Armada abertzaleak (Hispanoamerikako independentzia gerrak)

Armada abertzaleak alderdi iraultzaile edo independentistaren alde Latinoamerikako independentzia-gerretan borrokatu zuten eta espainiar monarkiaren kausari eusten zioten armada erregezaleei aurre egin zieten armadak dira. Ameriketako estatuetako soldadu eta ofizialek osatu eta gidatu zituzten batez ere, baina britainiar tropak eta Europako eta penintsulako espainiar ofizial nabarmenak ere izan zituzten.

Ayacuchoko guduak, 1824ko abenduaren 9an, Hispanoamerikako Independentzia Gerren amaiera markatu zuena (Martín Tovar y Tovar).

Bere izaera iraultzaileagatik, armada abertzaleek, euren nazio mugetatik haratago hedatu zituzten euren enpresa askatzaileak. Oraindik onartu gabeko estatu hauek, askatuko ziren herrialde eta herrialde guztien arteko borroka bateratu eta solidario baten zatitzat hartzen ziren, eta ez bereizita batzen diren aliatuak. Horrek azaltzen du, besteak beste, ofizialen, tropen, graduen eta banderen joan-etorri arrunta, gatazkaren lekuetako beharren arabera.

Besteak beste, bere herorien artean ziren Francisco de Miranda, Simón Bolivar, Antonio José de Sucre, José de San Martín, Manuel Belgrano, Antonio Nariño, Francisco de Paula Santander, José Antonio Páez, José María Obando, Antonio Villavicencio, José de La Mar, José Hilario López, Juan José Flores, Andrés de Santa Cruz, Tomás Cipriano de Mosquera. Testuinguru ezberdin batean, buruzagi horietako batzuek independentzia amerikarraren "aitzindari" papera egin zuten, Francisco de Miranda venezuelarraren eta Antonio Nariñoren kasua Kolonbian.

Armada hauek, herrialde bolivartarretako lehen indar militar bezala hartzen dira, baita herrialde hauetako egungo armaden ama gorputz bezala ere.