Atotxako futbol zelaia

Atotxa Realaren futbol zelaia izan zen ia 80 urtez, 1913 eta 1993 urte bitartean. Taldeak izan duen bigarren futbol zelaia izan zen, Ondarretakoan hasi baitzen jokatzen Reala, sortu zenean.

Atotxako futbol zelaia
Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Probintzia Gipuzkoa
UdalerriaDonostia
Koordenatuak43°19′10″N 1°58′31″W
Map
Historia eta erabilera
Irekiera1913
Inaugurazioa1913
JabeaDonostia
Kirolafutbola
ErabiltzaileaReal Sociedad
Edukiera26.700

    Atotxak tradizio ingeleseko zelaien itxura eta ikuslegoaren zelairako gertutasun oso handia zuen, futbol partiduetan giro paregabea sortuz, ezaugarri hauek estadio mitikoa bihurtu zuten. 1950ko hamarkadan egurrezko harmailak kendu eta egitura berriak eraiki ziren. 1990ko hamarkadarako zaharkiturik gelditu zen eta eraistea erabaki zen. 1993. urtean Anoeta estadioan jokatzera pasa zen Reala.

    Kokalekua

    Egia auzoko Mandasko Dukearen pasealekuan eta Iparraldeko geltokiaren ondoan zegoen.

    Estadioa bota eta gaur egun hura zegoen orubean eraiki den plaza berriak Atotxako Zelaia plaza izena du, haren omenez.

    Izena

    Aranzadi Elkarteak aipatzen du inguru hartan Atotxa izeneko baserri bat bazela eta haren lurretan eraiki zela Atotxa izeneko auzoa. Beste hipotesi batek dio Pascual de Atocha izeneko alkateak[1] XVII. mendean sortu zuela Atotxa auzoa Urumea ibaiaren ertzetan, izan ere ontzigintzan aritu baitzen bertan urte luzetan[2].

    Historia

    Sorrera

    Donostian futbola izaten ari zen arrakastak txirrindularitzak aurrez izan zuena gainditu zuenean udaletxeak erabaki zuen Club Ciclistak 1888an eraikitako belodromoa botatzea eta haren lekuan futbol zelaia eraikitzea[2]. Monsieur Comet biziki haserretu eta mindu zen footballeursen jarrerarekin eta honako madarikazioa bota zuen: "Erreala ez da inoiz txapelduna izango". Club Ciclistak lehenengo saiakeran eskuratu zuen titulua lortzeko Errealak ia 70 urte itxaron behar zuen[3].

    Atotxako futbol zelaiaren inaugurazioaren berria.

    Atotxako estadioa 1913ko urriaren 4an inauguratu zen eta Realaren aurkaria Bilboko Athletic Kluba izango zela iragarri zenean ikusmin handiaa sortu zuen. Bilbotik, Irundik, Tolosatik, Miarritzetik eta baita Logroñotik ere garraio bereziak antolatu ziren. Berraondo kapitainaren erretiroko partida ere bazen gainera[4].

    Honako hauek izan ziren talde bakoitzeko jokalariak[4]:

    • Real Sociedad: Eizagirre, Arrate, Berraondo, Matxinbarrena, Casanova, Leturia, Minondo, Sidley, S. Elosegi, Sena eta A. Elosegi
    • Athletic: Ibarretxe, Solaun, Hurtado, Iceta, M. Belaustegigoitia, Egia, R. Belaustegigoitia, Moreno "Pitxitxi", Zuazo, Cortado eta Pinillos.

    Partida 3-3 berdinketaz amaitu zen eta Atotxaren historiako lehen goleatzailea Pitxitxi izan zen.

    Eraikina
    Arkonadaren gelditu ikusgarria. Atzean ikusleak, estadio britainiarretan bezala[5].

    Zelaia errektangularra baino trapezio bat zen, fondoetako batean metrobete laburragoa baitzen.

    Hasierako Atotxak harmaila nagusi bat zuen, egurrezkoa eta oso apaindurik zegoena. Zutabe ugari zituen, hauek ere apainduraz josiak. Haren parean terraza handi bat zen eta fondoetan bi harmaila txiki zituen. 1950. hamarkadan grada berriak eraiki ziren. Iparraldeko fondoa Fruiten atea (Portería de las Frutas) izenarekin ezagutzen zen, merkatuaren alboan eraiki baitzen. 1970. hamarkadan bigarren harmaila eraiki zen.[5]

    Edukieraz garaiko futbol estadioetarako ertaina eta gaur egungo estadioekin parekatuz gero apala izan arren, ikusleak zelaia eta jokalarietatik oso hurbil egotea ahalbideratzen zuen, ziur aski Lehen Mailan ikusleak jokalarietatik hurbilen zeuden estadioa bilakatuz, maiz lehen iladako ikusleek besoa burdin-sareetatik luzatuz gero alboko sakeak nahiz kornerrak jaurtitzera zihoazen jokalariak ia ukitzeko adina. Jendearen hurbiltasun honek presio psikologikoa eragin eta talde bisitariek estadio honetan partiduak irabaztea oso zail egiten zuen, gainera sekulako giroa sortu eta jokalari txuri-urdinak garaipena lortzera auspotzen zituen[5].

    Guzti honek estadioari Erresuma Batuko estadioen estetika eta giroa ematen zion, estadio mitikoa bihurtuz, eta berau ezagutu zuten zale txuri-urdinengan betirako oroitzapen on eta ahaztezina utziz. Urte batzuetan 27.000 inguru lagunentzako edukiera izatera ailegatu zen.

    1976ko euskal derbia
    Kortabarria eta Iribar Ikurrinari eusten, 1976ko euskal derbian

    1976ko abenduaren 5ean euskal derbia tokatzen zen Atotxan eta oraindik legezkoa ez zen ikurrina atera zuten bi taldeek zelaiaren erdira. Inaxio Kortabarria eta Jose Angel Iribar izan ziren talde bakoitzeko kapitainak eta haiek eutsi zioten ikurrinari[6]. Horretaz gain realarentzako partida biziki ona izan zen, 5-0 emaitzaz irabazi baitzuen. Ordukoa da Satrustegiren gol ikusgarrienetakoa, Iribarri areaz ertzetik buruz sartu ziona[7].

    Agur Atotxa

    1993ko martxoaren 14an azken euskal derbia jokatu zen. Atotxa estadioa jendez gainezka zegoen eta 19. minutuan Bittor Alkizak sarturiko golari esker Reala 1-0 nagusitu zen[8].

    Ekainaren 13an jokatu zen azken jardunaldia eta Errealaren azken gol ofiziala Oceano Andrade da Cruz portugaldar futbolari txuri urdinak sartu zuen[9].

    1993ko ekainaren 22an "Agur Atotxa" izeneko ekitaldi jendetsuarekin eman zitzaion behin betiko agurra estadioari, Anoetako estadioari lekua utziz. Gorka Reizabal eta Arritxu Iribar kazetariek aurkeztu zuten ekitaldia eta, besteak beste, Erreala eta Euskal Herriko futbol selekzioaren arteko partidua izan zen eta baita Errealeko eta Athletic-eko beteranoen arteko partidua ere. Azken gol sinbolikoa Javier Sagarzazu jokalari txuri urdin zenaren semea eta izen berdineko mutikoak sartu zuen.[10][11]

    Eraisketa

    Urte batzuetan baztertua eta egoera kaskarrean egon ondoren, 1999ko maiatzaren 28an behin betiko eraitsia izan zen, ondoren bertako lursailetan babes ofizialeko etxebizitzak eraiki dituzte futbol zelaia zegoen lurzoruan.

    Gaur egun, zelaia zegoen lekuan Atotxako Zelaia plaza dago.

    Atotxaren datuak
    Oceanoren gola, Atotxan sarturiko azken gol ofiziala.

    Hona hemen Atotxa estadioaren inguruko datu zehatzak:

    • Inaugurazioa: 1913ko urriaren 4an (Real Sociedad 3-3 Athletic)
    • Azken partida: 1993ko ekainaren 13an (Real Sociedad 3-1 Tenerife)
    • Ligako aurreneko partida: 1929ko otsailaren 10a (Real Sociedad 1-1 Athletic)
    • Jokaturiko partidak: 904 partida.
    • Realaren zenbakiak:[12]
      • Irabazitako partidak: 576 partida
      • Sarturiko golak: 1.958 gol
      • Lorturiko puntuak: 1.344 puntu (garaipenak 2 puntu kontatuta)
    • Aurreneko gola: Pitxitxi (Athletic)
    • Gol gehien sartu zituena: Jesus Mari Satrustegi (96 gol)
    • Azken gola: Oceano Andrade (Real Sociedad)

    Partida aipagarriak

    1913ko inaugurazioa
    1976ko abenduaren 5a
    		 Real Sociedad 3 – 3 Athletic Atotxako futbol zelaia, Donostia
    Sidley Gola ?'
    S. Elosegi Gola ?'
    Sidley Gola ?'    		 Pitxitxi Gola ?'
    Zuazo Gola ?'
    Pitxitxi Gola ?'

    1924ko Errege Kopako finala
    1924ko maiatzaren 4a
    		 Real Unión 1 – 0 Real Madril Atotxako futbol zelaia, Donostia
    Epailea: Fermín Sánchez
    Etxebeste Gola 58'

    1929: Ligako lehen partida
    1929ko otsailaren 10a
    		 Real Sociedad 1 – 1 Athletic Atotxako futbol zelaia, Donostia
    Epailea: Serrano de la Mata
    Bienzobas Gola 44' Bergaretxe Gola 45'

    1941eko gol festa, 14-2
    1941eko urtarrilaren 8a
    		 Real Sociedad 14 – 2 Real Valladolid Atotxako futbol zelaia, Donostia
    Epailea: Villaverde
    Pedrín Gola 19'
    Azpiazu Gola 21'
    Txipia Gola 22'
    Pedrín Gola 25'
    Azpiazu Gola 27'
    Txipia Gola 40'
    Azpiazu Gola 44'
    Bienzobas Gola 50'
    Bienzobas Gola 63'
    Izaga Gola ?'
    Txipia Gola ?'
    Txipia Gola ?'
    Bienzobas Gola 80'
    Txipia Gola ?'    		 Lizasoain Gola 42'
    Duque Gola ?'

    1976ko Ikurrinaren eguna
    1976ko abenduaren 5a
    		 Real Sociedad 5 – 0 Athletic Atotxako futbol zelaia, Donostia
    Ikusleak: 30.000
    Epailea: Sánchez Ríos
    Gaztelu Gola 3'
    Satrustegi Gola 28'
    Satrustegi Gola 31'
    Zamora Gola 73'
    Gaztelu Gola 88'

    1982ko Liga garaipena
    1982ko apirilaren 25a
    		 Real Sociedad 2 – 1 Athletic Atotxako futbol zelaia, Donostia
    Epailea: Soriano Aladrén
    Zamora Gola 55'
    Lopez Ufarte Gola 68'    		 Gola 85' Sarabia

    1982ko Superkopa (itzulerakoa)

    Madrilen 1-0 galdu zuen Realak. Itzulerako partida 1-0 amaitu zen eta luzapena jokatu behar izan zen.

    1982ko apirilaren 25a
    		 Real Sociedad 4 – 0 Real Madril Atotxako futbol zelaia, Donostia
    Epailea: Pes Pérez
    Uralde Gola 53'
    Lopez Ufarte Gola 91'
    Uralde Gola 103'
    Salguero (b.a.) Gola 104'

    1993: azken euskal derbia
    1993ko martxoaren 14a
    		 Real Sociedad 1 – 0 Athletic Atotxako futbol zelaia, Donostia
    Epailea: Díaz Vega
    Bittor Alkiza Gola 19'

    Estadioaren zainketa

    40 urtez zelaia Errealeko futbolari-ohia zen Amadeo Labarta pasaitarrak zaindu eta mantendu zuen, estadioan bertan etxebizitza zuelarik. Errealak golak sartzen zituenean, estadioaren kanpoaldean suzirik jaurtitzen ziren, Donostia hiriko biztanleak nahiz itsasoan zeuden txalupetako arrantzaleak beren taldeak gola sartu berri zuela ohartu zitezen.

    Argazki zaharrak
    • Reala, 1918an.
      Reala, 1918an.
    • Ikusleak harmailan, 1918n.
      Ikusleak harmailan, 1918n.
    • Real Unión, 1924ko Errege Kopako finalean.
      Real Unión, 1924ko Errege Kopako finalean.
    • Euskal derbia, 1931n.
      Euskal derbia, 1931n.
    • Realaren taldea Ligako lehen partidan, 1929an.
      Realaren taldea Ligako lehen partidan, 1929an.
    • Reala, 1952an.
      Reala, 1952an.
    • Atotxan partidoa, 1952an.
      Atotxan partidoa, 1952an.

    Futbolaz haratago

    Atotxa estadioa Realaren partidekin lotzen badugu ere, hasierako hamarkadatan beste hainbat kirol jokatu izan ziren bertan, hala nola atletismoa, krosa, boxeoa, belar hockeya, herri kirolak, txirrindularitza... Begiratu ondorengo argazkiak.

    Erreferentziak
    1. «Atocha, Pascual de - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-02).
    2. (Gaztelaniaz) «¿Por qué se llamaba Atotxa?» Real Sociedad 2017-10-04 (Noiz kontsultatua: 2021-03-24).
    3. (Gaztelaniaz) "La Real Sociedad jamás será campeón de Copa del Rey". 2020-10-29 (Noiz kontsultatua: 2021-03-24).
    4. (Gaztelaniaz) «La inauguración de Atocha» El Diario Vasco 2008-10-05 (Noiz kontsultatua: 2021-04-02).
    5. (Gaztelaniaz) Santuarios del deporte. Estadio de Atocha, San Sebastián. (Noiz kontsultatua: 2021-04-02).
    6. «Aquel histórico 5 de diciembre de 1976 - Athletic Club de Bilbao» athletic.elcorreo.com (Noiz kontsultatua: 2021-03-30).
    7. (Gaztelaniaz) 19/07/2013. «El derbi de la ikurriña» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-03-30).
    8. (Gaztelaniaz) «La feliz despedida de Atotxa» Real Sociedad 2021-03-30 (Noiz kontsultatua: 2021-04-02).
    9. (Gaztelaniaz) «Oceano: 'Nunca olvidaré el último gol de Atotxa'» Mundo Deportivo 2012-10-26 (Noiz kontsultatua: 2021-04-02).
    10. El día que habló el mítico campo. 2018ko ekainaren 5a. Mundodeportivo.com (Gaztelaniaz)
    11. 1993 Agur Atotxa. (Noiz kontsultatua: 2023-06-01).
    12. (Gaztelaniaz) «Atotxa, mito y realidad» Real Sociedad 2018-06-13 (Noiz kontsultatua: 2021-04-02).

    Ikus, gainera
    Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
    Euskal Wikiatlasa

    Kanpo estekak


    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.