan adierazi zuenez, gizonak zein emakumeak berdin tratatu behar dira izaki arrazionaltzat, eta hezkuntzarik eza da emakumeenganako diskriminazioaren arrazoi nagusia. Bere lan nagusiak hauek dira: Abarodhbasini, bizitza eta pentsamenduak arriskuan jartzen dituzten muturreko purdah-formei egindako erasoa, Sultanaren ametsa, "Lady Land" izeneko lekuan kokatutako zientzia-fikziozko eleberria, emakumeek gobernatutako mundua; Padmarag ("Lotoren esentzia", 1924), beste eleberri utopiko feminista bat; Motichur saikera bilduma.

Rokeyak iradoki zuen emakumearen hezkuntza dela emakumearen askapenaren baldintza nagusia; beraz, Kalkutan, batez ere neska musulman bengaliarrei zuzendutako lehen eskola ezarri zuen. Rokeya etxez etxe joan omen zen gurasoei alabak eskolara bidaltzen laguntzeko. Hil arte, zuzendu zuen eskola, kontrako kritikari eta gizarte-oztopo batzuei aurre egin behar izan arren.

1916an, Emakume Musulmanen Elkartea sortu zuen, emakumeen hezkuntzaren eta enpleguaren alde borrokatu zen erakundea.[4] 1926an, Rokeya izan zen Emakume Bengaliarraren Hezkuntzari buruzko Konferentziaren buru, Kalkutan, hezkuntzarako eskubideen alde emakumeak biltzeko lehen saio esanguratsua. Emakumearen aurrerapenei buruzko eztabaida eta hitzaldietan parte hartu zuen 1932ko abenduaren 9an hil zen arte, Indiako Emakumearen Konferentzian saio bateko buru izan eta gutxira.[4][4]

Bangladesen "Rokeya Eguna" ospatzen da urte bakoitzeko abenduaren 9an, bere obra eta legatua ospatzeko.[5] Egun horretan, Bangladesko gobernuak Begum Rokeya Padak ematen die, emakumearen eskubideak aitortzeko borrokan aparteko ekarpena egin duten emakumeei.[3] 2004an, Rokeya 6. lekuan jarri zen BBCk egindako garai guztietako bengaliar garrantzitsuenei buruzko inkesta batean.[6][7][8]

Begum Rokeya (Rangpur) jaioterria

Rokeya Khatun 1880an jaio zen Pairabondh herrian, Mithapukur, Rangpur, egungo Bangladeko lurraldean, garai hartan Indiako Inperio Britainiarrean. Haren aita, Jahpardin Muhammad Abu Ali Haidar Saber, hezkuntza-maila oneko zamindar bat zen, eta lau aldiz ezkondu zen. Rahatunnessarekin ezkondu zenean, Rokeya jaio zen, bi ahizpa eta hiru neba baitzituen, eta horietako bat haurtzaroan hil zen. Rokeyaren neba zaharrenak, Ibrahim Sabek, eta haren ahizpa nagusi Karimunnesak eragin handia izan zuten haien bizitzan. Karimunnesak bengalia ikasi nahi zuen, Bangladesen gehiengoaren hizkuntza, nahiz eta familiak aurka egin, garai hartako goi mailako musulmanek nahiago baitzuten arabiera eta persiera hezkuntzarako erabiltzea, ama-hizkuntzaren ordez. Ibrahimek ingelesa eta bengalia irakatsi zien Rokeyari eta Karimunnesari.

Karimunnesa Hamalau urterekin ezkondu zen, eta geroago poeta gisa hartu zuen ospea. Haren bi seme-alabak, Nawab Abdul Karim Gaznawi eta Nawab Abdul Halim Gaznawi, ospetsu egin ziren politikan, eta ministerio-karguak okupatu zituzten britainiarren okupazioaren pean.

Rokeya hamasei urterekin ezkondu zen 1896an. Bere senarra, Khan Bahadur Sakhawat Hussainek urduera zuen jatorrizko hizkuntza, Bhagalpurren ordezko magistratua izan zen, orain Bihar Indiako estatuko barrutia dena. Sakhawateko bigarren ezkontzak 38 urte zituen orduan. Sakhawat Ingalaterrako Errege Nekazaritza Elkarteko kidea zen. Rokeyarekin ezkondu zen, lehen emaztea hil ondoren. Pentsaera liberala zuenez eta emakumeen hezkuntzan interes handia zuenez, Rokeya anaiaren lanarekin jarraitzera bultzatu zuen, bengalia eta ingelesa ikasten jarraitzera animatuz. Idaztera ere animatu zuen, eta, kontseilu horri jarraituz, Rokeyak bengalia hartu zuen bere literatura-lanen hizkuntza nagusi gisa, masen hizkuntza baitzen. Rokeyak 1902an ekin zion bere literatura-ibilbideari, Pipasa (Egarria) izeneko saiakera batekin. Motichur (1905) eta Sultanaren ametsa (1908) ere argitaratu zituen bere senarraren bizitzan.

1909an, Sakhawat Hussain hil egin zen. Emaztea emakume musulmanentzako eskola bat martxan jartzeko dirua aurreztera bultzatu zuen. Hil eta bost hilabetera, Rokeyak bigarren mailako eskola bat ezarri zuen senarraren oroimenez, eta Sakhawat Memorial izena eman zion.[9] Bhagalpurren hasi zen lanean, tradizioz urdu hizkuntzako ingurua, bost ikaslerekin. Senarraren familiarekin jabetzei buruzko eztabaida izan ondoren, 1911n eskola Kalkutara eraman zuen, bengaliar hizkuntzako gune batera.[9]Gaur egun, hiriko neskentzako eskola ezagunenetako bat da, eta, orain, Mendebaldeko Bengalako gobernuak zuzentzen du.

Begum Rokeyaren estatua Rokeya Hall-en, Dacako Unibertsitatean

Rokeyak Anjuman e Khawateen e Islam (Emakume Musulmanen Elkartea) ere sortu zuen, eta emakumearen egoerari eta hezkuntzari buruzko eztabaidak eta hitzaldiak antolatzen aritu zen. Erreformaren alde egin zuen, bereziki emakumeentzat, eta uste zuen pentsaera lokalista eta gehiegizko kontserbadorismoa zirela musulmanek India britainiarrean duten garapen motel samarraren erantzule nagusiak. Rokeya lehen feminista musulmanetako bat da. Ikasketa tradizional musulmanean inspiratu zen, Koranean esaten den bezala, eta uste zuen islam modernoa desitxuratua edo kaltetua izan zela; Anjuman e Khawateen e Islamek ekitaldi asko antolatu zituen gizarte-erreformengatik, Islamaren jatorrizko irakaskuntzetan oinarrituta, zeinak, haren arabera, galdu egin baitziren.

Rokeya eskolan, elkartean eta bere idatzietan aritu zen bizitza osoan. Bihotzekoak jota hil zen 1932ko abenduaren 9an, 52. urtebetetzean.

Rokeyaren hilobia Sodepurren aurkitu zuten, Amalendu De historialariaren ahaleginei esker.[10]

Begum Roquiaren estatua Begum Rokeya Memorial Centre, Pairabondh, Mithapukur, Rangpur

• Pipasha (Thirst, 1902).
• Motichur (saiakuntzak, 1. bol.) 1904, 2. bol. 1922). Matichurren bigarren liburukiak hainbat historia eta kondaira ditu: Saurajagat (Eguzki sistema), Delicia Hatya, Jvan-phal (Ezagutzaren Fruitua), Nari-Sristi (Emakumearen sorrera), Nurse Nelly, Mukti-phal (Emantzipazioaren fruitua, etab.).
• Sultanaren ametsa, (satira, 1908) zientzia-fikzio feministaren lan nabarmena, gizon eta emakumeen arteko rol-aldaketa utopikoa barne. Pieza satirikoa da, utopia feminista, eta Lady Land izeneko leku batean gertatzen da, emakumeek zuzendutako mundu batean.[11]
• Padmarag (eleberria, 1924). Utopia feminista.
• Oborodhbashini ("Emakume bakartiak", 1931)
• Boligartoa (ipuin laburra).
• Narir Adhikar (Emakumearen eskubideak), Emakume Musulmanen Elkartearen saiakera amaitu gabea.
• God Gives, Man Robs (Jainkoak eman, gizonak lapurtu), 1927, berrargitaratua, eta beste idazki batzuk, Daca, Narigrantha Prabartana, 2002
• Education Ideals for the Modern Indian Girl (Indiako neskato modernoarentzako hezkuntza-idealak), 1931, Rokeya Rachanabali, Abdul Quadir (editorea), Daca, Academia Bangla, 2006.

Begum Rokeyak hainbat genero idatzi zituen: ipuinak, olerkiak, entseguak, eleberriak eta idatzi satirikoak. Literatura-estilo bereizgarria garatu zuen, sormena, logika eta umore ironikoaren zentzua ezaugarri zituena. Nabanoorren 1903. urtearen inguruan hasi zen idazten, R. S. Hossain andrearen izenean. Hala ere, uste da Pipasha bere lehen idatzia 1902an Nabaprabhan agertu zela. Saogat, Mahammadi, Nabaprabha, Mahila, Bharatmahila, Al-Eslam, Nawroz, Mahe-Nao, Bangiya Mussalman Sahitya Patrika, The Mussalman, Indian Ladies Magazine, etab. Haren idazkiek dei egiten zieten emakumeei bidegabekerien aurka protesta egiteko eta haiek diskriminatzen zituzten oztopo sozialak hausteko.

Wikitekan badira testuak, gai hau dutenak: Begum Rokeya

• Asiatic. .
• Begum Rokeya
• Rokeyaren legatuaren garrantzia
• Bidaia Rokeyaren munduan zehar