Baden-Baden

Baden-Baden Alemaniako Baden-Württemberg estatuan dagoen hiria da, Alemania eta Frantziaren arteko mugan kokatzen delarik. 2009. urtean 54.494 biztanle zituen.

Baden-Baden
Baden-Baden
gune termala
Administrazioa
Estatu burujabe Alemania
Alemaniako estatua Baden-Württemberg
Baden-Württembergeko gobernu-eskualdeKarlsruhe
AlkateaMargret Mergen (en) Itzuli
Izen ofizialaBaden-Baden
Baden
Jatorrizko izenaBaden-Baden
Posta kodea76530, 76531, 76532, 76533 eta 76534
Udalerri kodea08211000
Geografia
Koordenatuak48°45′43″N 8°14′27″E
Map
Azalera140.19 km²
Altuera181 m
MugakideakRastatt district (en) Itzuli, Bühl (en) Itzuli, Bühlertal, Forbach, Weisenbach (en) Itzuli, Gernsbach, Gaggenau, Kuppenheim (en) Itzuli, Iffezheim, Hügelsheim eta Sinzheim
Demografia
Biztanleria57.025 (2022ko abenduaren 31)
1.498 (2021)
alt_left 29.785 (%52,2) (%47,8) 27.240 alt_right
alt_left 28.785 (%50,5) (%46,8) 26.664 alt_right
Dentsitatea406,77 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia07221, 07223
Ordu eremuaUTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuakMenton, Moncalieri, Freital (en) Itzuli, Karlovy Vary, Jalta, Sotxi eta Bora Bora
MatrikulaBAD
baden-baden.de
Artikulu hau Alemaniako hiriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Baden (argipena)».

Etimologia

Hiriaren izena alemanezko Baden hitza da, zeinak "bainua" esan nahi duen.

Geografia

Oihan Beltzaren ipar-mendebaldeko muinoetan kokaturik dagoen bainu-etxe hiria da Baden-Baden. Oosbach ibaiak zeharkatzen du Rhin ibaiarekin bat egin aurretik.

Historia

Erromatarrek jadanik ezagutu zituzten hemengo urak eta diotenez Hadriano erroamatar enperadoreak fundatu zuen hiria, aurkitu den idatzia dudazkoa bada ere. Karakala eta Alexandro Severo enperadoreak ere egon ziren bertan. Garai hartan termek ezagun egin zuten Baden, 1847an eginiko indusketetan Gaztelu Berriaren azpian aurkituriko terma erromatarrak erakusten duen bezala.

Mendeetako utzikeriaren ondoren 1112 urtean Badengo Mangraverriaren hiriburu izendatu eta berriztatze lanak hasi ziren. Mangraveek gaztelua eraiki zuten hiriaren goialdean eta 1479an herritik gertuago zegoen Gaztelu berrira pasa ziren. Hogeita Hamar Urteko Gerran eta Bederatzi Urteko Gerran frantsesek sarritan erasotu eta harpilatu zuten eta 1705ean Luis Gilen Badengo Mangraveak 20 kilometro iparraldera dagoen Rastattera alde egin behar izan zuen.

Baden 1643an, Matthäus Merianen ilustrazioa

Eskualdearen hiriburutza galtzean XIX mendearen hasieran spa-hiri bihurtu zen berriz ere. Noblezia eta beranduago burgesia atseden hartzera joaten hasi zen eta hiriak azpiegiturak eta ekonomia berri bat garatu zituen honen inguruan, hala nola, kasinoa, luxuzko hotelak, zaldi lasterketak, lorategi ederrak... Bertan egoten omen ziren Gilen I.a Alemaniakoa, Napoleon III.a eta Viktoria I.a Erresuma Batukoa, eta berauekin Berlioz eta Brahms musikariak eta Dostojevski idazlea, besteak beste.

1931ean hiriari izena aldatu eta Baden-Baden izena jarri zioten, zeinak Baden estatuko Baden esan nahi duen, izan ere garai hartan ezagunak baitziren Suitzako Baden eta Austriako Baden ere. Mundu gerretan ez zuen kalte handirik izan eta 1945ean Frantziarrek bertan ezarri zuten beren okupazio eremuaren egoitza.

Ondasun nabarmenak
Florentinerberg muinoa, goian Gaztelu Berria
  • Kurhaus: Baden-Badengo kasino ezaguna dagoen luxuzko eraikina da, 1821 eta 1824 artean Friedrich Weinbrennerrek eraikia. Frantziako jauregietan oinarrituriko dekorazioa dauka. Kurgarten lorategi ederrak inguratzen du. Dostojevskiren Jokalaria nobela bertan kokatua dago eta Marlene Dietrichek munduko kasino ederrena zela esan zuen.
  • Gaztelu Berria (Neues Schloss): Florentinerberg muinoan XV mendean eraikitako gaztelua da, Badengo mangraveen egotza izan zena.
  • Gaztelu Zaharra (Altes Schloss): XII mendeko gaztelu honek su hartu zuen 1599an eta gaur egun hondarrak baino ez daude.
  • Lichtenstaller Alle: Hiru kilometro luze den etorbide ederra da, 300 zuhaitz espezie baino gehiago dituen lorategi ingelesa zeharkatzen duena.
  • Stiftkirche: Badengo Mangraveak lurperatzen ziren XV mendeko eliza gotikoa.
  • Terma erromatarraren hondarrak.

Hiri senidetuak

Baden-Baden ondorengo hiriekin senidetuta dago:

Iruditegia
  • Kasinoa
    Kasinoa
  • Steinstraße kalea
    Steinstraße kalea
  • Frieder Burda museoa
    Frieder Burda museoa
  • Merkur mendia
    Merkur mendia
  • Gaztelu Zaharra
    Gaztelu Zaharra
  • Stiftkirche - Gaztelu Berria
    Stiftkirche - Gaztelu Berria
  • Lichtenstaller Allee
    Lichtenstaller Allee
  • Dostojevski
    Dostojevski

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.