Balenciaga

Balentziagak Donostian zabaldu zuen bere lehenengo denda, 1917. urtean. 1918an Balenciaga y Compañía sozietatea sortu zen, Benita eta Daniela Lizasoain ahizpen diru aportazioarekin. Sozietateak sei urte iraun zuen eta Balentziagarentzat ospe handiko urteak izan ziren[2]. 1924an sozietatea amaitu zen eta Balentziaga Askatasunaren hiribideko 2. zenbakiko lehen solairuan finkatu zen. [3]

1927an Okendo kaleko 10. zenbakiko lehen solairuan bigarren denda ireki zuen Eisa Costura izenekoa. Eisa izena, amaren Eizagirre abizenetik sortu zuen Balentziagak.[4] Enpresa honek izen komertzial eta kokapen parea izan zituen Donostian, eta 1933an lehen sukurtsala kanpoan, Madrilen Caballero de Gracia kalean, eta 1935ean Bartzelonan Santa Teresa kalean.

Espainiako Gerra Zibila hasi zenean Eisa izeneko denden lana eten zen, eta Parisen ezarri zen Cristobal Balentziaha non Balenciaga izeneko enpresa eta etxea fundatu zuen George V hiribidean, Nicolas Bizkarrondo, Virginia Mendizabal eta Wladzio d'Attainvillerekin.[5][6] Balentziagaren langintzaren egoitza nagusia han kokatu zen harrezkero, sormenaren tokia ere hura izan zen.

Sorbalda erorien lerro berritzailea aurkeztu zuen, gerri pintzaduna eta aldaka biribilak erakusten zituena. 50. hamarkadan lortuko zuen arrakasta gehiena eta bere kreatibitateak ospe handia lortuko du. Diorrek 1947an aurkeztuko duen look-a aurreikusiz, urte batzuk geroago, emakumearen silueta berria sortuko du, zaku soineko abangoardista oso, hiru laurdeneko mahuka, baloi gonak, gerri altuak, eta hain famatuak bilakatuko euritako gardenak sortuz, Hauek denak, botoi handiekin apaindurik.

Diseinatzaile gehienek zirriborroak egiten zituzten, baina ez zuten beraiek josten. Cristobalen kasuan, jostun aparta zen eta ehunak maneiatzen artista. Coco Chanelen hitzetan:[7]

Ehun astunak zituen gogoko, eskuz brodatuak, harriz edo pitxiz hornituak.

Nabarmentzen dira: soineko beltzak, leporik edo botoirik gabeko beroki koadratuak, beso japoniarrak, soineko-tunikak, euri-kapusai gardenak.

• 
  Beroki berdea, Balenciaga museoan.
• 
  1967ko soineko bat.
• 
  Udaberriko soineko bat, 1951.
• 
  Kapeluak Balenciaga museoan.

Edozein ehun zen soineko bat egiteko aitzakia; berak egin zezakeen, ia moztu gabe, josturarik apenas ez, di-da batean. Bolumen eta forma harrigarriak ematen trebezia aparta zuen. Bukaera perfektua izaten zuten bere lanek, eskultura baten pareko eta botoiak eta puntadak ez zen ia ikusten. Zorrotza erabat, gustura ez bazegoen, berehala desmuntatuko zuen soineko osoa. Diseinu bakarrak sortzen zituen bere bezeroentzat, probatu beharrik gabe. Marlene Dietrichek berak esan zuen Balentziagak bere neurriak ondo baino hobeto ezagutzen zituela eta hark eginiko soinekoek ez zutela zuzendu beharrik izan.

Modatik at, lehen perfumea 1947an sortu zuen Balenciaga etxeak, Le Dix izenarekin. Gero beste batzuk etorri ziren, hala nola Quadrille izenekoa 1955ean.[8]

Moda-etxea 1968 urtean itxi zen, eta lau urte geroago, 1972 urtean, Balentziaga bera hil zen.

2022ko azaroan, ustez, haurren aurkako indarkeria sustatu izanagatik hainbat kritika jaso zituen, boikot deiak ere. Izan ere, Gabriele Galimberti argazkilariaren kanpainian bondage, BDSM, sexu-abusu, haurren pornografia eta pedofiliaren aldeko mezuak antzematen dira. Ondorioz, barkamena eskatu eta gabonetako kanpainarekin harremandutako guztia ezabatzeaz gain, Twitter eta Instagram kontuak ere ezabatu zituen konpainiak.[12][13][14] Adidasekin egin duen beste kanpaina batean ere, pedofiliaren aldeko mezuak antzematen dira. Kasu honetan konpainiak ekimen legalak aurrera eramango dituela esan du, ustez, onartuta ez zeuden argazkiak argitaratu zirelako.[15]