Arhantsusi

Arhantsusi Nafarroa Behereko ekialdeko udalerri bat da, Oztibarre eskualdekoa.

Arhantsusi
 Nafarroa Beherea, Euskal Herria
Biduze Arhantsusin

Bandera


Armarria

Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Lurraldea Nafarroa Beherea
Administrazioa
Estatua Frantzia
Eskualdea Akitania Berria
Departamendua Pirinio Atlantikoak
ElkargoaEuskal Hirigune Elkargoa
BarrutiaBaiona
KantonamenduaBidaxunerria, Amikuze eta Oztibarre
Izen ofizialaArhansus
AuzapezaMarc Arrachou (2008-2014)
Posta kodea64120
INSEE kodea64045
Herritarraarhantsusiar / arhantsusitar
Kokapena
Koordenatuak43°15′27″N 1°02′08″W
Map
Azalera5,35 km2
Garaiera60-370 metro
Demografia
Biztanleria74 (2018:  −4)
Dentsitatea12,9 biztanle/km²
Zahartzea[1]% 14,58
Ugalkortasuna[1]‰ 109,61
Ekonomia
Jarduera[1]% 74,42 (2011)
Desberdintasuna[1]% -3,39 (2011)
Langabezia[1]% 0 (2013)
Euskara
Euskaldunak% 72,84 (2010)
Erabilera% 44,55 (2011)

Geografia

Biduze ibaia udalerritik igarotzen da[2] eta baita RD-933 errepidea ere.

Udalerri mugakideak

Etxeak eta Auzoak
  • Eliza
  • Pagola
  • Oihana

Toponimia

Antzinako toponimoak

Arhantsusi toponimoa honako formak izan ditu: sanctus stephanus de aranchiis eta aranchus (1160[3]), Arhanssus (1291[4][3]), eransus eta aransus (1305[3]), Eranssus (1350[4]), Arhansus (1365[3] eta 1413[4][3]), Aransus (1513[4][5], Iruñeko eskutitzak[6]) eta Aransusi (1621[4][5][3], Martin Biscay[7]).

Etimologia

Orpustanen esanetan, toponimoak Arhan- edo Arran- euskal erroa du.[3] Besteek berriz 'elorri beltz asko duen lekua' dela diote.[4]

Egungo toponimoa

Euskaltzaindiak Arhantsusi hobesten du,[8] bertoko herritarrak arhantsusiar edo arhantsusitar izanda.[8] Hala ere, Pierre Lhandek bere hiztegian Arhantsuse forma erabili zuen.[9].

Demografia

Karlos III.a Nafarroakoak agindutako 1412-1413ko zerga-erroldaren arabera, herriak 5 su zituen.[10][11] 1551eko erroldan, des hommes et des armes qui sont dans le présent royaume de Navarre d'en deçà les ports izenekoa,[12] berriz 13 su zituen, hau da, bilakaera demografiko handia izan zuen XV. eta XVI. mendeetan.

Biztanleriaren bilakaera
179318001806182118311836184118461851
193 159 190 171 187 213 192 181 177
185618611866187218761881188618911896
163 137 150 125 146 136 120 99 115
190119061911192119261931193619461954
122 117 125 121 115 114 124 131 116
196219681975198219901999200920142020
109 95 102 97 98 81 - - -

Oharra: 2006ko biztanleria, INSEEk emaniko behin-behineko datua da.

Kultura

Euskara

Arhantsusin[15] Garaziko hizkeran[16] mintzatzen da, nafar-lapurtarraren aldaera.

Ondasun nabarmenak
  • Gotorleku baten aztarna protohistorikoak Gaztelu Zaharren[17] eta beste batenak Portasanse izeneko lekuan.[18]
  • XIV. mendeko Doneztebe eliza.[19]
  • Udalerriko XVIII. mendeko zenbait etxek monumentu historiko izendapena dute.[20]
1645eko disko-formako hilarria.
Antzinako hilarria.
Disko-formako hilarri.

Erreferentziak
  1. Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. Sandre datu-basea
  3. Orpustan, Jean-Baptiste. (2006). Nouvelle toponymie basque. in: Centre d'études linguistiques et littéraires basques. Pessac: Presses Universitaires de Bordeaux, 246 or. ISBN 2867813964..
  4. Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Présentation de la commune d'Arhansus. .
  5. Raymond, Paul. Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque. .
  6. José Yanguas Mirandak argitaraturiko eskutitzak
  7. Derecho de naturaleza que la merindad de San-Juan-del-pie-del-puerto, una de las seys de Navarra, tiene en Castilla - 1622 -4°
  8. EODA. Arhantsusi (Oztibarre). Euskaltzaindia.
  9. Pierre Lhande, Dictionnaire basque-français, 1926
  10. (Frantsesez) Goyhenetche, Manex. (2001). Histoire générale du Pays basque III. 3 Donostia / Baiona: Elkarlanean, 284 or. ISBN 8483317443. OCLC .466971263.: su banak, batez beste, 5,5 laguneko familia ordezkatzen zuen.
  11. (Gaztelaniaz) Cierbide, Ricardo. (1993). Censos de población de la Baja Navarra. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
  12. Baratchart, Louis. (1995eko urtarrila). Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques, E 575. Les amis de la vieille Navarre, 44-54 or..
  13. «Etcheberry, Alexandre - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-02).
  14. «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-02).
  15. «Arhantsusi - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).
  16. «Garazikoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).
  17. Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Le camp protohistorique du lieu-dit Castellu Cahara. .
  18. Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Le camp protohistorique du lieu-dit Portasanse. .
  19. Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. L'église Saint-Étienne. .
  20. Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Les maisons du XVIIIe siècle. .

Kanpo estekak
Geografia
Nafarroa Beherea
 Artikulu hau Nafarroa Behereko geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Herriko Wikiatlasa
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.