Amonen Apaiz Goren
Amonen Apaiz Gorena, Amon jainkoaren kleroko autoritate nagusiena zen Antzinako Egipton. "Amonen lehen profeta" ere deitzen zitzaion.
Laguntzaile bezala, goi eta behe klero bat zituen.
- Goi kleroa "apaiz jainkotiarrek" osatzen zuten, sakrifizioetan parte har zezaketen bakarrak zirenak.
- Behe kleroa apaiz purifikatzaile eta apaiz irakurleek osatzen zuten.
Apaiz purifikatzaileek jainkoaren ontzia eramaten zuten prozesioetan, tenplua purifikatzen zuten eta estatuak dotoretzen zituzten; apaiz irakurleak erritualaz arduratzen ziren.
Egiptoko pertsonarik aberatsenen artean egotera iritsi ziren, lurrak eta abereak baitzituzten, baita bere karguko langile asko ere, eta nomoetatik zergak jasotzen zituzten. Honek, Amonen apaizen boterearen gehitzea eragingo du, pixkana-pixkana, eragin politiko handiagoa hartuko dutena, errege familiako partaide bezala izendatuak izateraino.
Amonen kleroari buruzko lehen aipamenak XII. dinastian daude.
Botere gehien izango duten garaia, XX. dinastia, XXI. dinastia eta XXII. dinastia izango da.
Apaiz-erregeak
Dinastiatzat hartzen ez ziren arren, Amonen Apaiz Goren tebastarrek hain eragin eta botere handia zuten ze, K.a. 1080tik K.a. 945 arte benetan, Goi Egiptoko erregeak izan zirela, garai horretatik aurrera euren boterea gutxitzen joan zen arren.
Herihor Amonen Apaiz Goren bezala izendatua izan zen garaian, K.a. 1080an, Ramses XI.aren erregealdiaren hemeretzigarren urtean, Amonen kleroak nagusitasun eraginkor bat izan zuen Egiptoko ekonomiari dagokionez. Amonen apaizek, tenpluen lurren bi herenak izan zituzten Egipton, eta bere ontzien %90a, beste baliabide batzuez gain. Beraz, Amonen apaizak, izatez, faraoia bezain boteretsuak ziren, edo faraoia baino gehiago.
Psusenes I.ak, Pinediem I.a apaiz gorenaren semeetako batek, Egipto gobernatu zuen ia 50 urtez, Psusenes III.a apaiz goren tebastarrak tronua XXII. dinastian hartu zuen bitartean (azken hau, beharbada, Psusenes II.a faraoia izan daiteke).
Amonen apaiz gorenak Tebasen, XXI. dinastian
Amonen apaiz gorenak Tebasen (batzuk, ondoren, faraoiak izango dira) dinastia honetan zehar, honako hauek dira:
| Ohiko izena | Tronu izena | Jaiotza izena | Iruzkinak | Apaiztza (± 50 urte) |
|---|---|---|---|---|
| Herihor | Hemnecher Tepienamon | Herihor Siamon | 1080 - 1074 a. C. | |
| Piankh | Piankh | 1074 - 1070 a. C. | ||
| Pinediem I | Kheperkhaura Setepenamon | Pinedjem Merjamon | 1070 - 1032 a. C. | |
| Masaharta | Masaharta | 1054 - 1046 a. C. | ||
| Diedkhonsuefankh | Djedkhonsuefankh | 1046 - 1045 a. C. | ||
| Menkheperra | Hemnecher Tepienamon | Menkheperra | 1045 - 992 a. C. | |
| Esmendes II.a | Nesubanebdjedet | 992 - 990 a. C. | ||
| Pinediem II.a | Pinedjem | 990 - 969 a. C. | ||
| Psusenes III.a | Titkheperura Setepenra | Pasebakhaenniut Merjamon | Beharbada Psusenes II.a izan zen | 969 - 945 a. C. |
Amonen apaiz gorenak Tebasen, XXII. dinastian
Amonen apaiz gorenak Tebasen, dinastia honetan zehar, honako hauek dira:
| Ohiko izena | Tronu izena | Jaiotza izena | Iruzkinak | Apaiztza (± 50 urte) |
|---|---|---|---|---|
| Iuput Iuput (A) | Iuput - Meriamon | 944-924 a. C. | ||
| Sheshonq Sheshonq (A) | Heqakheperra Setepenra | Sheshonq Meriamon | Ondoren Sheshonq II.a | 924-894 a. C. |
| Juwelot | Iuwelot | 894-884 a. C. | ||
| Nesbanebdjedet III.a | Nesbanebdjedet | 884-874 a. C. | ||
| Horsiese I.a Harsiese (A) | Hedjekheperra Setepenamon | Harsiese Meriamon | 874-860 a. C. | |
| ...du/au... ...du/aut... | (ezezaguna) | 860-855 a. C. | ||
| Nimlot II.a Nimlot (C) | Nimlot | 855-845/0 a. C. | ||
| Osorkon Osorkon (B) | Osorkon | Ondoren Osorkon III.a izan zen | 840-785 a. C. | |
| Harsiese II.a Harsiese (B) | Harsiese | 835-800 a. C. | ||
| Takelot Takelot (F) | Takelot | 800-775 a. C. |
Titulatura
| Amonen apaiz gorena |
|
ḥm nṯr tpi n imn (Hem Necher Tepi en Amon) Amonen apaiz gorena , edo Amonen lehen profeta |
Kanpo estekak
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q376262
Multimedia: High Priests of Amun / Q376262