Bake Globalaren Indizea

Bake Globalaren Indizea (BGI) (Global Peace Index, Ingelesez) herrialdeetako bake-mailaren adierazlea da. Institute for Economics and Peace-ek prestatzen du, bake-institutuetako nazioarteko aditu talde batekin eta think tank-ekin batera; baita Sidneyeko unibertsitatearen Centre for Peace and Conflict Studies-ak, The Economist astekari britainiarraren inteligentzia unitateak prozesaturiko datuekin. 2007ko maiatzean sortu zen lehenengo lista eta urtero-urtero eguneratu da, indarkeri ezaren arabera herrialdeak sailkatzen dituen munduko lehenengo azterlana dela aldarrikatuz. Ikerlan hau Steve Killelea enpresari australiarrari bururatu zitzaion eta hainbat jende ospetsuek honen alde egin dute, hala nola: Dalai Lamak, Desmond Tutu artzapezpikuak, Muhammad Yunusek, Mary Robinson Irlandako presidente ohiak eta Jimmy Carter Estatu Batuetako presidente ohiak. Ikerlanak kontuan hartutako parametroak barne-aldagaiak (adibidez, indarkeri eta kriminaltasun mailak), zein kanpo-aldagaiak (gastu militarra edo parte hartzen ari den gerra kopurua) dira.

2018ko Bake Globalaren Indizearen mapa. Herrialde berdexkak baketsuagotzat sailkatuak daude, gorrixkak berriz bake indize txikia dute.

BGI talde bakoitzeko herrialde kopurua 2007tik 2011era.

Metodologia

Ikerlanak adierazle askotan oinarrituta dago, guztira 24 adierazleetan. Beheko taulan adierazita daude hauek. Taulan agertzen diren siglak ingelesezko izenei dagozkienak dira: UCDP Uppsalako Gatazkari buruzko Datuen Programari dagokio eta Uppsalako unibertsitateak (Suedian) sortuta; EIU The Economist astekariaren Inteligentzia Unitatea da; UNSCT Nazio Batuen Justizia Kriminalaren Sistemako Krimen Operazio eta Joerei buruzko Inkestari dagokio; ICPS King's Collegeeko (Erresuma Batua) Ikasketa Penitentzialariaren Nazioarteko Zentroa da; IISS Ikasketa Estrategikoen Nazioarteko Institutuari dagokio eta BICC Bonnen Konbertsiorako Nazioarteko Zentroa adierazi nahi du.

#	Adierazlea	Datu-iturria	Urtea(k)	Xehetasunak
1	Izandako barne edo kanpo gerren kopurua	UCDP	2000tik 2005era	Guztizko kopurua
2	Kanpo-gerretan izandako hildakoak	UCDP	2004tik 2005era	Guztizko kopurua
3	Barne-gerretan izandako hildakoak	UCDP	2004tik 2005era	Guztizko kopurua
4	Barne gatazka maila	EIU	2007	Eskala kualitatiboa, 1etik 5era puntuatua
5	Estatu mugakideekiko harremanak	EIU	2007	Eskala kualitatiboa, 1etik 5era puntuatua
6	Beste herritarrenganako mesfidantza maila	EIU	2007	Eskala kualitatiboa, 1etik 5era puntuatua
7	Populazioaren lekualdatze portzentajea	Munduko Bankua	2003	Biztanleria errefuxiatua, jatorrizko herrialdeko biztanleriarekiko.
8	Ezegonkortasun politikoa	EIU	2007	Eskala kualitatiboa, 1etik 5era puntuatua
9	Giza Eskubideenganako errespetu maila (Terrore politikoaren eskala)	Nazioarteko Amnistia	2005	Eskala kualitatiboa
10	Ekintza terroristen posibilitatea	EIU	2007	Eskala kualitatiboa, 1etik 5era puntuatua
11	Giza hilketa kopurua	UNSCT	2004 eta 2002	Aproposko erailketak, baita haur-hilketak ere, 100.000 biztanleko.
12	Kriminaltasun bortitzaren maila	EIU	2007	Eskala kualitatiboa, 1etik 5era puntuatua
13	Agerpen bortitzen probabilitatea	EIU	2007	Eskala kualitatiboa, 1etik 5era puntuatua
14	Atxilotuen kopurua	ICPS	2006	Jende atxilotua, 100.000 biztanleko
15	Polizia eta segurtasun taldeen kopurua	UNSCT	2002 eta 2000	Segurtasun zibilaren agenteak 100.000 biztanleko
16	BPG-rekiko gastu militarra	IISS	2004	Indar armatuetarako aurrekontu-partidak BPG-ren portzentajean adierazita
17	Militar kopurua	IISS	2004	100.000 biztanleko denbora-osoan lan egiten duten militarrak
18	Ohiko arma nagusienen inportazioak	SIPRI	2001tik 2005ra	Ohiko arma nagusienen inportazioak 100.000 biztanleko
19	Ohiko arma nagusienen esportazioak	SIPRI	2001tik 2005ra	Ohiko arma nagusienen esportazioak 100.000 biztanleko
20	Nazio Batuekin batera egindako operazio militarrak	IISS	2006tik 2007ra	Guztizko kopurua
21	Nazio Batuekin gabe egindako operazio militarrak	IISS	2006tik 2007ra	Guztizko kopurua
22	Arma astunen kopurua	BICC	2003	100.000 biztanleko armak
23	Armamendu arinaren baliakizuna	EIU	2007	Eskala kualitatiboa, 1etik 5era puntuatua
24	Sofistikazio militarrerako gaitasuna	EIU	2007	Eskala kualitatiboa, 1etik 5era puntuatua

1etik 5erako eskala erabiltzen ez zuten adierazleak, hurrengo formula erabiliz aldatu ziren: x=(x-Min(x))/(Max(x)-Min(x)), non Max(x) eta Min(x) adierazle horretarako balore altuenak eta baxuenak dira. 0 eta 1 arteko puntuazioak 1etik 5erako eskalara bihurtu zituzten. Banakako adierazleak klasifikatu zituen ikertzaile taldeak, beraien inportantziaren arabera. Azkenik puntuazioak bi azpi-indizeetan tabulatu ziren: barne-bakea, BGI-rako %60 balio du, eta kanpo-bakea %40.

Global Peace Index-ak atera zituen ondorio nagusiak:

Bakeak beste adierazleekin (adibidez diru-sarrera mailarekin, hezkuntza mailarekin edota herrialde-integrazio mailarekin) korrelazioa du.
Herrialde baketsuak gardentasun-maila handiak eta ustelkeri-maila txikiak izaten ohi dute.
Herrialde txikiak, egonkorrak eta herrialde-blokeetako kideak puntuazio altuagoa izaterantz jotzen dute.

Analisi estatistiko bat egin zen, bake-faktore gehiago ateratzeko. Konkretuki, guztizko puntuazioarekin korrelazio handia zuten adierazleak bilatu ziren. 2007ko ikerketan zenbait herrialdeen ez egotea eman zen, hala nola, Bielorrusia, Islandia, Afganistan, Mongolia, Ipar Korea eta hainbat herrialde afrikarrak, 24 adierazleen datu fidagarriak ez baitzeuden.

Kanpo estekak

Datuak: Q327901
Multimedia: Global Peace Index / Q327901

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.