Ana Zelaia Jauregi

"Optimizazioa, programazio lineala" liburuaren azala (1995)[1]

Irakasle agregatua da Donostiako Informatika fakultatean 1995etik.[2][3] Hainbat irakasgaitan izan da irakasle, batez ere informatikaren oinarri matematikoei, optimizazioari eta ikasketa automatikoari buruzkoetan: Matematika Diskretua, Ikerkuntza Eragilea, Datu-Meatzaritza, etab. Irakaskuntzarako materialaren sorkuntzan ere lan egin du.

1995ean UEUk argitaratutako "Optimizazioa. Programazio lineala" izenburuko liburuaren egiletako bat da.[1]. Gerora, liburuaren euskarazko, gaztelerazko eta ingelesezko bertsio berrituak argitaratu zituen EHUren OpenCourseWare plataforman: Ikerkuntza Operatiboa. Programazio Lineala (2011)[4], Investigación Operativa. Programación Lineal (2011)[5], Operations Research. Linear Programming (2013).[6] Euskararen normalizazioan, terminologiaren garapenerako Terminologia Sareak Ehunduz (TSE) programan ekarpena egin du.[7] Gaur egun, informatikaren dibulgazio ekimenetan parte hartzen du EHU-Wikipedia proiektuan[8][9][10][11] eta Gaur8 aldizkarian.

2023an Informatika Fakultateko Konputazio Zientzia eta Adimen Artifiziala saileko idazkari akademikoaren karguan aritzen da.[12] UEUkidea da ikasle zenetik.

2016an defenditu zuen doktore-tesian, hizkuntzaren prozesamendua eta ikasketa automatikoa uztartu zituen, ingeleserako eta euskararako. Tesiaren zuzendariak Olatz Arregi eta Basilio Sierra irakasleak izan ziren. Tesiaren izenburu osoa hau izan zen: "Latent semantic indexing eta ikasketa automatikoa hizkuntzaren prozesamenduaren arloan: testu-sailkatzea, hitzen adiera-desanbiguatzea eta korreferentzia-ebaztea SVD bidezko dimentsio murrizketa eta multi-sailkatzailea konbinatuz".[13]

Ordurako LSI teknikak (Latent semantic indexing, Ezkutuko semantikaren analisia) hitzen eta testuen semantika jasotzeko erakutsitako trebezia ikusita, hark kalkulatutako adierazpen matematikoa Ikasketa Automatikoko metodoekin uztartuz, Hizkuntzaren Prozesamenduaren hainbat atazaren ebazpenerako prozedura bat diseinatu zuten, haren portaera eta ekar zezakeen onura aztertzeko.[14] Ezkutuko semantikaren analisia (LSI) testuen semantika jasotzeko gaitasuna duen tresna bat da. Oinarri matematikoa du, eta bi teknika konbinatzen ditu, aljebra linealeko bektore-espazioak, batetik, eta matrize-deskonposaketarako Singular Value Decomposition (SVD) metodoa, bestetik. Testu multzo (corpus) batetik abiatuta sortzen da espazio semantikoa eta bertan kokatzen dira hitzak eta testu zatiak adierazten dituzten bektoreak. Espazioaren dimentsioa murriztean hitzen eta testu-zatien arteko erlazio semantikoak hobeto erakustea lortzen da. Bektoreen arteko angeluaren kosinua erabiltzen da haien arteko konparaketa semantikoak egiteko; horrela, hitzek edo testuek duten antzekotasun semantikoa neur daiteke.

Konputagailuek ikasteko gaitasuna garatzea helburu duen informatikaren alorra da Ikasketa Automatikoa, makinak ere giza adituek erakusten duten trebeziarekin problemak ebazteko eta erabakiak hartzeko gai izan daitezen. Ikasketa automatikoko metodoak azken urteotan Hizkuntzaren Prozesamenduaren hainbat atazatan oso lagungarriak gertatzen ari dira. Adibidez, izaera oso ezberdineko hiru hauetan lan egin zuten tesian: Testu Sailkatzea (dokumentu bilduma handietan, antzeko gaia lantzen dutenak multzokatzea), Hitzen Adiera Desanbiguatzea (polisemikoak diren hitz-adierak desanbiguatzeko, hitzen agerpenen testuinguruaz baliatuta) eta Korreferentzia Ebaztea pertsona edo entitate berari erreferentzia egiten dioten testu-zati desberdin posibleak haien artean erlazionatzea).[15]

Informatikako Ingeniaritzan emakumeek duten egoeraz informazioa biltzea eta zabaltzea helburu duen e-makumeak taldeko partaidea da. [16] Informatika Fakultatean XXI mendea hasi zenean jaitsiera nabarmena egon zen neska ikasleen portzentajean. Aurretik neska eta mutilen proportzioa parekidea izaten zen, baina geroago %12ra ere jaitsi zen nesken portzentajea. e-makumeak taldearen arabera, arrazoi nagusietako bat izan daiteke informatika zer den ez dela ondo ezagutzen, "informatikariaren" estereotipoaren arabera hainbatentzat informatikaria mutil "friki" eta antisoziala da. Hori dela eta, STEM alorrean emakumezkoen presentzia bistaratzeko ekimenetan parte hartzen du.

e-makumeak taldeko kide moduan, hainbat artikulu idatzi ditu Gaur8 astekarian:[17]

• "Wikidatak 10 urte" (2022)[18]
• "Berdea da Internet? Eta Adimen Artifiziala?" (2020)[19]
• “Blockchain”: interneten hurrengo belaunaldia ekar dezakeen teknologia" (2019)[20]
• "Ulertzen al du Googlek zer aurkitu nahi dugun? Eta, zer erakusten digu?" (2018)[21]
• "Kriptografia: komunikazioen pribatutasuna babesten".[22]

Emakumeak Zientzian ekimenaren barruan ere hainbat ekarpen egin ditu Zelaiak.[23] Horien artean daude 2022an Emakumeak Zientzian[24] programaren barruan, gaztetxoei Kriptografia zer den eta informatikarekin zein erlazio duen azaltzeko prestatutako "Informatika: mezuak ezkutatu kriptografia erabiliz" bideoa.[25] 2021ean, lehen hezkuntzako haurrei zuzendutako ipuin bat (lore eurizaleak) eta magia joko bat argitaratu zituzten taldeko kideek, zenbaketa bitarraren kontzeptua azaltzeko [26][27] eta beste ipuin bat (banatzaile despistatuak) eta magia joko bat algoritmoen kontzeptua azaltzeko.[28][29]

• 

  Korrika 2022. EHUko Gipuzkoako campusa. Itziar Zubia ingeniaria eta Ana Zelaia informatikaria.
  2012: Ibilaldian omendua teknologia berrietan euskara sartzeko egindako lanengatik beste hauekin batera: Lapurdiko Harluxetar lehengusu ingeniariak: Klaudio Harluxet eta René Harluxet; Aurki, Sustatu, Codesyntax: Luistxo Fernandez). UEUko Informatika saila: Olatz Arbelaitz; EHUko Donostiako Informatika Fakultatea[30]; EHUko Aholab Taldea: Inma Hernaez; puntueus: Iratxe Esnaola; kaixo.com: Aitor Lopez de Aberasturi; Erentzun ikastola: Fultxo Crespo; Hachtibista, sare sozialak: Gorka Julio; Euskal Jakintza: Maite Goñi.[31]
• 2022: Euskararen aldeko Korrikan EHUko Gipuzkoako Campusaren kilometroan (2.527.a) lekukoa eraman zuen Itziar Zubia ingeniariarekin batera, biek aurreko urteetan Wikipediako jarduerak irakaskuntzan integratzen egindako lanaren aitortza gisa.[32]

• Donostiako Informatika Fakultatea
• Udako Euskal Unibertsitatea

• Ana Zelaia Jauregi Inguma datu-basean
• Ana Zelaia. Google Scholar datu-basean
• @TxioAna twitter kontua
• @anazelaia Artizarra sare profesionalean
• ORCID