Alkali
Kimikan, alkalia (arabieratik: Al-Qaly القلي, القالي) elementu metaliko alkalino edo lurralkalino baten gatz ioniko basikoa da. Alkalien ezaugarri nagusia da uretan disolbatzen diren konposatu basikoak (7.0 baino handiagoa den pH-dun konposatuak) direla. Askotan, alkalino izenondoa base hitzaren sinonimo gisa erabiltzen da, batez ere base disolbagarrietan hitz egitean. Izan ere, Arrhenius-ek azidoen eta baseen arteko erreakzioen inguruan zuen teoria jarraitzen zuten lehen base ezagunak alkaliak izan ziren. Brønsted-Lowry teoria sortu zenetik, alkali hitza goian aipatutako definizioaren barruan sartzen diren gatzak soilik izendatzeko erabiltzen da.
Propietateak
Alkalien ur-disoluzioek hainbat ezaugarri komun dauzkate:
- Disoluzio kontzentratu samarrek (10-3 M gainetik daudenek) 10etik gora dagoen pH-a daukate. Honek esan nahi du fenolftaleina gardenari arrosa kolorea ematen diotela.
- Disoluzio oso kontzentratuak substantzia kaustikoak dira (erredura kimikoak eragiten dituzte).
- Disoluzio alkalinoak irristakorrak edo xaboitsuak dira, azaleko gantz azidoen saponifikazioaren ondorioz.
- Alkaliak uretan disolbagarriak dira normalean, nahiz eta zenbait substantzia, esaterako bario karbonatoa, soilik disolbatzen diren ur-disoluzio azidoetan.
Gatz alkalinoak
Gatz basiko asko gatz alkalinoak dira, adibidez:
- sodio hidroxidoa ("soda kaustiko" ere deritzo)
- potasio hidroxidoa ("potasa kaustiko" ere deritzo)
- lixiba (aurrekoei deitzeko termino generikoa da)
- kaltzio karbonatoa (bere izen arrunta "karea" da)
- magnesio hidroxidoa alkali bitxia da: base ahula da (ezin da fenolftaleinaren bidez detektatu) eta uretan gaizki disolbatzen da
