Baionako aldiriak

Baionako aldiriak Euskal Herriko Lapurdi eta Nafarroa Beherea lurraldetan dagoen aldiriko tren sarea da. Sarea hiru line osatzen du, guztira geltoki bakarra partekatzen dituzte Baionan.

Baionako aldiriak
Txik Txak sarea

51 eta 54 lineko trenak Baionako geltokian
Datu orokorrak
Garraio motaAldiriko trena
EskualdeakLapurdi eta Baxenabarre,
 Euskal Herria
Lineak51 53 54 
Geltokiak17
JabeaEuskal Hirigune Elkargoa
Akitania Berriko Kontseilua
Webguneawww.txiktxak.eus
Ustiapena
Hasiera1986 (38 urte)
EragileaSociété des Chemins de fer
Ibilgailuak10
Datu teknikoak
Luzera124,954 km
Abiadura maximoa100 km/h
 Mapa

Hasiera batean TER Akitania sarean berrantolatu zituzten, ondoren 2016an TER Akitania Berria sarera pasatzeko. 2019ko irailaren 2an, 54 linea Euskal Hirigune Elkargoak zuzenean kudeatu zuen, eta sareko gainerako lineekin gauza bera egitea aurreikusi zuen.[1]

Hainbat lineak Txik Txak marka komertzialaren pean jarduten du, Ipar Euskal Herriko garraiobide guztiak biltzen dituen Euskal Hirigune Elkargoaren barruan.

Historia

Aurrekariak

1960an, eskualdeko eta tokiko trafikoa, batez ere, omnibus trenek bermatzen dute, eta horien barruan sartzen dira zuzeneko zein erdi zuzeneko trenak. Banakako motorizazio eta garraio publikoan egindako inbertsio mugatuen testuinguru batean, 1966ko abuztuko Frantziar Estatu-SNCF "programa-kontratuak", besteak beste, SNCF zerbitzu defizitarioetatik deskargatu nahi du, zerbitzu publikoaren betebeharra ofizialki zalantzan jarri gabe. Batez ere, bidean omnibus zerbitzuak transferitzea, omnibusen bidez soilik egiten diren defizitarioak ezabatzea eta zerbitzu horiek berrantolatzea dela medio, 1974an SNCFren aurrekontu-oreka lortu beharko da berriro. Errepideak ixteko programa bat prestatu da. Ipar Euskal Herrian itxierak Pujòu eta Maule arteko 46 kilometroko burdinbideari dagozkio.[2][2]

1979ko martxoko Frantziar Estatuaren eta SNCFren arteko enpresa kontratu berriak eragileari bere kabuz burdinbideak ixtea erabakitzeko bideak ematen dizkio. Ondorioz, Biarritz-Harausta geltokitik Biarritz-Hiria geltokira doan 3,5 kilometroko burdinbide laburra 1980ko irailaren 14an ezabatua izan zen, hainbat urtez geltokiko lurretara joan nahi izan zuen udalak hala aginduta.[3]

1980ko hamarkadaren hasieran, Akitaniako elektrifikatutako lineetan omnibus trenei eragiten zaien materiala gainditua dago. Bordeleko kotxetegiak, Ipar Euskal Herriko aldiriko lineak horren mende daude, dira Z2 serieko tren modernoak eskuratu dituen lehena, oso berritzaileak garai honetarako, eta zerbitzu azkarra emateko gai da 160 kilometro orduko abiadurarekin 1984ko eta 1985eko udako oporraldietan, Z2 trenek ontzi indartua hartu dute Baiona eta Hendaia arteko 35 kilometroko atalean, Akitaniako Eskualde Kontseiluak hala eskatuta, Metrobask izenarekin. Izen hori desagertu egiten da TER jaurtiketarekin.[4][5]

TER sortzea

1986an, SNCFk Transport Express Régional sarea kaleratu zuen, eta bertan biltzen dira operatzen dituen distantzia ertaineko zerbitzu guztiak. Euskal Herrian, Hendaia-Bokale, Baiona-Donibane Garazi eta Baiona-Peirahorada.[6]

2002. urtean, Frantziar Estatuak trenbide-arloko eskumenak eman zizkien eskualdeei. Ordutik, eskualdeek kontrolatzen dute distantzia ertaineko tren-zerbitzuen eta haien ibilbideen finantzaketa. Akitania eskualdearen kasuan, Ipar Euskal Herritik igarotzen diren hiru lineak ustiatzeaz ere arduratzen da, hiruretatik bi Frantzian hasten baitira.

Hiru eskualdeak (Akitania, Lemosin, Poitou-Charentes) Akitania Berria eskualde berria eratzeko 2015ean batu zirenez, TER Akitania, TER Limousin eta TER Poitou-Charentes barrutiak bere agindupean geratu ziren. Horrela sortu zen, 2017an, TER Akitania Berria. SNCF sarearen operadore bihurtzen da de facto, eta 2019tik aurrera lehiaketa irekira atera ahal izango dute eskualdeek lineen emakida.[7][8]

Euskal Hirigune Elkargoa

Sortu zenean, Ipar Euskal Herriko hiri garraioaren kudeatzaile bihurtu zen Euskal Hirigune Elkargoa. Akitania Berria eskualdearekin elkarrizketak izan ondoren, honek lehen departamenduarenak ziren hiriarteko lineak (Car Express) eman zizkion. Gainera, Euskal Hirigune Elkargoa 2019an hasi zen linea finantzatzen. Horrela, Elkargoak 54 linea prestatzen ari den tarifikazio bakarreko bere sisteman integratzea aurreikusten du, bere tutoretzapean dauden garraiobide guztiak elkartuz. Era berean, tren maiztasunak bikoiztu egin dira, eta Kanboko geltokian bigarren nasa bat eraikitzen ari dira ibilbide partzialak egiteko.[9][10]

Sarea

Sareak hiru linea ditu, guztira 16 udalerri, 17 geltoki eta 125 kilometro egiten dituzte.

Linea Ibilbidea Inaugurazioa Luzera (km) Geltokiak Azken luzapena Ibilgailuak
 51  (Bordele — ) Bokale ↔ Hendaia — Irun 1986 41,28 8 - Z56300
 53  Baiona ↔ Peirahorada ( — Paue — Tarbe) 1986 31,58 3 - B81500
 54  Baiona ↔ Kanbo — Donibane Garazi 1986 52,15 8 2019 X73500

Geltokiak
Artikulu nagusia: «Txik Txak sarearen geltokiak»

Dauden 57 geltokiak hurbileko erreferentzia leku baten izena jasotzen dute. Hala, Baionako tren geltokiaren ondoan dagoen geltokiak Baionak du izena, eta Kanboko tren geltokia dagoen tokian dagoenak, Kanbo.

Disuasio-aparkalekuak

Sareak 5 disuasio-aparkaleku ofizial ditu guztira, seinaleztatuta eta araututa.

Aparkalekua Hornitutako geltokia Konexioak Inaugurazioa Tokiak Modalitatea
Arrosa Ortzaize–Arrosa 54  2019 20 doan, ibilbidea ordaintzen da
Bidarrai Bidarrai–Nobilia Zubia 54  2019 10 doan, ibilbidea ordaintzen da
Bokale Bokale 51 • 30 42  2019 40 doan, ibilbidea ordaintzen da
Donibane Garazi Donibane Garazi 54 • 10   2019 10 doan, ibilbidea ordaintzen da
Donibane Lohizune Donibane Lohizune–Ziburu 51 • 3 39 41 43 45 47 49 51  2019 25 doan, ibilbidea ordaintzen da
Kanbo Kanbo 54 • 15 49 57  2019 15 doan, ibilbidea ordaintzen da
Uztaritze Uztaritze 54  2019 25 doan, ibilbidea ordaintzen da

Ustiapena

Gaur egun, Société Nationale des Chemins de fer Français enpresak ustiatzen du sarea.[10]

Flota
Artikulu nagusia: «Txik Txak sarearen flota»

Sarean 10 ibilgailuk egiten dute lan guztira.[11]

Eraikitzailea Eredua Zenbakia Urtea Luzera (m) Garaiera (m) Edukiera Ateak Lineak
Alstom X73500 2 2002 28,900 3,700 78 2 54 
Alstom Z56300 5 2016 71,600 4,290 360 4 51 
Bombardier B81500 3 2008 57,400 4,020 168 3 53 

Tarifak
Artikulu nagusia: «Txik Txak sarearen tarifak»

Sarearen tarifikazioa Akitania Berriko eskualdeko trenen sarean berdina da, eta garraio-titulu berberekin dago eskuragarri.

Etorkizuna

Euskal Hirigune Elkargoak linearen maiztasuna hobetzea aurreikusten du, eta beste linea batzuk atxikitzea aurreikusten da, orain Akitania Berriko eskualdeko trenak, Euskal Herritik ibilbide osoa duena..[12]

Irudiak

Erreferentziak
  1. (Frantsesez) «KANBO: hainbat tren berriak Baiona-Kanbo-Garazi linean» actu.fr (Noiz kontsultatua: 2020-04-10).
  2. Emangard, Pierre-Henri. (2002). Des omnibus aux TER. Vie du rail ISBN 2-902808-83-6. PMC 422255747. (Noiz kontsultatua: 2021-03-27).
  3. Histoire du réseau ferroviaire français. Ed. de l'Ormet 1996 ISBN 2-906575-22-4. PMC 35716819. (Noiz kontsultatua: 2021-03-27).
  4. «Leaching» Encyclopedia of Entomology (Kluwer Academic Publishers): 1267–1267. ISBN 0-7923-8670-1. (Noiz kontsultatua: 2021-03-27).
  5. Redoutey, Denis, .... (impr. 2007). Le matériel moteur de la SNCF. (5e éd. mise à jour et complétée. argitaraldia) "La Vie du rail ISBN 978-2-915034-65-3. PMC 470662461. (Noiz kontsultatua: 2021-03-27).
  6. Kontu Auzitegia - Eskualdeetako garraioaren eskualdeak eskualdatzea (TER): balantze xehatu bat eta jarraitu beharreko aldaketak
  7. (Frantsesez) «Kontrolatzailerik gabeko trenak Akitania Berrian: sindikatuak matxinatu egiten dira, eskualdea harritu egiten da.» France Bleu 2018-09-10 (Noiz kontsultatua: 2020-04-10).
  8. (Frantsesez) «Hasi da TER sareko lehiari hasiera ematen» France Bleu 2019-12-03 (Noiz kontsultatua: 2021-03-27).
  9. (Frantsesez) «KANBO: tren berriak Baiona-Kanbo-Garazi linean» actu.fr (Noiz kontsultatua: 2020-04-10).
  10. (Frantsesez) «Bukatuta Baiona-Donibane Garazi SNCF lineko lanak» France Bleu 2019-06-13 (Noiz kontsultatua: 2020-04-10).
  11. (Frantsesez) «Mugikortasuna Ipar Euskal Herrian: trena, autoaren alternatiba bat?» France Bleu 2019-02-28 (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  12. (Frantsesez) «Tram'Busa Baionaldean: zer egin dezake hobeto?» France Bleu 2019-12-09 (Noiz kontsultatua: 2020-04-07).

Ikus, gainera

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.