Apirilaren 29
Apirilaren 29a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hemeretzigarren eguna da, 120garrena bisurteetan. 246 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
.jpg.webp)
Gertaerak
Euskal Herria
- 1524 – Karlos V.a, Nafarroako errege gisa, Hondarribian gotortuta zeuden nafar agaramontarrei "barkamen orokorra" eman zien, Petri III.a Nafarroako mariskalak Karlos V.ari leial izango zela agindu eta gero. Enperadoreak euren titulu eta jabego guztiak itzuli zizkien, agaramontarren eta beaumontar arteko gerrarekin amaituz.
- 2003 – Udalbiltzako zortzi kide atxilotu eta haren egoitzak ixteko agindu zuen Baltasar Garzón epaileak. 22 lagun auzipetu zituzten "dena da ETA" doktrinapean, haietarik hemeretzi udal hautetsiak eta hiru langileak. 2011n guztiak absolbitu zituen Espainiako Auzitegi Nazionalak.
Mundua
- 1992 – Rodney King jipoitu zuten polizien absoluzioak haserrea piztu eta istilu larriak eragin zituen Los Angelesen.
- 2011 – Erresuma Batuan Mendeko Ezkontza zeritzonan, Gilen Galesekoa, Elisabet II.a Erresuma Batukoaren biloba, Kate Middleton neska-lagunarekin Londres hiriko Westminster abadian ezkondu zen.
Arte eta kultura
Euskal Herria
- 1990 – Prudentzio Deuna Bertso Sariaren lehenengo ekitaldiaren finala jokatu zen Gasteizen. Abel Enbeita izan zen irabazle.
Zientzia eta teknologia
Kirolak
Mundua
- 2023ko Emakumezkoen Sei Nazioen Txapelketa azken partidan erabaki zen, Frantzia eta Ingalaterra neurketarik galdu gabe iritsi baitziren. Bien arteko lehia ingelesek irabazi zuten 38-33 emaitzarekin.
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1741 – Juan Ramón Iturriza, bizkaitar historialaria (h. 1812).
- 1844 – Pedro Migel Urruzuno, euskal idazlea eta apaiza (h. 1923).
- 1868 – Maria Ana Sanz, nafar irakasle eta pèdagogoa, Nafarroako Maistren Eskolako zuzendaria (h. 1936).
- 1886 – Jose Zinkunegi, gipuzkoar sendagile, idazle eta itzultzailea (h. 1964).
- 1895 – Pedro Ispizua, Bermeo eta Bilboko udal arkitektoa (h. 1975).
- 1907 – Tere Verdes, bizkaitar abertzalea, EAJko eta Emakume Abertzale Batza taldeko kidea (h. 1959).
- 1909 – Luis Taberna Tompes, nafar musikari, organojole eta irakaslea (h. 1994).
- 1915 – Roberto Rodet, bizkaitar pintorea (h. 1989).
- 1935 – Serafin Basauri, gipuzkoar euskaltzalea.
- 1938 – Covadonga O'Shea, bizkaitar kazetaria.
- 1951 – Juan Miguel Igartua, euskal herritar eskubaloi jokalari ohia.
- 1954 – Jean Louis Harinordoki, nafar bertsolaria eta idazlea.
- 1955 – Vincent Bru, lapurtar politikaria, Kanboko alkatea.
- 1971 – Txema Alonso, bizkaitar futbolari ohia.
- 1972 –
- Ireide Arriolabengoa, bizkaitar pedagogoa, UEUko aholkulari pedagogikoa eta online irakaskuntzako arduraduna.
- Iñaki Azurmendi, gipuzkoar aizkolaria.
- Enrique Eneritz, nafar futbolari ohia.
- Anne-Sophie Lapix, lapurtar kazetaria.
- 1973 – Txus Serrano, nafar futbolari ohia.
- 1974 – Igor Jauregi, gipuzkoar futbolaria ohia.
- 1976 – Gorka Hermosa, gipuzkoar konpositore, akordeoilari, irakasle eta idazlea.
- 1991 –
- Antton Haramboure, lapurtar igerilaria.
- Iñigo Rodríguez, gipuzkoar futbolaria.
- 1993 – Edurne Azkarate, arabar aktore, aurkezle eta bertsolaria.
- 1994 – Ekain Zenitagoia, bizkaitar futbolaria.
- 1996 – Kai Nakai, musika urbanoa lantzen duen arabar abeslaria eta musikagilea.
- 1998 – Sergio Araitz, nafar txirrindularia.
- 1999 – Julen Bernaola, bizkaitar futbolaria.
- 2000 – Aitor Paredes, bizkaitar futbolaria.
Mundua
- 1667 – John Arbuthnot, Londresko eskoziar mediku, idazle satiriko eta zientzia-gizona (h. 1735).
- 1675 – Giovanni Antonio Pellegrini, barrokoko italiar margolaria (h. 1741).
- 1745 – Oliver Ellsworth, estatubatuar legegizon, politikari eta diplomatikoa (h. 1807).
- 1762 – Jean-Baptiste Jourdan, frantziar mariskala (h. 1833).
- 1780 – Charles Nodier, frantziar idazlea (h. 1844).
- 1774 - Anna Gottlieb, austriar sopranoa (h. 1856).
- 1783 – David Cox, ingeles paisaia-margolaria (h. 1859).
- 1785 – Karl Drais, alemaniar asmatzaile eta ikertzailea (h. 1851).
- 1793 – Maria Teresa Bragantzakoa, Portugalgo infanta (h. 1874).
- 1818 – Alexandro II.a Errusiakoa, Errusiako enperadorea (h. 1881).
- 1837 – Georges Boulanger, frantziar jeneral eta politikaria (h. 1891).
- 1854 – Henri Poincaré, frantziar matematikaria, fisikaria eta filosofoa (h. 1912).
- 1863 –
- William Randolph Hearst, estatubatuar politikaria eta enpresaburua (h. 1951).
- Konstantino Kavafis, greziar olerkaria (h. 1933).
- 1869 – Mary Agnes Chase, estatubatuar botanikaria, ilustratzailea eta agronomoa, agrostologian espezializatua (h. 1963).
- 1871 – William Stern, alemaniar filosofoa eta psikologoa (h. 1938).
- 1872 – Manuel Hugué, espainiar idazle eta margolaria (h. 1945).
- 1875 – Rafael Sabatini, italo-ingeles eleberrigilea (h. 1950).
- 1876 – Zewditu, Etiopiako Inperioko enperatriza (h. 1930).
- 1879 – Thomas Beecham, britainiar orkestra zuzendaria (h. 1961).
- 1893 – Harold Clayton Urey, estatubatuar kimikaria, 1934ko Kimikako Nobel Saria (h. 1981).
- 1895 – Vladimir Propp, errusiar ipuinen oinarrizko osagaiak analizatu zituen sobietar eruditua (h. 1970).
- 1899 – Duke Ellington, estatubatuar jazz musikaria, inoizko jazz musikaririk garrantzitzuenetarikoa (h. 1974).
- 1906 – Nino Nanetti, italiar komunista (h. 1937).
- 1907 –
- Sydney Box, ingeles gidoigile eta ekoizlea (h. 1983).
- Chūya Nakahara, japoniar idazle eta poeta (h. 1937).
- Tino Rossi, korsikar abeslaria eta aktorea (h. 1983).
- Fred Zinnemann, austriar zinema zuzendaria (h. 1997).
- 1914 – Beatriu Civera, espainiar eleberrigilea (h. 1995).
- 1916 – Lars Korvald, Norvegiako lehen ministroa (h. 2006).
- 1917 – Celeste Holm, estatubatuar aktorea (h. 2012).
- 1922 – Toots Thielemans, belgikar jazz musikaria (h. 2016).
- 1923 – Irvin Kershner, estatubatuar zinema eta telebista zuzendari, ekoizle eta aktorea (h. 2010).
- 1924 – Zizi Jeanmaire, frantziar dantzari eta aktorea (h. 2020).
- 1926 – Genaro Alas Rodríguez, espainiar arkitektoa.
- 1927 –
- Betsy Ancker-Johnson, estatubatuar plasma fisikaria.
- Dorothy Manley, ingeles atleta (h. 2021).
- 1928 – Angidi Chettiar, Maurizioko presidentea (h. 2010).
- 1929 – Walter Kempowski, alemaniar idazlea (h. 2007).
- 1930 –
- Mahmud Terengganukoa, Terengganuko sultana (h. 1998).
- Jean Rochefort, antzerki, telebista eta zinemako frantziar antzezlea (h. 2017).
- 1931 –
- Frank Auerbach, alemanian jaiotako ingeles margolaria.
- Lonnie Donegan, eskoziar musikaria, Skiffle musika estiloaren aitzindarietako bat (h. 2002).
- 1933 –
- Mark Eyskens, Belgikako lehen ministroa.
- Willie Nelson, estatubatuar kantautorea eta aktorea.
- 1935 –
- April Ashley, britainiar modeloa (h. 2021).
- Lourdes Van-Dúnem, angolar abeslaria (h. 2006).
- 1936 –
- Zubin Mehta, indiar orkestra zuzendaria.
- Adolfo Nicolás, espainiar apaiza, Jesusen Lagundiko buruzagi nagusia (h. 2020).
- Alejandra Pizarnik, argentinar olerkaria (h. 1972).
- Jacob Rothschild, britainiar bankari eta politikaria (h. 2024).
- 1938 – Bernard L. Madoff, estatubatuar burtsa-agentea, historiako finantza-iruzurgile handiena (h. 2021).
- 1940 – Peter Diamond, estatubatuar ekonomialaria, 2010eko Ekonomiako Nobel Saria.
- 1941 – Yusef Komunyakaa, afroamerikar poeta.
- 1945 – Tammi Terrell, estatubatuar abeslaria, Marvin Gaye abeslariarekin duetoan abesteagatik ezaguna (h. 1970).
- 1946 –
- Antonio Tejera Gaspar, kanariar irakasle, ikerlari, historialari eta idazlea.
- Aleksander Wolszczan, poloniar astronomoa, eguzki-sistematik kanpoko exoplaneten eta planeta pultsarren existentzia frogatu zuena.
- 1947 –
- Va'aletoa Sualauvi II.a, Samoako estatuburua.
- Tamotsu Suzuki, japoniar futbolari ohia.
- 1948 – María Cristina Vicente, espainiar biologo eta unibertsitate irakaslea (h. 2000).
- 1950 – Phillip Noyce, australiar zinema zuzendaria.
- 1957 –
- Daniel Day-Lewis, britainiar-irlandar aktorea.
- Naomi Mataʻafa, Samoako lehen ministroa.
- Pilar Pallarés, galiziar poeta.
- Sofia Sakorafa, greziar-palestinar politikaria da eta xabalina-jaurtitzaile ohia.
- 1958 – Michelle Pfeiffer, estatubatuar aktorea.
- 1960 – Sandra Morán, guatemalar politikaria, musikaria, feminista eta LGTB eskubideen aldeko ekintzailea.
- 1964 – Radek Jaroš, txekiar mendizalea eta idazlea.
- 1966 – Ramón Medina Bello, argentinar futbolari ohia.
- 1968 – Kolinda Grabar-Kitarović, Kroaziako presidentea
- 1970 –
- Andre Agassi, estatubatuar tenislari ohia, historiako hoberenetakoa.
- Uma Thurman, estatubatuar aktorea.
- 1971 – Leopoldo López, venezuelar politikaria, Voluntad Popular alderdiko koordinatzaile nagusia.
- 1972 – Concha de Albornoz, espainiar intelektual feminista, gerra zibilak erbesteratua (h. 1972).
- 1973 – Natalia Iguiñiz, perutar artista plastikoa, irakaslea eta aktibista politikoa.
- 1974 – Anggun, indonesiar abeslaria.
- 1975 – Lourdes García Campos, espainiar kirol kazetaria eta telebista aurkezlea.
- 1977 – Rocío Carrasco, espainiar telebista aurkezlea eta telebista-tertuliakidea.
- 1980 – Marc Clotet, kataluniar aktorea.
- 1983 –
- Isa Calderón, espainiar gidoilari eta umoregile feminista.
- Hedvig Lindahl, suediar futbolaria.
- 1985 –
- Elena Medel, espainiar idazle, literatura-kritikari eta editorea.
- Jevgenia Berkovitx, errusiar antzerki zuzendari, dramagile eta poeta.
- 1989 – Candace Owens, estatubatuar idazle, ikuskizunen aurkezle, iruzkingile politikoa eta ekintzaile kontserbadorea.
- 1990 – Trihas Gebre, etiopiar atleta, 10.000 metrotan eta krosean aditua.
- 1993 – Justin Thomas, estatubatuar golfaria.
- 1996 – María Pérez García, espainiar atleta.
- 2007 – Sofia Borboikoa, Espainiako Erresumako infanta.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1326 – Zuria Borgoinakoa, Frantziako eta Nafarroako erregina ezkontidea (j. 1296).
- 1347 – Maria Nafarroakoa, Nafarroako infanta eta Aragoiko erregina ezkontidea.
- 1641 – Cristobal de la Cámara y Murga, bizkaitar apezpikua (j. 1571).
- 1784 – Agustin Jauregi, euskal militar eta politikaria, Liman (j. 1711).
- 1838 – Luis María Salazar, arabar militar eta politikaria, Madrilen (j. 1758).
- 1925 – Juan Kruz Goienetxe Elorga, nafar apaiz eta idazlea (j. 1857).
- 1929 – Pepe Artola, gipuzkoar idazlea (j. 1864).
- 1940 – Diego Mazkiaran, Fortuna, bizkaitar toreatzailea (j. 1895).
- 1947 – Jose Zalba Labarga, nafar historialaria eta idazlea (j. 1883).
- 1949 – Agustín Cabrera, Chatillo de Bilbao, bizkaitar toreatzaile, banderillero eta nobilleroa (j. 1891).
- 1956 – Nemesio Otaño, gipuzkoar musikagilea, organo-jotzailea, abesbatza zuzendaria eta musikologoa (j. 1880).
- 1984 – Manex Erdozaintzi-Etxart, frantziskotar fraidea, euskaltzalea eta euskal idazlea, Tolosa Okzitanian (j. 1934).
- 2006 – Juantxo Boriko, Ginean jaiotako Gasteiztar abeslaria (j. 1957).
Mundua
- 1380 – Katalina Sienakoa, santa katolikoa (j. 1347).
- 1630 – Agrippa d'Aubigné, frantziar olerkari, soldadu, propagandista eta kronikagilea (j. 1552).
- 1676 – Michiel de Ruyter, herbeheretar almirantea (j. 1607).
- 1676an exekutatutako ustezko sorgin suediarrak:
- 1768 – Filippo della Valle, italiar eskultorea (j. 1698).
- 1771 – Francesco Bartolomeo Rastrelli, italiar arkitektoa (h. 1700).
- 1784 – Wolfgang José Bournonville eta Urselekoa, Valoniako militarra, Espainiaren zerbitzura aritutakoa eta Gipuzkoako kapitan orokorra izandakoa (j. 1715).
- 1854 – Henry Paget (Angleseyko I. markesa), britainiar militar eta politikaria (j. 1768).
- 1870 – Juan Crisóstomo Falcón, Venezuelako presidentea (j. 1820).
- 1891 – Juliette Bonheur, frantziar margolaria (j. 1830).
- 1932 – José Félix Uriburu, Argentinako presidentea de facto (j. 1868).
- 1933 – Konstantino Kavafis, greziar olerkaria (j. 1863).
- 1935 – Facundo Perezagua, espainiar politikari sozialista eta sindikalista (j. 1860).
- 1936 – Marquesa del Ter, frantziar pianista eta feminista (j. 1864).
- 1937 – Wallace Carothers, estatubatuar kimikaria (j. 1896).
- 1944 – Bernardino Machado, Portugalgo presidentea (j. 1851).
- 1947 – Irving Fisher, estatubatuar ekonomialaria (j. 1867).
- 1951 – Ludwig Wittgenstein, austriar filosofoa (j. 1889).
- 1952 – Manuel Portela Valladares, galiziar politikaria (j. 1867).
- 1953 – Moise Kisling, frantziar margolari eta marrazkilaria (j. 1891).
- 1956 – Wilhelm Ritter von Leeb, Bigarren Mundu Gerran alemaniar mariskal eta gerra kriminala (j. 1876).
- 1967 –
- J. B. Lenoir, estatubatuar abeslari, konpositore eta gitarrista (j. 1929).
- Anthony Mann, estatubatuar zinema zuzendari eta aktorea (j. 1906).
- 1972 – Ntare V.a, Burundiko erregea (j. 1947).
- 1975 – Agustí Duran, kataluniar historialari, artxibista eta arkeologoa (j. 1887).
- 1980 – Alfred Hitchcock, ingeles zinema zuzendari eta ekoizlea, thriller eta beldurrezko generoetan maisulan ospetsuen egilea (j.1899).
- 1996 – Jaime García Terrés, mexikar idazlea (j. 1924).
- 2000 –
- Antonio Buero Vallejo, espainiar antzerkigilea (j. 1916).
- Phạm Văn Đồng, Ipar Vietnamgo lehen ministroa (j. 1906).
- 2001 – Barend Biesheuvel, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1920).
- 2004 – Manuela Manzanares, espainiar arabista (j. 1910).
- 2006 – John Kenneth Galbraith, kanadar-estatubatuar ekonomialaria eta diplomatikoa (j. 1908).
- 2007 – Ivica Račan, Kroaziako lehen ministroa (j. 1944).
- 2008 – Albert Hofmann, suitzar kimikaria, LSDaren eraginak aztertu, kontsumitu eta sintetizatu zituelako ezaguna (j. 1906).
- 2010 – Tolo Calafat, baleartar mendizalea, Annapurna mendiaren jaitsieran (j. 1970).
- 2011 – Joanna Russ, estatubatuar idazle, akademiako kide eta feminista (j. 1937).
- 2014 –
- Bob Hoskins, ingeles aktorea (j. 1942).
- Norma Pons, argentinar vedette eta aktorea (j. 1943).
- 2015 –
- Marjory Gordon, erizaintzaren teoriko estatubatuarra (j. 1919).
- Valmir Louruz, brasildar futbolari eta entrenatzailea (j. 1944).
- 2018 – Luis García Meza Tejada, Boliviako diktadorea (j. 1929).
- 2019 – Les Murray, australiar olerkaria (j. 1938).
- 2020 –
- Giacomo dalla Torre del Tempio di Sanguinetto, Maltako Ordenako Printze eta Maisu Nagusia (j. 1944).
- Denis Goldberg, apartheidaren aurkako ekintzaile eta politikaria (j. 1933).
- Jānis Lūsis, letoniar atleta, IAAFen arabera historiako xabalina jaurtitzailerik onena (j. 1939).
- Maj Sjöwall, suediar idazlea (j. 1935).
- Guido Münch, mexikar-estatubatuar astrofisikaria (j. 1921).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Gazteiz/Gasteiza/Gazte/Gaztea.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.