Aretxabaleta Kirol Elkartea

Aretxabaleta Kirol Elkartearen armarria.

1920. hamarkadan iritsi zen futbola Aretxabaletara. Federatu gabe bada ere 1923 eta 1928 artean Zarayamendi izeneko taldea izan zen eta Leintz bailarako zein Gasteiz inguruko txapelketetan hartu zuen parte.

1946an, Arrasateko Juventud Deportiva de Mondragón taldeko presidentea zen Jose Ayalak animatuta aretxabaletarrek futbol taldea eratu zuten, hasiera hartan Aretxabaleta, Arrasate eta Eskoriatzako kideekin. Lehenengo partida urte hartako irailaren 15ean jokatu zuten Arrasateko Iturripe zelaian, haiek utzitako materialarekin (Mondra-ren bigarren ekipamendua, urdin argia banda zuriarekin) eta izena ere Juventud Deportiva Arechavaleta ezarri zioten taldeari. Partida hura Ondarroako Aurrera taldearen aurka jokatu zuten eta 3-5 emaitzaz galtzaile atera ziren. Bigarren erregionaleko ligaren barneko partida izan zen eta irabazitako partida bakarra itzulerakoan izan zen Ondarroan bertan (0-1). Mariano Otero izan zen garaipeneko golaren egilea. Hurrengo urtean estatutuak finkatu zirenean Unión Deportiva Arechavaleta izena ezarri zioten, eta U.D.A. esateko erraza zenez berehala bihurtu zen taldearen ezizena. Urte honetan bigarren erregionala irabazi eta Gipuzkoako Kopako final erdiak jokatu zituen. Iturripen jokatzen jarraitzen zuen eta partida egunetan tren bereziak jartzen hasi ziren, halakoa baitzen ikusle kopurua hasierako urte haietan. Jokalariak kamioi batean joaten ziren.

1950-51 denboraldian Aretxabaletan Bedarretako zelaia inauguratu zuen UDAk, Lagun Onak taldeari 3-0 irabaziz. 1952-53ko denboraldia amaitzerakoan aretxabaletako Bixente Etxeandia jokalaria Alavések eraman zuen eta bi urtetan Lehen mailan aritu zen jokatzen[1]. 1954 urtean Ibarra zelaia inauguratu zen, UDAren zelai historikoa. Aurreneko partidan 3-0 emaitzaz irabazi zion Mutrikuri.

Arrasateren aurkako derbia.

1969-70 denboraldian bigarren erregionalean ari zen Aretxabaleta, mailarik baxuenean. Juan Arriaran entrenatzaile zuela liga irabazi zuen eta 1971 urtean Gipuzkoako Kopa irabazi zuen Tolosan Euskaldunaren aurka jokaturiko partidan[2]. 1971-72 denboraldian Afizionatuen Espainiako futbol txapelketa irabazi zuen, final erdietan Celta B eta finalean Real Murcia Imperial (Murcia B) gaindituta. Etxean zein kanpoan 2-1 emaitza izan zenez luzapena jokatu zen eta Isidro Calvoren golari esker garaikurra ekarri zuen Aretxabaletara[2]. Urte horretan bertan liga irabazi zuen, Atotxan jokaturiko finalean Tolosari 2-0 irabaziz eta Hirugarren Mailara igo zen aurreneko aldiz bere historian. Talde horretan besteak beste Santi Idigoras oñatiarrak jokatu zuen[3], gerora Errealarekin liga irabaziko zituenak.

Garai hartan ez zen Bigarren B mailarik eta 3. mailan kategoria handiko taldeak zeuden. Aretxabaletarren taldean esate baterako Eibar, Alavés, Salamanca eta klub handien harrobiko talde ugari zeuden (Real Madril, Atlético Madril, Erreala, Osasuna...). Espainiako Errege Kopa ere jokatu zuen eta ibilbide bikaina egin zuen, lehenengo kanporaketan Baskonia eta bigarrenean Eibar gainditu zituen. Hirugarren kanporaketa bigarren mailan ari zen Pontevedraren aurka jokatzea tokatu zitzaion. Pasarón futbol zelaian 2-0 galdu zuen[4] eta Ibarran husna eginez txapelketatik kanpora gelditu zen. Kopan ibilbide aparta egin bazuen ere ezin izan zion mailari eutsi eta Erregionalera itzuli zen.

1979-80 denboraldian Gipuzkoako preferente maila irabazi zuen eta mailaz igotzea lortu ez bazuen ere Gipuzkoako Afizionatu mailako txapelketa irabazi eta Espaina mailako txapelketarako sailkatu zen. Lehen kanporaketan Berceo errioxarra gainditu zuen eta bigarren kanporaketa Levantek gainditu zuen valentzian 2-0 galdu eta Ibarran 1-0 baino ez baitzuen irabazi. Urte hartan izenean euskarazko grafia ezarri zuen, Unión Deportiva Aretxabaleta bihurtuz[5]. 1982-83 denboraldian Arrasaterekin lehia estua izan ondoren bigarren egin zuen ligan, hala ere Hirugarren Mailara igotzea lortu zuten biek. Aretxabaletak urtebete baino ez zuen egin bertan. 1986an berriz igo zen eta bi denboraldi egin zituen Hirugarren mailan. Han Alavés aurkitu zuen maila berean eta etxean 1-1 eta Gasteizen 0-0 emaitzak lortu zituen lehen denboraldian.

Arrasateren aurkako derbia, 2021ean.

1996 urtean 50. urteurrena izanik Ibarra estadio berria inauguratu zuen, belar artifizialduna. Errealak eta Alavések elkarren aurka jokatu zuten partidan donostiarrak 2-0 nagusitu ziren.

Ordutik aurrera Gipuzkoako Preferentean aritu izan da. 2003an Aretxabaleta Kirol Elkartea izena jarri zioten, baina UDA ezizenaz ezagutzen da oraindik ere. 2009an Preferenteko liga irabazi eta 3.mailara igo zen urtebeterako. 2015ean bigarren egin zuen Gipuzkoako Ohorezko Erregional mailan eta igoera play-offean bigarren gelditu bazen ere, hirugarren mailatik 2.B-ra igo ziren taldeei esker, berriz ere hirugarren mailara itzultzea lortu zuen, oraingoan ere urtebeterako.

• Afizionatuen Espainiako futbol txapelketa (1): 1972.
• Gipuzkoako Ohorezko Erregionala (4): 1972, 1980, 1982, 2009.

Zarayamendi taldeak 1920. hamarkadan futbolaz gain txirrindularitza ere jorratzen zuen, herrian zaletasun handia baitzen. 1932 urtean Euskal Herrian erreferentziazko lasterketa zen Leintz Bailarari Itzulia antzolatzen hasi zen Aretxabaletan. 1948 urtean afizionatuen taldea sortu zuen UDAk. 1960. hamarkadatik aurrera Nazioarteko ziklo-kros txapelketa antolatzen hasi zen. Munduko txapelketa antolatzeko hautagaitza ere aurkeztu zuen, lortu ez bazuen ere. 1991 urtean izan zen azken ekitaldia, ordutik aurrera afizionatuen proba bihurtu zen.

1948 urtean antolatu zuen aurreneko lasterketa eta 1952an atletismo taldea sortu zen. Lehenengo izarra Fernando Aguilar izan zen "Aretxabaletako galgoa", 1959ko Espainiako gazte mailako krosa irabazi zuena. Taldekako sailkapenean ere Aretxabaleta izan zen txapelduna. Donostiako Jaizkibel Kirol Elkarteak fitxatu zuen Aguilar eta Tokioko Olinpiar Jokoetan hartu zuen parte[8]. Espainiako txapelduna izan zen krosean (birritan) eta pistan (lautan)[9].

Artxabaleta kirol Elkartea Otala Zelaiko krosa antolatzen hasi zen 1979an. Azken urteetan bi lasterkari bikain eman ditu Aretxabaletak, Ramon Jausoro eta Joseba Larrinaga.

1946 urtean sortu zen UDAren pilota atala. Eskualdeko eta Gipuzkoako txapelketatan hasieratik hartu zuen parte eta Deba Arroko pilota txapelketa ere Aretxabaletan hasi zen antolatzen. 2001 urtean Gipuzkoako Herriarteko Txapelketako finala jokatu zuen baina Soraluzek gainditu zuen (2-1)[10].

1928an Kurtzebarri mendiaren tontorrean jarritako gurutzearekin hasten da Aretxabaletako mendizaletasuna[11]. UDAk ondoren mendi saila sortu zuen. 1948an Mendizaleentzako txapelketa antolatu zuen, gizonezkoek 15 mendi igo behar zituzten eta emakumezkoek hamar. Berrogeita bi mendizalek bete zuten proba. Hurrengo urteetan txapelketa errepikatu zen. 1950 urtean Murugaineko gurutzea ezarri zen tontorrean. 1971ean Leixargarateko aterpetxea inauguratu zen.

Nahikoa kasurik egiten ez zitzaiola iritzita 1987an bertatik atera eta Murrukixo Mendizale Elkartea sortu zuten hainbat mendizalek[12], tartean Felix eta Alberto Iñurrategi anaiek. UDAk 1989an Zaraia Mendi Taldea sortuz erantzun zuen.

2022ko irailean Ikazkin Trail mendi asterketa antolatu zuen[13].