Ardatz (Itzagaondoa)

Ardazko armarria Itzagaondokoa bezalakoa da, eta honako blasoia dauka:[3]

Itzagaondoa Zangozako merindadeko udalerria da eta Nafarroako hiriburutik 28 kilometrora dago. Udaletxea Ardatzen dago. Erliebe handiko ibarra da. Itzaga mendiaren magalean dago, ibarbide emankor eta laua eratuz, eta, ondoren, mendilerro menditsu bat.

Itzagaondoko klimaren ezaugarriak klima azpimediterraneoari dagozkio. Urteko batez besteko tenperatura oso aldakorra da altuera zein den, sei gradu gunerik menditsuenetan, eta 13 gradu herrigune eta hegoaldeko guneetan. Prezipitazioek ere antzeko aldakortasuna daukate, 800 hegoaldean eta 1.400mm edo gehiago mendietan. Urteroko egun euritsuak 100 eta 140 inguru izaten dira.

Jatorrizko basoetan pagoak, haritzak, ameztiak eta basa pinuak zeuden. Zoritxarrez, nekazaritzaren eragina dela eta, gaur egun 33 hektarea pago baino ez dago Itzagaondoan. Birlandaturiko pinu lariziar austriarrak (Pinus nigra) Izanozko gunean daude gehienbat, guztira 600 hektarea baino gehiago.

Itzagaondoan dagoen Zuhatzu lekuan, itsasoaren mailatik 631 metrora, Nafarroako Gobernuak 1987an jarritako estazio meteorologikoa dago.[4]

Datu klimatikoak (Zuhatzu, 1987-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	16.0	17.0	22.0	27.5	31.0	36.0	35.5	38.5	34.0	28.0	20.0	16.0	38.5
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	7.1	7.9	12.0	14.7	18.6	23.9	26.9	26.7	22.5	17.3	10.7	7.5	16.3
Batez besteko tenperatura (ºC)	4.3	4.6	8.0	10.7	13.9	18.6	20.8	20.9	17.6	13.5	8.0	4.6	12.1
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.6	1.4	4.0	6.6	9.3	13.3	14.8	15.1	12.7	9.7	5.3	17	7.9
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-6.5	-8.0	-9.0	0.0	1.5	5.0	9.0	9.0	5.0	0.0	-5.0	-7.0	-9.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	72.4	59.5	63.2	96.1	66.9	61.2	37.6	36.6	61.1	94.5	88.2	79.7	817.0
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	40.8	37.8	36.2	62.7	53.0	59.0	51.3	64.2	106.7	78.0	57.0	59.5	106.7
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	12.9	11.4	10.7	14.2	12.5	8.4	6.0	6.0	7.7	12.2	14.1	13.6	129.8
Elur egunak (≥ 1 mm)	2.0	3.8	1.9	1.5	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	1.0	2.0	12.2
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[5]

Ardazko kontzejua kontzejuburuak osatzen dute, demokratikoki hautatua. Kontzejuburua Alberto Zalba Bidegain da.

2011tik, Ardatzek 2 kontzejuburu izan ditu:

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Itzagaondoa sailkatu zen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian, Pirinioaurreko Untzitibar eta Ibargoiti ibarrekin hitz egiten zena.[7]

Koldo Zuazok, 2010ean, Itzagaondoa atzerakada-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.[8]

Udalerri honetan hitz egiten den euskarak bere berezitasunak du. Horregatik sailkatzen da Pirinioaurrera azpieuskalkian. Euskara batuaren itzalean alfabetatutako hainbat euskaldun baden arren, Longidako mintzaira zaharrak hiztun gaberik dakite.