Beñat Oihartzabal
Beñat Oihartzabal Bidegorri,[1] Frantzian ofizialki Bernard Oyharçabal izen-abizenez ezaguna,[2][3] (Paris, 1949ko martxoaren 17a) euskal idazlea da, euskalaria, Zuzenbideko lizentziaduna, Euskal Ikasketetan doktorea eta Frantziako Estatuaren CNRS ikerketa erakundeak Baionan duen IKER guneko ikerketa zuzendaria. Euskaltzain oso izendatu zuten 1990eko irailaren 28an.[1] Euskal gramatika du espezialitate nagusi.
Beñat Oihartzabal | |||
---|---|---|---|
| |||
Bizitza | |||
Jaiotza | Paris, 1949ko martxoaren 17a (75 urte) | ||
Herrialdea | Frantzia | ||
Hezkuntza | |||
Tesi zuzendaria | Antoine Culioli | ||
Hizkuntzak | euskara frantsesa | ||
Jarduerak | |||
Jarduerak | idazlea eta hizkuntzalaria | ||
Jasotako sariak | ikusi
| ||
Kidetza | Euskaltzaindia | ||
Bizialdia
Aita hazpandarra eta ama heraiztarra izaki, euskara entzun du ume-umetatik, Parisen bizi zela ere, eta are gehiago oporraldietan Euskal Herrira etorri eta aitatxirekin izaten zelarik. Eskolara joanda, ordea, euskara arroztu zitzaion: hogei urtetan, euskara ulertuagatik, ez zuen trebetasun handirik euskaraz aritzeko. Beraz, euskararen zaletasuna piztu zitzaionean, 1970eko hamarkadaren hasieran, Zizurrera (Nafarroa Garaia) jo zuen, alfabetatze ikastaro bat egitera; eta Piarres Lafitteren aholkua ere bilatu zuen, euskara funski ikasteko. Oihartzabalengan euskaltzaletasunaren eta eusko abertzaletasunaren pizte horretan, eragin handia izan zuten, halaber, Beñaten anaia Gabrielek eta Hego Euskal Herritik joandako iheslariek.[4][5]
Nanterreko unibertsitatean Zuzenbideko lizentziako ikasketak bukatuta, Seaskako euskara irakasle izan zen, eta Hizkuntzalaritzako lizentzia eta maisutza egin zituen Parisen. Hirugarren zikloko tesia egitera jo zuen Jean Haritxelharrengana, Bordelera. Hizkuntzalaritzako lizentzia eta maisutza eskuratu zituen 1981ean, eta hirugarren zikloko doktoregoa 1982an; Koldo Mitxelenak haren doktore tesia (Charlemagne pastoralaren edizio kritikoa) goraipatu zuen.[4]
1981etik aurrera, Euskal Gramatika irakatsi zuen Baionan sortu berri ziren Euskal Ikasketetan. 1984an, Frantziako Estatuaren CNRS ikerketa erakundean sartu zen, Estatuko doktoregoa lortzeko lanean buru-belarri aritzeko; urte berean, euskaltzain urgazle izendatu zuten. 1987an, Parisko VII. unibertsitatean irakurri zenuen bere lana: Etude descriptive de constroctíons complexes en basque: propositions relatives, temporelles, conditionnelles et concessives, 759 orrialdekoa. Epaimahaiak aho batez eman zion mention tres honorable, aipamen gorena. Geroztik ikerketaburu da CNRS erakundean,[4] eta IKER zentroan (CNRSren menpe dagoen zentroa, euskal hizkuntza eta euskal testuak ikertzen dituena) lan egiten du.[6]
1989/1990 ikasturtea Massachusetts Institute of Technology unibertsitatean egin zuen, ikertzaile trukaketa baten bidez. 1991an, CNRSk brontzezko domina eman zion, eginiko ikerketa lanengatik.[4]
Euskaltzainburuorde izan zen 2004ko abenduaren 17tik[7] 2009ko azaroaren 4 arte.[8]
2010eko martxoaren 5ean, hirurogeita hamahiru euskalariren omenaldia jaso zuen: Beñat Oihartzabali gorazarre liburuan bilduriko euskal hizkuntzalaritzako berrogeita hamazazpi artikuluak eskaini zizkioten. Euskaraz, frantsesez, gaztelaniaz eta ingelesez idatzitako mila orrialdetik gorako liburu haren editore izan ziren Ricardo Etxepare (CNRSren IKER ikerketa zentroko burua), Ricardo Gómez eta Joseba Lakarra (EHUko irakasle-ikertzaileak, azken biok).[9][10]
Lanak
Hona hemen Inguma datu basean ageri diren Oihartzabalen lanak (hauetako zenbait, beste egilekide batzuekin eginak dira):[11]
Liburuak
- 2003: P. Laffitteren sortzearen mendemugako biltzarra.
- 1999: Euskal gramatika: lehen urratsak V (Mendeko perpausak-1, osagarriak, erlatiboak, konparaziozkoak, ondoriozkoak).
- 1997: Euskal gramatika: lehen urratsak II (2. argitaraldia).
- 1991: Euskal gramatika: lehen urratsak I.
- 1991: Hitz-elkarketa/3.
- 1990: Euskal gramatika: lehen urratsak III.
- 1987: Euskal gramatika: lehen urratsak I-II (gai aurkibidea).
- 1987: Euskal gramatika: lehen urratsak II.
- 1986: Euskal sintaxiaren zenbait arazo.
- 1985: Euskal gramatika: lehen urratsak.
- 1985: Euskal gramatika: lehen urratsak I (berrargitalpena).
Itzulpenak
- 1993: Gizarte-hitzarmena
- 1992: Sisyforen mitoa
Irakasgaiak
- 2004: Oinarrizko Hizkuntzalaritza II
- 2003: Oinarrizko Hizkuntzalaritza II
Hitzaldiak
|
|
Artikuluak
|
|
Erreferentziak
- Beñat Oihartzabal Bidegorri euskaltzain osoaren fitxa, Euskaltzaindiaren webgunean.
- Frantziako legeak ez du izen-abizenak euskaraz jartzeko aukerarik ematen.
- (Frantsesez) «Le linguiste Bernard Oyharçabal, directeur de recherches CNRS, reçoit un liber amicorum de ses collègues», CNRS erakundearen webgunea.
- Jean Haritxelhar: «Beñat Oihartzabal Euskaltzaindian sartzea», Euskera, 1991.
- Luzien Etxezaharreta: «Beñat Oihartzabal: "XXI.eko Europan egon eta aldi berean euskaldun bizi"», Argia, 1309. zenbakia, 1990-10-14.
- (Frantsesez) IKER ikerketa zentroaren organigrama, zentro horren webgunean.
- Irune Berro: «Andres Urrutia aukeratu dute euskaltzainburu, gehiengo osoz, Jean Haritxelharren ordez aritzeko», Berria, 2004-12-18.
- «Aurelia Arkotxa, euskaltzainburuordea», Berria, 2009-11-04.
- Euskaltzaindiko Prentsa Zerbitzua: «Beñat Oihartzabali gorazarre», Euskaltzaindiaren webgunea, 2010-03-08.
- (Frantsesez) «Le linguiste Bernard Oyharçabal, directeur de recherches CNRS, reçoit un liber amicorum de ses collègues», IKER euskal hizkuntzaren eta euskal testuen ikerketa zentroaren webgunea.
- Inguma, Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea. «Beñat Oihartzabal» www.inguma.eus (Udako Euskal Unibertsitatea) (Noiz kontsultatua: 2018-09-03).
Kanpo estekak
- Beñat Oihartzabal: «Bokal koloratuei jarraikiz», Iritzi-muinetik, 2010-11-05. [Beñat Oihartzabal euskaltzainak Xarles Bidegainen sarrera hitzaldiari emandako erantzuna.]