Zeelanda Berriko errugbi selekzioa

Charles John Monrok eraman zuen errugbia Zeelanda Berrira. Hark Londresko Christ Collegen ikasten zegoelarik ezagutu zuen eta, sorterrira itzuli zelarik, partida bat antolatu zuen. Nelson Football Clubek eta Nelson Collegek jokatu zuten lehenbiziko neurketa hori, 1870eko maiatzaren 14an, Nelson hirian.[1] Harrezkero, baloi obalaren kirola azkar hedatu zen, eta arrakasta handia lortu zuen, maorien artean bereziki.[2]

New Zealand Native taldea Ingalaterran, 1888an.

1879an, Canterbury probintziako federazioa eratu zen. Hiru urte geroago, Hegoaldeko Gales Berriko selekzioaren bisita jaso zuten, Auckland, Wellington, Canterbury, Otago eta West Coasteko kluben aurka jokatu zuena.

1888an, Britainia Handiko talde batek bira egin zuen Australia eta Zeelanda Berrian barrena. Jokatu zituen 35 partidetatik, bi besterik ez zuen galdu, biak Zeelanda Berrian.[2] Urte hartan bertan, Joe Warbrick maori etniako errugbilariak New Zealand Native izeneko taldea osatu zuen.[oh 2] 1888-1889 bitartean, Natives-ek 107 partida jokatu zituzten Europan, Australian eta Zeelanda Berrian, alegia hiru egunez behin, eta horietako 78 irabazi.[3]

Zeelanda Berriko Errugbi Federazioa (New Zealand Rugby) 1892an sortu bazen ere, selekzioak 1903ko abuztuaren 15ean jokatu zuen lehenbiziko partida ofiziala, Sydneyn, Australiaren aurka. Kiwiek 22 eta 3 irabazi zuten, eta haien jokoak ikusleak xarmatu zituen.[4]

"The Originals" -Gales, 1905eko abenduak 16, Cardiff

1905ean, lehenbiziko bira egin zuen Europan zehar, "The Originals" izenarekin. 35 partida jokatu zituen eta, besteak beste, Irlanda (0-15), Eskozia (7-12) eta Ingalaterra (0-15) azpiratu. Neurketa bakarra galdu zuen, abenduaren 16an, Arms Parksen, Galesen aurka (3-0). Bi aste geroago, 1906ko urtarrilaren batean, Frantziako selekzioa hartu zuen mendean, 8 eta 38, Parc des Princesen. Bira mitiko hartan ezarri ziren selekzioaren ezaugarri nagusiak, hala nola, janzkera beltza, iratze zilarkararen ikurra, haka eta baita All Blacks izendapena ere.[5][4]

Lehen Mundu Gerrak (1914-1918) errugbiaren bilakaera baldintzatu zuen. Izan ere, milaka zeelandaberritar gazte borrokatu ziren Europan, eta 18.000 inguruk galdu zuten bizia. Selekzioko 13 jokalari ohi ere hil ziren, Dave Gallaher lehenbiziko kapitaina barne.[6] 1921ean, Hegoafrikako selekzioak Zeelanda Berria bisitatu zuen, All Blacks-en aurka hiru partida jokatzeko; bakoitzak bat irabazi zuen, eta hirugarrenean berdinketa egin zuten. Era horretan sortu zen errugbiaren munduko lehiarik biziena.[2]

1924an itzuli zen selekzioa Europara, "The Invincibles" izendaturik. 30 partida jokatu zituen Frantzian, Britainia Handian eta Irlandan, eta denak irabazi. Aipagarria da Galesen aurkako garaipen bikaina, 0 eta 19, Swansean.[2] Bira hartan George Nepia nabarmendu zen, 19 urte besterik ez zuen atzelaria.[5]

1928an, Hegoafrika aurreneko aldiz bisitatu zuten, Maurice Brownlie kapitaina zela;[7] All Blacks-ek bi partida irabazi zituzten, eta Springbokek beste bi. Garai hartan, Zeelanda Berriko selekzioak 2-3-2 egitura erabiltzen zuen uztartzeetan, aurrelari bat aske utziz; Hegoafrikak, berriz, gaur egungo 3-4-1 egitura. 1932an, International Rugby Boardek Zeelanda Berriaren antolakuntza-era debekatu zuen.[2][8]

All Blacks-ak haka egiten, 1932an, Brisbanen, Australiaren aurkako partida baino lehen.

1930ean, British and Irish Lionsen lehenbiziko bisita ofiziala jaso zuen Zeelanda Berriak. Britainiarrek lehenbiziko partida irabazi zuten, Dunedinen, baina beste hiruretan etxekoak nagusitu ziren. 1932an, Australiaren eta Zeelanda Berriaren arteko Bledisloe Kopa jokatzen hasi zen. 1935-1936 bitartean Europan eta Kanadan zehar egindako biran, 36 partida jokatu zituen, eta 32 irabazi. Hala ere, bi test-partida galdu zituen, Galesen (13-12) eta Ingalaterraren (13–0) aurka; azken horretan, Alexander Obolensky errusiar printzeak bi entsegu gauzatu zituen.[9][2]

1937an, Springbokek hiru neurketa jokatu zituzten Zeelanda Berrian, eta bi irabazi;[10] All Blacks-ek etxean partida-serie bat galtzen zuten aurreneko aldia izan zen. 1939an, Europa berriz bisitatzeko prestatzen ari zen talde nazionala, Adolf Hitlerrek Polonia inbaditu zuelarik. Bigarren Mundu Gerraren hasierak bira egitea galarazi zuen, eta zazpi urtez ez zen nazioarteko partidarik izan.[4]

1949an bi tour egin zituen aldi berean, bata Australian eta bestea Hegoafrikan. Australiara jokalari maoriz osaturiko taldea joan zen, apartheida zela-eta Hegoafrikan aritzeko debekua hartu baitzuten. Protesta gisa, bertan jokatu zuten All Blacks-ek, Fred Allen buru zela, uko egin zioten haka egiteari.[oh 3] Taldea bitan banatzeak Zeelanda Berriko selekzioa nabarmen ahuldu zuen eta neurketa guztiak, lau Hegoafrikan eta bi Australian, galdu zituen.[11]

1960ko hamarkadan, Zeelanda Berriak munduko errugbiaren gailurra iritsi zuen. 1963an eta 1967an bira gogoangarriak egin zituen Britainia Handian eta Frantzian, eta arrakasta handiz hartu zituen etxean Springbokak 1965ean, British and Irish Lionsak 1966an, Frantzia 1968an eta Gales 1969an.[4] 1965etik 1970era, 17 garaipen kateatu zituen bata bestearen atzetik.[12] Besteak beste, Colin Meads, Don Clarke, Brian Lochore eta Wilson Whinerayk gidatu zuten kondairazko talde hura.

1971n Zeelanda Berria bisitatu zuen Lionsen taldea historiako onenetako bat zen. All Blacksen aurka jokatutako lau partidetatik bi irabazi zituen, bat berdindu eta beste bat galdu. Britainiar taldeak zeelandaberritarren aurkako serie bat bereganatzen zuen aurreneko aldia izan zen.[13] 1972-1973an Europara egindako bisitan, Ingalaterra, Eskozia eta Gales azpiratu zituzten, Irlandaren kontra berdindu (10-10) eta Frantziarekin galdu (13-6).[14]

Polemikak inguratu zuen 1976an Hegoafrikan egindako bira. Afrikako zenbait herrialdek Zeelanda Berria Montrealgo Olinpiar Jokoetatik kanporatzeko eskatu zuten, apartheideko Hegoafrikaren aurkako boikota ez errespetatzeagatik. Nazioarteko Olinpiar Batzordeak eskaera hori onartu ez zuenez, 33 herrialde Olinpiar Jokoetatik erretiratu ziren.[15]

Zeelanda Berria-Argentina, 1985eko azaroak 2, Buenos Aires

1981ean, Springbokek Zeelanda Berria bisitatu zuten, bertako federazioak (NZRU) gonbidaturik. All Blacks-ek irabazi zuten seriea (bi garaipen, porrot bat), baina apartheiden aurkako protestek markatu zuten bira hura. Azken partidan, irailaren 12an, hegazkin txiki bat Eden Parken gainetik ibili zen hegan, segregazio politikaren kontrako panfletoak eta irin-bonbak jaurtitzen. Bonbetako batek Gary Knight bete-betean jo zuen.[4][16] Justiziak bertan behera utzi zuen 1985eko Hegoafrikako bira. Hurrengo urtean, ordea, bira ez ofiziala egin zuen New Zealand Cavaliers izeneko taldeak;[oh 4] Itzuli zirelarik, NZRUk bi partidako zigorra jarri zien Cavalierseko jokalariei.[17]

1987an, Australiak eta Zeelanda Berriak lehenbiziko Munduko Errugbi Kopa antolatu zuten. All Blacks-ek eskuratu zuten Webb Ellis kopa, finalean Frantzia 29 eta 9 mendean harturik.[18] Craig Green eta John Kirwan izan ziren txapelketako entsegugile onenak, eta Grant Foxek lortu zuen tanto gehien. Hurrengo urteak ere oso onak izan ziren. 1989an jokatu zituen 19 test-partidak irabazi zituen, eta 1990ean bi aldiz garaitu zituen les Bleus Frantzian; azken bira horretan, baina, Euskal Kostaldea-Landak taldearen aurkako partida galdu zuen Baionan (18-12).[19]

1991ko Munduko Errugbi Kopan Zeelanda Berriaren nagusitasuna amaitu zen, nahiz eta joko ona erakutsi. Lansdowne Roaden jokatutako finalerdian Australia 16 eta 6 gailendu zitzaion,[20] eta hirugarren postua eskuratu zuen. Lau urte geroago, Hegoafrikan, faboritoa zen. Ingalaterraren aurkako finalderdian, 45 eta 29 irabazi zuen, Jonah Lomu gaztearen lau entsegurekin.[21] Finalean, ordea, Hegoafrikako taldea nagusitu zitzaion, 15 eta 12, Joel Stranskyren drop bati esker.[22] Beti ere, finalaren aurreko astean Zeelanda Berriko jokalari gehienak gastroenteritisak jota egon ziren, eta pozoitu zituzten susmoa dago.[4][23]

1995ean, profesionalismoa iritsi zen errugbira. Hegoafrika, Australia eta Zeelanda Berriko federazioek SANZAR partzuergoa eratu zuten, 1996an aurreneko aldiz Tri-Nations antolatu zuena. Txapelketa hori hamasei aldiz jokatu zen, 1996tik 2011ra, eta Zeelanda Berriak 10 irabazi zituen. 1999ko Munduko Errugbi Kopan, Frantziak kanporatu zuen finalerdietan (43-31), txapelketaren historiara igaro zen partida bikain batean.[24]

2003ko Munduko Errugbi Kopan ere ez zituen aurreikuspenak bete, finalaurreko partidan Australiak, etxeko taldeak, 22 eta 10 irabazi baitzion. Lau urte geroago, Galesko Munduko Errugbi Kopan faborito argia zen berriz ere; alabaina, ezin izan zituen final laurdenak gainditu, Frantziaren aurka 20 eta 18 galduta.[25]

Zeelanda Berria-Tonga, 2011ko Munduko Errugbi Kopan

Zeelanda Berriak antolatu zuen 2011ko Munduko Errugbi Kopa. All Blacks-ak izanak ziren aurreko lau urteetako selekziorik onena, eta taldeak, iragarpenak betez, bere historiako bigarren Munduko Kopa irabazi zuen. Hala ere, finalean estu eta larri ibili zen Frantzia garaitzeko (8-7).[26] 2012an, Tri-Nations txapelketa The Rugby Championship bilakatu zen, Argentina ere sarturik. Hurrengo 12 edizioetatik 10 bereganatu zituen Zeelanda Berriak.

2015ean, Zeelanda Berriko selekzioaren kondaira are gehiago handitu zen, 34-17 irabazi baitzion Australiari Londresko Twickenhamen, Munduko Kopako final epikoan; Dan Carterrek 19 tanto lortu zituen, elastiko beltza jantzi zuen azken partidan.[27] 2019ko Munduko Kopan, Japonian, Ingalaterraren aurkako finalaurrekoan 7 eta 19 galdu ostean, brontzezko domina eskuratu zuen, final txikian Gales 40 eta 17 irabazirik. Partida hartan, Kieran Readek eta Ben Smithek agur esan zioten selekzioari, eta baita Steve Hansen entrenatzaileak ere; Ian Fosterrek hartu zuen honen lekua.[28]

2023ko Munduko Kopan, All Blacks-ek 11 eta 12 galdu zuten finalean Hegoafrikaren kontra.[29]

Honako hauek dira Tri Nations eta Rugby Championshipeko emaitzak:

• Txapelduna (20): 1996, 1997, 1999, 2002, 2003, 2005, 2006, 2007, 2008, 2010, 2012, 2013, 2014, 2016, 2017, 2018, 2020, 2021, 2022, 2023
• Bigarrena (5): 2000, 2001, 2009, 2011, 2015
• Bledisloe Kopa (51): 1932, 1936, 1938, 1946, 1947, 1951, 1955, 1957, 1958, 1962, 1962, 1964, 1967, 1968, 1972, 1974, 1978, 1982, 1983, 1984, 1985, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1993, 1995, 1996, 1997, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022, 2023
  • Zeelanda Berria 51 - Australia 12
• Freedom Kopa (16): 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2021, 2022, 2023
  • Zeelanda Berria 16 - Hegoafrika 2

Zeelanda Berriko taldeek Ozeano Bareko Nazioen Errugbi Koparen lehenengo lau edizioetan hartu zuten parte, eta denak irabazi zituzten. Hiru urtez Junior All Blacks izan zen txapelduna, gazteen selekzioa, eta beste txapelketa Māori All Blacks taldeak irabazi zuen; jokalari guztiek Maori jatorria zeukaten.

• Txapelduna (4):
  • Junior All Blacks (3): 2006, 2007, 2009
  • Maori All Blacks (1): 2008

Zazpiko Errugbia 2016an sartu zen Olinpiar Jokoetako egitarauan.

• Bigarrena (1): 2021

Sam Whitelock 2017an.

2023ko urriaren 28an eguneratua. Partida ofizialak bakarrik.

2023ko urriaren 28an eguneratua. Partida ofizialak bakarrik.

Dan Carter 2018an.

2023ko urriaren 28an eguneratua. Partida ofizialak bakarrik.