Apirilaren 23
Apirilaren 23a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hamahirugarren eguna da, 114garrena bisurteetan. 252 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
_LCCN2014708419_Crop_2.jpg.webp)
.jpg.webp)
.jpg.webp)
Gertaerak
Euskal Herria
- 1911 – Iratiko Burdinbideak bere lehen bidaia egin zuen.
- 2014 – Ikune, herrietako zenbait plataforma independentek sortutako alderdia aurkeztu zuten.
Mundua
- 1521 – Villalarko guduan erregezaleek komuneroak garaitu zituzten.
- 1661 – Ingalaterrako, Eskoziako eta Irlandako Karlos II.a erregea, bigarren aldiz, Westminster abadian koroatu zuten.
- 2010 – Greziak 45.000 milioi euro arteko laguntza plana abian jartzeko eskatu zien euroguneko herrialdeei eta Nazioarteko Diru Funtsari (NDF).
- 2013 – Frantziako Nazio Biltzarrak sexu berekoen arteko ezkontza ahalbidetzen duen legea onartu zuen.[1]
Arte eta kultura
Euskal Herria
- 1989 –
- Apirilaren 14an Iruñean hasitako 6. Korrikari amaiera eman zitzaion Donostian.
- 1989ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Ernest Alkhatek bere bigarren txapela jantzi zuen.
Mundua
- 1931 – The Public Enemy (Herriaren Etsaia) filma estreinatu zen, William A. Wellmanek zuzendu eta James Cagney, Jean Harlow, Edward Woods eta Joan Blondell aktoreek antzeztu zuten.
- 1953 – Shane filma estreinatu zen, George Stevensek zuzendu eta Alan Ladd, Jean Arthur, Van Heflin, Brandon deWilde eta Jack Palance aktoreek antzeztu zuten.
- 2010 – Centurion ("Zenturioi") filma estreinatu zen, Neil Marshallek zuzendu eta Michael Fassbender, Dominic West eta Olga Kurylenko aktoreek antzeztu zuten.
Kirolak
Euskal Herria
- 1922 – Frantziako errugbi txapelketaren finala: Stade Toulousain taldeak Aviron Bayonnais 6-0 menderatu zuen.
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1703 – Jean Agerre, lapurtar elizgizona, Larresoroko seminarioaren sortzailea eta burua (h. 1785).
- 1833 – José Gallostra, nafar politikari eta legelaria (h. 1888).
- 1861 – Manuel Olaizola Lertxundi, oriotar patroia (h. 1941).
- 1885 – Jorge Agirre, euskal idazlea (h. 1947).
- 1894 – Aurora Abasolo, bizkaitar sopranoa (h. 1965).
- 1900 – Patxi Etxeberria, euskal idazlea, itzultzailea eta jesuita (h. 1989).
- 1904 – Gerardo López de Gereñu, arabar etnografoa (h. 1992).
- 1915 – Mikel Garmendia Olaziregi, Belarra, eusko gudaria, Itxarkundia batailoian aritua (h. 2015).
- 1919 – Epifanio Fernández, gipuzkoar futbolaria (h. 1977).
- 1923 – Teresa Gantxegi, gipuzkoar gizarte-ekintzailea (h. 2020).
- 1929 – Bibiñe Belaustegigoitia, bizkaitar tenislaria.
- 1936 – Ana Etxaide, donostiar filologoa eta ohorezko euskaltzaina.
- 1939 –
- José Ángel Divassón, nafar apaiza.
- Jesus Maria Egiluz, bizkaitar irakasle eta ikertzailea, Jesusen Lagundiko kidea eta Deustuko Unibertsitateko errektore ohia.
- 1940 – Jose Maria Rementeria, bizkaitar apaiz, euskaratzaile eta ohorezko euskaltzaina (h. 2023).
- 1941 – Juan Luis Abasolo, bizkaitar futbolari ohia.
- 1943 – Iñaki Sáez, euskal herritar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1949 – Arantxa Lazkano, gipuzkoar zinema zuzendaria.
- 1954 – Arantza Urkaregi, euskal herritar estatistikaria, EHUko irakaslea, STEE-EILASeko sindikalista eta politikari abertzale ezkertiarra.
- 1957 – Arantxa Moñux, gipuzkoar aktore eta bikoizketa-aktorea.
- 1958 – Gorka Setien, euskal idazlea, Venezuelan (h. 2024).
- 1966 – Iñaki Galdos, gipuzkoar politikari eta hizkuntzalaria.
- 1973 – Iñaki Berruet, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1974 – Raúl de la Fuente, nafar zinema zuzendari eta gidoigilea.
- 1976 – Garbiñe Basarte, nafar artista, muralista.
- 1978 – Nagore Alkorta Elorza, gipuzkoar abokatua eta politikaria.
- 1983 – Amaia Lejarreta, bizkaitar artista plastikoa eta makillatzailea.
- 1985 –
- Iñigo Astiz, nafar poeta eta kazetaria.
- Hodei Beobide, bizkaitar pilotaria.
- 1986 – Irune Murua, bizkaitar futbolaria.
- 1987 – Joseba Ariño, bizkaitar futbolaria.
- 1989 – Iñigo Bidondo, arabar izotz patinatzailea.
- 1990 – Iosu Ozkoidi, gipuzkoar futbolaria.
- 1992 – Borja Angoitia, bizkaitar futbolaria.
- 1993 – Leire Aramendia, nafar eskubaloi jokalaria.
- 1996 – Sophie Istillart, lapurtar futbolaria.
- 1997 –
- Nagore Fernandez, EHUko ikertzaile eta literatura kritikari bizkaitarra.
- Jorge Pineda, bizkaitar arraunlari paralinpikoa.
- 2006 – Jon Martín, gipuzkoar futbolaria.
Mundua
- 1185 – Alfontso II.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (h. 1223).
- 1420 – Jurgi Poděbradykoa, Bohemiako erregea (h. 1471).
- 1484 – Julio Zesar Eskaligero, italiar osagilea eta humanista (h. 1558).
- 1532 – Ana Maria Brunswick-Lüneburgekoa, Brunswick-Lüneburgeko dukesa jaiotzez eta Prusiako dukesa ezkontzaz (h. 1568).
- 1598 – Maarten Tromp, herbehereetar almirantea (h. 1653).
- 1728 – Samuel Wallis, britainiar itsasontzi-ofiziala, Ozeano Bareko esploratzailea (h. 1795).
- 1775 – Joseph Mallord William Turner, ingeles margolari erromantikoa (h. 1851).
- 1791 – James Buchanan, Ameriketako Estatu Batuetako 15. presidentea (h. 1868).
- 1803 – Jules d'Anethan, Belgikako lehen ministroa (h. 1888).
- 1804 – Maria Taglioni, suediar-italiar dantzaria (h. 1884).
- 1812 – Frederick Whitaker, Zeelanda Berriko lehen ministroa (h. 1891).
- 1813 – Stephen A. Douglas, estatubatuar politikaria (h. 1861).
- 1818 – James Anthony Froude, ingeles historialari, eleberrigile, biografo eta argiratzailea (h. 1894).
- 1819 – Edward Stafford, Zeelanda Berriko lehen ministroa (h. 1901).
- 1826 – Victoriano Sánchez Barcáiztegui, espainiar itsas-militarra (h. 1875).
- 1828 – Alberto Saxoniakoa, Saxoniako erregea (h. 1902).
- 1853 – Thomas Nelson Page, estatubatuar idazlea eta diplomatikoa (h. 1922).
- 1857 – Ruggiero Leoncavallo, italiar musikagilea eta libreto-egilea (h. 1919).
- 1858 – Max Planck, alemaniar fisikaria, teoria kuantikoaren sortzaile eta XX. mendeko fisikari onenetarikoa (h. 1947).
- 1861 – Edmund Allenby, britainiar landa-mariskala (h. 1936).
- 1867 – Johannes Fibiger, daniar sendagile eta irakaslea, 1926ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1928).
- 1873 – Theodor Körner, Austriako presidentea (h. 1957).
- 1880 – Mikhail Fokin, errusiar dantzari eta koreografoa (h. 1942).
- 1882 – Augusto d'Halmar, txiletar poeta, eleberrigilea eta diplomatikoa (h. 1950).
- 1884 – Rosa Spottorno Topete, espainiar itzultzailea eta feminista (h. 1980).
- 1888 – Marcel L'Herbier, frantziar zinema zuzendaria (h. 1979).
- 1890 – María Luz Morales, galiziar idazlea eta XX. mendeko Kataluniako kazetari aitzindaria (h. 1980).
- 1891 – Sergei Prokofiev, errusiar musikagilea, orkestra zuzendaria eta pianista (h. 1953).
- 1893 – Jorge de Lima, brasildar idazle, itzultzaile, margolari, politikari eta medikua (h. 1953).
- 1894 – Frank Borzage, estatubatuar zinema zuzendari eta aktorea (h. 1962).
- 1895 – Ngaio Marsh, zeelandaberritar idazle eta antzerki zuzendaria (h. 1982).
- 1896 –
- Margaret Kennedy, ingeles idazlea (h. 1967).
- Charlie Rivel, kataluniar pailazoa, zirkuaren historiako ospetsuenetako bat (h. 1983).
- 1897 – Lester Bowles Pearson, Kanadako lehen ministroa eta 1957ko Bakearen Nobel Saria (h. 1972).
- 1898 – Valentín Paz-Andrade, galiziar idazle eta kazetaria (h. 1987).
- 1899 – Bertil Ohlin, suediar politikaria eta ekonomista, 1977ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 1979).
- 1900 – Henry Barraud, frantziar musikagilea (h. 1997).
- 1902 – Halldór Laxness, islandiar idazlea, 1955eko Literaturako Nobel Saria (h. 1998).
- 1903 – Joaquín Casalduero, espainiar literatura kritikari eta saiakera idazlea (h. 1990).
- 1907 – Lee Miller, estatubatuar argazkilari eta erreportari grafikoa (h. 1977).
- 1910 – Jean Stoetzel, frantziar psikologo eta soziologoa (h. 1987).
- 1911 – Józef Cyrankiewicz, Poloniako lehen ministroa (h. 1989).
- 1918 – Maurice Druon, frantziar eleberrigilea (h. 2009).
- 1923 – Salvador Freixedo, apaiz katolikoa eta gai paranormalen ikertzailea, Espainian parapsikologia eta ufologiaren erreferentea (h. 2019).
- 1924 – Rossana Rossanda, italiar zuzendari, kazetari, idazle eta politikari komunista (h. 2020).
- 1927 – Manuel Rivera, espainiar margolaria (h. 1995).
- 1928 – Shirley Temple, estatubatuar aktorea (h. 2014).
- 1929 – George Steiner, frantziar-estatubatuar literatura kritikari, saiakeragile, filosofo, eleberri idazle eta irakaslea (h. 2020).
- 1930 – Amalia Avia, espainiar margolari figuratiboa (h. 2011).
- 1936 – Roy Orbison, estatubatuar kantari eta musikagilea (h. 1988).
- 1938 – Annie Easley, estatubatuar informatikari teorikoa, matematikaria eta suziri-zientzialaria (h. 2011).
- 1941 –
- Paavo Lipponen, Finlandiako lehen ministroa.
- Ray Tomlinson, estatubatuar programatzailea, ARPANET sarean lehen posta elektroniko sistema inplementatu zuena (h. 2016).
- 1942 – Sandra Dee, estatubatuar aktorea (h. 2005).
- 1943 – Carmen Cervera, espainiar-suitzar modelo eta aktore ohi eta filantropoa, bere bildumagile jardueragatik ezaguna.
- 1947 –
- Bernadette Devlin, irlandar politikaria, Irlandar Alderdi Errepublikar Sozialistaren sortzailea.
- Glenn Cornick, ingeles baxu-jotzailea, Jethro Tull taldeko kide sortzailea (h. 2014).
- 1948 – Pascal Quignard, frantziar idazlea.
- 1952 – Jean-Dominique Bauby, frantziar kazetari eta idazlea, gatibutasun sindromepean komunikatzeko bide bat lortu zuena (h. 1997).
- 1954 – Michael Moore, estatubatuar idazlea eta zinemagilea.
- 1955 – Noël Dejonckheere, belgikar txirrindularia (h. 2022).
- 1960 – Craig Sheffer, estatubatuar aktorea.
- 1961 – George Lopez, estatubatuar aktore eta umorista.
- 1975 – Christian Corrêa Dionisio, brasildar futbolari ohia.
- 1977 –
- John Cena, estatubatuar aktore, abeslari eta borrokalari profesionala.
- Lisa Mandel, frantziar komikigilea.
- 1979 –
- Jaime King, estatubatuar aktore eta modeloa.
- Nicolas Portal, frantziar txirrindularia (h. 2020).
- 1981 – Valmiro Lopes, espainiar futbolaria.
- 1984 – Aleksandra Kosteniuk, errusiar xake jokalaria.
- 1988 –
- Alistair Brownlee, britainiar triatleta.
- Steph Houghton, ingeles futbolaria.
- David Pocock, australiar errugbi jokalaria.
- Asuna Tanaka, japoniar futbolaria.
- 1991 –
- Eren Albayrak, turkiar futbolaria.
- María Gil, kantabriar traineru-estropadetako patroia.
- 1994 – Alberto Díaz, andaluziar saskibaloi jokalaria.
- 1995 – Gigi Hadid, estatubatuar modeloa.
- 1996 – Giuliana Farfalla, alemaniar emakumezko modelo transgeneroa.
- 2001 – Cata Coll, espainiar futbolaria.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1766 – Sebastian de la Quadra, Muskizen jaiotako Espainiako Handikia eta lehendabiziko Villariaseko markesa, Madrilen (j. 1687).
- 1797 – Ignazio Luis Agirre, arabar legelari eta antzerkigilea (j. 1738).
- 1913 –
- Raimundo Sarriegi, gipuzkoar musikagilea (j. 1838).
- Mariano Vilallonga, bizkaitar politikari, industrialari eta industria-ingeniaria, Madrilen (j. 1864).
- 1918 – Nikolas Atxukarro, euskal neuropsikiatra (j. 1880).
- 1946 – Jose Luis Zabala, euskal herritar futbolaria, Bartzelonan (j. 1898).
- 1949 – Marcelino Ugalde, euskal irakaslea (j. 1881).
- 1956 – César Figuerido, gipuzkoar musikagile eta biolin-jotzailea (j. 1876).
- 1976 – José Antonio Elola-Olaso, gipuzkoar politikari falangista, Madrilen (j. 1909).
- 2005 – Juan Manuel Zubiria Uhagón, III. Zubiriako kondea, bizkaitar enpresaburua eta politikaria (j. 1926).
- 2015 – Consuelo Osa, erraketista profesionala (j.1922)
- 2022 – Carmelo Borobia, nafar apaiza, Tarazonako apezpikua, Zaragozan (j. 1935).
Mundua
- 303 – Jurgi Kapadoziakoa, Kapadoziako erromatar gudari, martir eta gerora santua.
- 1014 – Brian Boru, Irlandako Errege Nagusia.
- 1016 – Æthelred Zalantzatia, Ingalaterrako erregea (j. c. 968).
- 1020 – Melo Barikoa, lonbardiar noblea.
- 1124 – Alexandro I.a Eskoziakoa, Eskoziako Erresumako erregea (j. c. 1078)
- 1200 – Zhu Xi, txinatar filosofoa (j. 1130).
- 1523 – Gaspara Stampa, italiar olerkaria (j. 1523).
- 1616 – Garcilaso de la Vega (El Inca), perutar historialaria (j. 1539).
- 1625 – Maurizio Nassaukoa, Herbehereetako iparraldeko estatuburua (j. 1567).
- 1681 – Justus Sustermans, flandriar margolaria (j. 1597).
- 1780 – Maria Antonia Bavariakoa, Saxoniako hauteslea, erregentea eta konpositorea (j. 1724).
- 1804 – Micaela Ferrer, kataluniar margolaria (j. 1753).
- 1847 – Erik Gustaf Geijer, suedierazko olerkaria eta historialaria (j. 1783).
- 1850 – William Wordsworth, ingeles poeta (j. 1770).
- 1851 – Anne Darwin, Charles Darwin-en eta Emma Darwin-en alaba zaharrena (j. 1841).
- 1868 – Ramón Narváez, Valentziako duke, politikari eta militar espainiarra (j. 1800).
- 1871 – Émile Deschamps, frantziar poeta (j. 1791).
- 1876 – Otto Grashof, alemaniar margolari, marrazkilari eta erretratugilea, Txileko pinturaren atzerriko aitzindaritzat hartua (j. 1812).
- 1899 – Jules-Amédée Barbey d'Aurevilly, frantziar idazlea (j. 1808).
- 1915 – Rupert Brooke, ingeles olerkaria (j. 1887).
- 1916 – Battista Ugo, akromegaliaren ondorioz 2,30 metro garai izatera heldu zen alpetar erraldoi anaietako bat (j. 1876).
- 1922 – Vlaho Bukovac, jugoslaviar margolari eta akademikoa (j. 1855).
- 1932 – Evelyn Everett-Green, ingeles eleberrigilea (j. 1856).
- 1937 – François Gieure, frantziar artzapezpikua, Baionako apezpikua izandakoa (j. 1851).
- 1939 – Liudmila Nikolaevna Stal, ukrainar boltxebikea (j. 1872).
- 1942 – Olga Benario, alemaniar komunista, Bernburgeko sarraski-esparruan (j. 1908).
- 1948 – Georges Dantu, frantziar margolari inpresionista (j. 1867).
- 1951 – Charles Gates Dawes, estatubatuar finantziari eta politikaria, 1925eko Bakearen Nobel Saria (j. 1865).
- 1952 – Elisabeth Schumann, alemaniar opera abeslari soprano lirikoa eta musika-irakaslea (j. 1888).
- 1959 – Park Jung-yang, hegokorear politikari eta filosofo liberala (j. 1872).
- 1964 – Karl Polanyi, ekonomiaren antropologo hungariarra (j. 1886).
- 1967 – Edgar Neville, Berlanga de Dueroko IV. kondea, espainiar zinema-zuzendaria eta antzerkigilea (j. 1899).
- 1976 – Renata Viganò, italiar idazle, poeta eta partisanoa (j. 1900).
- 1979 – Blair Peach, zeelandaberritar hezkuntza bereziko irakaslea, manifestaldi batean polizia batzuei aurre egiten (j. 1946).
- 1981 – Josep Pla, kataluniar idazlea (j. 1897).
- 1986 – Otto Preminger, austriar-estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1905).
- 1989 – Hamani Diori, Nigeriako presidentea (j. 1916).
- 1990 – Paulette Goddard, estatubatuar aktorea (j. 1910).
- 1992 – Satyajit Ray, indiar zinema zuzendaria, margolaria eta idazlea (j. 1921).
- 1993 – César Chávez, estatubatuar sindikatu-buruzagia (j. 1927).
- 1996 – Pamela Travers, australiar-ingeles idazlea, Mary Poppinsen eleberrien egilea (j. 1899).
- 1997 – Dorothy Hill, australiar geologo eta paleontologoa (j. 1907).
- 1998 –
- Konstantinos Karamanlis, Greziako presidentea (j. 1907).
- James Earl Ray, Martin Luther Kingen hilketaren erruduntzat joa (j. 1928).
- 1999 –
- Maria Àngels Anglada, kataluniar idazlea (j. 1930).
- Melba Liston, estatubatuar tronboijolea, konpositorea eta jazz eta blues moldatzailea (j. 1926).
- 2002 – Manfred Bieler, alemaniar idazlea (j. 1934).
- 2005 – John Mills, ingeles zinema, telebista eta antzerkiko aktorea (j. 1908).
- 2006 – William P. Gottlieb, estatubatuar kazetaria eta argazkilaria, jazzaren «Urrezko Garaiaren» irudiegatik ezaguna (j. 1917).
- 2007 – Boris Jeltsin, lehendabiziko Errusiako presidentea (j. 1931).
- 2013 – Mohammed Omar, taliban mugimenduaren sortzailea eta burua (j. c. 1959).
- 2014 – Yozo Aoki, japoniar futbolaria (j. 1929).
- 2015 – Consuelo Osa, gipuzkoar erraketista (j. 1922).
- 2016 – Miguel Picazo, espainiar zinema zuzendaria (j. 1927).
- 2018 – Alice Provensen, umeentzako liburuen estatubatuar ilustratzailea (j. 1918).
- 2019 – Joan Luxenburgokoa, Luxenburgoko duke handia (j. 1921).
- 2021 – Ana Vives Casas, espainiar kazetaria (j. 1971).
- 2022 – Dawie de Villiers, hegoafrikar ministro protestante, errugbilari, diplomazialari eta politikaria (j. 1940).
- 2023 – Tori Bowie, estatubatuar atleta (j. 1990).
Jaiak eta urteurrenak
- San Jurgi Eguna.
- Sehaska egutegiko izendegia: Gorka.
- Liburuaren Nazioarteko Eguna ospatzen da.
Jaieguna, ondoko herrietan:
Erreferentziak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.