Arraia gastaka

Arraia gastaka izendatzeko hainbat izen daude Euskal Herrian[2]:

Gorputz zapala du, 85 cm luzerakoa, tarteka metrobetekoak ere ikusten dira. Aurkitu den ar handienak 105 cm-ko luzera zuen, eme handienak aldiz 139 cm. 18 kilogramo pisatu zituen. 15 urtez bizi daitezke[5].

Alboetako hegats zabal eta puntadunek erronbo itxura ematen diote eta hartatik aurrerantz muturra eta atzerantz buztan sendo eta laburra ateratzen zaio[6]. Gainaldea eta buztana puntadun arantza ugariz hornituta daude. Emeek sabelaldea ere pikortsua dute, arren kasuan sabelaldea leuna da. Arraia gastaka helduei arantza zorrotz gehigarriak ateratzen zaizkie buztanean[5].

Kolore desberdinak izan ditzake gainaldean, marroi argitik grisera aldatzen dira, orban ilunagoak eta puntu ilun txiki eta horiak dituztenak. Batzuetan orban horiak puntu ilun txikiz inguratuta daude. Beldurtzen direnean kolorea asko iluntzen zaie, ia beltza bihurtzeraino. Sabelaldea zurixka da eta ertzak grisak dira. Buztanean marra argiak eta ilunak tartekatzen dira[6].

Arrain zapala izanik gainaldean ditu begiak eta azpialdean ahoa eta zakatzak ikusten zaizkio.

Ozeano Atlantikoaren ipar-ekialdean bizi da, Islandia eta Cabo Verde artean, tartean Azoreetan, Madeiran eta Kanarietan ere bai. Mediterraneoan eta Itsaso Beltzean ere aurkitzen da[6]. Bigarren populazio bat Indiar ozeanoaren hego mendebaldean bizi da, Hegoafrika eta Madagaskar artean[5].

Urteroko migrazio ziklo bat osatzen du, hilabetero 54-117 kilometroko distantziak eginez. Udazkenean eta neguan itsaso zabalera joaten da eta ur sakonagoetan ibiltzen da, udaberrian kostaldera itzultzen da. Arraia gazteek ez dute migratzen, kostaldean egoten dira taldeak osatuz[5].

Arraia gastakaren habitat naturala sakonera txikiko itsasoak dira, 10-60 metro arteko sakonera dutenak. Inoiz marea jaitsi eta estuariotako putzuetan irteerarik gabe gelditzen dira, gazitasun txikiko urak ongi jasaten baititu. Urpekariek gehien aurkitzen duten arraia mota da. Joniar itsasoan 577 metroko sakoneran ikusi izan da[5].

Arraiaren sabelalde zuria.

Arraia gastakaren arrautzaren kapsula.

Espazio ireki zabalak atsegin dituzte, sedimentuz estalitako hondoak dituztenak, harea, lokatz edo harri txintxarretan kamuflatu egiten baitira. Hegalak ondulatuz mugitzen da[6].

Arraia gastakaren hegalak soilik kontsumitzen dira. Labanaz banatzen dira gorputzetik eta ondoren gaineko azal marroia kentzen zaio, nahikoa lan ematen du horrek. Barnean kartilagoak banatzen dituen bi xerra ateratzen dira, behin kozinatu ondoren oso erraz askatzen dira[8].

Galiziar erara presta daiteke, egosi eta patata eta piperrautsaz. Caldeiradan ere gisatu ohi da[9].

Arrain kartilagotsuekin gertatzen da ongi kontserbatu ezean amoniako usaina jariatzen hasten direla. Horretarako komeni da lehen bait lehen kontsumitzea, eta bestela marinatu egin beharko da ozpinetan[8].