Apardoze

Apardoze[1][lower-alpha 1] (eguesibarreraz: Apardoxe[lower-alpha 2] edo Aparduese[lower-alpha 3]) Urraulbeiti udalerriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

Apardoze
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko ikuspegia
Map
Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaPirinioaurrea
UdalerriaUrraulbeiti
Administrazioa
Motaherri hustu
Izen ofizialaApardués
Posta kodea31449
Herritarraapardoztar, apardoxtar
Geografia
Koordenatuak42°41′22″N 1°20′51″W
Garaiera512 metro
Distantzia43,2 km (Iruñetik)
Demografia

1970n jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Urraulbeitiko Udalara pasa ziren.

Bertako biztanleak apardoztarrak (eguesibarreraz: apardoxtarrak) ziren.

Izena

Apardoze, Apardoxe edo Aparduese toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Apardosse (991)
  • Apardossi (1033)
  • Aparduos (1080)
  • Aparduass (1088)
  • Apardues (1288)
  • Aparrdotz (1328)
  • Apardues (1366)
  • Apardues (1534)
  • Apardues (1802)
  • Apardues (1975)
  • Apardoze (1990)

Geografia

Apardoze Urraulbeiti ibarran dago.

Inguru naturala eta kokapena

Urraulbeiti Zangozako merindadeko herria da eta Nafarroako hiriburutik 36 kilometrora dago. Udaletxea Artiedan dago. Erliebe txikiko ibarra da. Lautada bat osatzen du, Longida, Erromantzatua eta Urraulgoiti ibarretatik jarraitzen duena, nahiz eta azken kasu horretan Ugarrongo arroilak eten egiten duen.

Klima

Urraulbeitiko klima azpimediterraneoa da, eta urteko batez besteko tenperatura 12,5 °C ingurukoa da. Urteroko egun euritsuak 100 inguru dira, eta jausitako prezipitazioa 850mm-koa.

Basoa nahiko urria da, eta zuhaitz gehienak pinuak dira, Austriatik birlandaturiko zuhaitzak. Horrez gain, ameztiak eta zumeak ageri dira udalerriko gunerik lehor eta eguzkitsuenetan.

Estazio meteorologikoak

Urraulbeitin dagoen Artieda kontzejuan, itsasoaren mailatik 456 metrora, Nafarroako Gobernuak 1954an jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]

    Datu klimatikoak (Artieda, 1891-2020)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 17.0 21.5 27.0 29.5 36.0 39.0 42.0 40.0 38.0 30.0 21.0 18.0 42.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 8.9 10.4 14.3 16.6 20.6 26.4 29.4 28.6 24.1 18.9 12.3 8.9 18.3
Batez besteko tenperatura (ºC) 4.8 5.5 8.4 10.5 14.3 19.1 21.6 21.3 17.4 13.4 8.1 4.9 12.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 0.6 0.5 2.4 4.4 8.0 11.8 13.9 14.1 10.7 7.9 3.9 0.9 6.6
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -8.0 -12.0 -12.0 -4.0 0.0 0.0 6.0 6.0 0.0 -2.0 -9.0 -13.0 -13.0
Batez besteko prezipitazioa (mm) 57.6 54.0 56.1 68.5 61.8 40.6 32.9 34.1 50.9 71.9 72.5 74.4 675.3
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 32.0 34.0 35.5 47.0 39.5 37.0 44.5 46.0 71.0 82.0 31.5 48.5 82.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 10.0 9.4 9.2 11.7 12.0 6.8 4.9 5.2 7.0 10.4 11.9 12.2 110.4
Elur egunak (≥ 1 mm) 1.6 1.5 1.2 0.3 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.3 1.1 6.1
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4]
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

Errege familiaren domeinua, hiribildua Antso II.a Gartzeitz eman zion Leireko monasterioari 991n. Orduan, hogeita hamahiru familia zeuden parata edo petxen mende, eta lan edo zerbitzu pertsonalak egiten zituzten. Saturazio demografikoko gradiente horretatik, biztanleria gutxituz joan zen. 1366an lau nekazari-familia bakarrik bizi ziren bertan, eta ziurrenik elizgizon bat. 1428an despopulatu egin zen. Lekua Leireko San Kristobaleko (Irunberriko Madalenaren ondoren) erlijioso beneditarrei transferitua izan zen. Garai hartan Irunberrin bizi izan ziren nekazarien familiek ez zituzten petxak entregatu nahi izan, baina Tibalt II.a erregeak beren eskubideak berrezarri zizkien moja horiei, eta hauek jaurerria mantendu zuten 1837an desamortizatu zuten arte.

Hainbat kanpainatan induskatu da (1980, 1981). Kanpaina horietan, plaza eta kale txikien inguruan antolatutako etxebizitzez eta esparru angeluzuzenez osatutako herrixkaren trazaduraren zati bat aurkitu zen. Garaiko kultura materialaren aztarnak ere jaso ziren, eta horien artean kobrezko gerriko handi bat nabarmentzen da. XIX. mendearen hasieran bere eraikin zaharren hondakin batzuk kontserbatzen ziren. 1930eko (6 bizt.), 1940ko eta 1950eko (5), 1960ko (4) eta 1970eko (bat ere ez) populazio-izendegietan bakarrik agertzen da.

Oharrak
  1. /apaɾð̞ós̻e/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza hirugarren silaban
  2. /apaɾð̞óʃe/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza hirugarren silaban
  3. /apaɾð̞úese/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza hirugarren silaban

Erreferentziak
  1. Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. «Apardoze - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. «Estazioko datuak - Meteo Navarra» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-12-24).
  4. Artiedako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).

Ikus, gainera

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.