Alemaniako Errepublika Demokratikoa

Alemaniako Errepublika Demokratikoa[1] (alemanez: Deutsche Demokratische Republik, DDR), Ekialdeko Alemania ere deitua, Erdialdeko Europako antzinako estatu sozialista izan zen, 1949-1990 bitartean iraun zuena. 108.333 kilometro koadroko eremua hartzen zuen, eta 16,1 milioi biztanle zituen 1970ean. Berlin zen hiriburua.[2]

Alemaniako Errepublika Demokratikoa
Deutsche Demokratische Republik
1949 – 1990
Errepublika sozialista
bandera

armarria

Ereserkia
"Auferstanden aus Ruinen"
Fitxategi:Auferstanden aus Ruinen (Instrumental).oga
Goiburua
Proletarier aller Länder, vereinigt Euch!
Alemaniako Errepublika Demokratikoaren kokapena
Geografia
HiriburuaBerlin
Biztanleria18.388.000 (1950)
17.068.000 (1970)
16.111.000 (1990)
Azalera108.333 km²
Ekonomia
DiruaAEDko markoa
Historia
Sorrera1949ko urriaren 7a
Iraultza baketsua1989ko urriaren 13a
Alemaniaren bateratzea1990eko urriaren 3a
← Aurrekoak
Aliatuek okupatutako Alemania
Sobietar Batasunak okupatutako Alemania
Ondorengoa →
Alemania

Geografia

Mendebaldean Alemaniako Errepublika Federala zuen; hegoaldean, Txekoslovakia; ekialdean, Polonia eta iparraldean, Itsaso Baltikoa.

Historia

Alemaniako Errepublika Demokratikoa Bigarren Mundu Gerraren ostean Sobietar Batasunak okupatutako Alemaniako eremua izan zen. 1949ko urriaren 7an aldarrikatu zen Ekialdeko Berlinen. 1954an estatu subirano izendatua izan zen baina, Potsdameko Konferentzian adostutakoari jarraiki, sobietar tropak bertan geratu ziren. Mendebaldeko Alemanian, berriz, Estatu Batuetako tropak geratu zirenez, Gerra Hotzaren agertoki garrantzitsua izan zen. 1955ean, Varsoviako Itunaren sinatzaileetakoa izan zen.

Ekialdeko alemaniarrek Mendebaldeko Alemaniara ihes egin ez zezaten, Berlingo Harresia eraiki zuten 1961ean. 1989an, erregimen komunistaren kontrako manifestazio jendetsuak izan ziren; ondorioz, Erich Honecker presidenteak dimisioa eman zuen, eta Alemanien arteko mugak ireki ziren, Berlingo Harresia barne.[3] 1990eko urriaren 3an, Mendebaldeko Alemaniarekin batu zen, autodeterminazio eskubidea erabilita.

Gobernua eta administrazioa

Politika

Alemaniako Alderdi Sozialista Batuak agindu zuen Ekialdeko Alemanian 1949-1990 bitartean. 1949tik 1960ra "DDRko presidentea" izan zen herrialdeko agintari gorena; 1960tik aurrera, "DDRko Estatu Kontseiluko presidentea"-k hartu zuen eginkizun hori:

IzenaKarguaAgintaldia
Wilhelm PieckErrepublikako presidentea1949ko urriak 11 - 1960ko irailak 7
Walter UlbrichtEstatu Kontseiluko presidentea1960ko irailak 12 – 1973ko abuztuak 1
Willi StophEstatu Kontseiluko presidentea1973ko urriak 3 - 1976ko urriak 29
Erich HoneckerEstatu Kontseiluko presidentea1976ko urriak 29 – 1989ko urriak 18
Egon KrenzEstatu Kontseiluko presidentea1989ko urriak 18 – 1989ko abenduak 6
Manfred GerlachEstatu Kontseiluko presidentea1989ko abenduak 6 – 1990eko apirilak 5

Banaketa administratiboa

1945ean, Bigarren Mundu Gerra amaitu ostean, sobietarrek kontrolatutako bost estatu edo länder zeuden Alemaniaren ekialdean: Brandenburgo, Mecklenburg-Aurrepomerania, Saxonia, Saxonia-Anhalt eta Turingia: Bost estatu horiek, Ekialdeko Berlinekin batera, Alemaniako Errepublika Demokratikoa osatu zuten 1949an.

Ekialdeko Alemaniaren banaketa administratiboa.

1952an, länder-en araberako banaketa bertan behera gelditu zen, eta bezirke edo barrutitan banatu zuten herrialdea. Barruti bakoitza hiri nagusiaren arabera izendaturik zegoen:

1990ean, länder-ak berriro indarrean ipini eta Alemaniako Errepublika Federalekoekin batu zituzten. Land bakoitza barrutitan (kreise) banatu zuten, Mendebaldeko Alemanian egiten zen bezala, eta bezirke-ak bertan behera utzi zituzten.

Ekonomia
Trabant, Ekialdeko Alemaniako automobilgintzaren ikurra.

Bigarren Mundu Gerraren ondoren eta Errepublika Federalarekin bat egin artean, Errepublika Demokratikoko ekonomia sozialistak produkzio sektore guztien nazionalizazioa zuen oinarri. Bizi maila Mendebaldeko Alemaniakoa baino apalagoa izanik ere, Ekialdeko Europako beste herrietakoa baino hobea zen. Nekazaritzan, ez baitzen planifikazioan gehien zaintzen zen alderdia, eskulanaren % 18ak ziharduen. 1946tik aurrera bultzaturiko nekazaritzaren erreformak (junker edo jabetza handien nazionalizazioa, 100 hektareatik gorako jabetzen zatiketa eta kooperatiben sortzea) eman zituen emaitzak industria arlokoak baino askoz ere apalagoak izan ziren. Laborantza eremuak lurralde osoaren % 58,8 hartzen zuen, eta basoek % 27. Patata, garia, garagarra, zekalea eta azukre erremolatxa ziren produktu nagusiak.

Langilegoaren erdia estatuko jarduera nagusia zen industrian aritzen zen. Energia baliabideen artean, lignitoaren ekoizpenak garrantzi handia zeukan. Petrolioa Sobietar Batasuna osatzen zuten estatuetatik heltzen zen oliobidez, eta indar elektrikoak jatorri termikoa zuen gehienbatean. Industria nagusia kimikoa zen; siderurgia oso garaturik zegoen, eta industria mekanikoa Ekialdeko Europako garrantzizkoena zen, Sobietar Batasunekoaren ondotik. Doitasun mekanika, itsas ontzigintza eta ehungintza ziren beste industria arlo aipagarriak.

Erreferentziak
  1. EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.
  2. «Alemaniako Errepublika Demokratikoa» Google Arts & Culture (Noiz kontsultatua: 2022-01-26).
  3. Alemaniako Errepublika Demokratikoa. Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa, euskadi.net (Noiz kontsultatua: 2020-7-21).

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.