Albissola Marina
Albissola Marina (ligurieraz: A-Moenn-a d'Arbissêua) Italiako Liguria eskualdeko Savonako probintziako herri bat da.
| Albissola Marina | |||
|---|---|---|---|
| Italiako udalerria | |||
.jpg.webp) | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Estatu burujabe |  Italia | ||
| Eskualdea |  Liguria | ||
| Probintzia | Savonako probintzia | ||
| Posta kodea | 17012 | ||
| ISTAT kodea | 009003 | ||
| Herriburua | Albissola Marina (en)  | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 44°18′N 8°30′E | ||
 | |||
.svg.png.webp) | |||
| Azalera | 3.25 km² | ||
| Altuera | 3 m | ||
| Mugakideak | Albisola Superiore eta Savona | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 5.192 (2023ko urtarrilaren 1a) −195 (2018) | ||
| Dentsitatea | 1.597,54 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Telefono aurrizkia | 019 | ||
| Ordu eremua | UTC+01:00 eta UTC+02:00 | ||
| Katastro kodea | A165 | ||
| Sailkapen sismikoa | 4 (Oso txikia) | ||
| Matrikula | SV | ||
| comune.albissolamarina.sv.it | |||
Geografia fisikoa
Albissola Marina Mendebaldeko Liguriar Rivieran dago, Savona eta Albisola Superiore herrien mugakide delarik, nondik Sansobbia ibaiaren arroila ikus daitekeen. Savonatik 3 kilometrora eta Liguriako hiriburua den Genuatik 45 kilometrora dago.
Albissola Marina Communitá Montana del Giovoren zati izan zen 2009ko urtarrilak 1 arte, mendi komunitate honen berrantolamendu diziplinarekin, 2008ko uztailak 4ko 24. zenbakiko Eskualde Legearen bidez arautua eta 2009ko urtarrilak 1etik indarrean dagoena, udalerri hau estatu kanporatua da, nekazaritza, baso eta landagarapena eta mendietako suteen aurkako funtzio administratiboak delegatuz.
Udalerria Riviera del Beiguako eta AICCko (Associazione Italiana Cittá della Ceramica)ren zati da, azken honen sortzaileetako bat ere badelarik.
Historia
Albissola Marina liguriar Ingauniek sortu zuten historiaurrean, baina Erromatar Inperioaren garaian hasi zen ospetsu izaten, batez ere Alba Dociliaren auzotzaren ondorioz, gaur egun Albisola Superiore herrian dagoena, San Pedro Eliza Erromanikoaren ondoan dagoena.
Jarraian barbaroen inbasioak gertatu ziren, herria bi zati ezberdinetan banatu zutenak, gaur egun ezagutzen den bezala.
Goi Erdi Aroan Vado Ligureko zati izan zen, gero Savonako Markeserrikoa eta azkenean Albisolako Markeserri Güelfokoa 1122an. Hemen merkataritza, nekazaritza, arrantza eta zeramikaren industria garatu ziren.
XII. mendearen amaieran edo XIII. mendearen hasieran Albisola izeneko udalerri bakar baten sorrera datatua dago, ondoko herriak bezala, Genuaren domeinupean geratu zena. Eta 1343ko maiatzak 8an izango da Albisola, Celle Ligure eta Varazze herrixkek genovarrenganako erabateko leialtasuna zin egin zuten. Genuak, beraz, podesteria lokala sortu zuen, zuzenean liguriar hiriburutik gobernatuz, baina hiru herrietako biztanleek erabateko eskubide komunalak, fiskalak eta estatukoak mantenduz, estatutu gubernamental hau mantenduz 1389 eta 1797 bitartean. Ondoren Genovako Errepublikaren jabetza, azken honek egungo Albisola herrian gazteluak eraiki zituelarik lurraldea defendatzeko.
1616an datatua dago Albisola izeneko bi herrien banaketa, Sansobbia ibaia aukeratu zutelarik muga natural bezala. Banaketa honen aurretik, baina ia hogei urtez lehen elkarteko eklesiastiko lokala egon zen, 1598an San Nikolasen Eliza bakarretik San Benediktoren prioretza banandu zelarik, non, handik gutxira, egungo Konkordiaren Andre Mariaren Eliza parrokiala ezarri zen. Bi Albisolen arteko azken elkarketa, baso komunalen jabetzagatik izan zen, bi herrien artean banatuak, 1855ean baino ez zen izan, banaketa historikoa gertatu eta 239 urtera.
1797an Napoleon Bonapartek herria okupatu zuen Italiako kanpainan zehar, eta, Genovako Errepublika erori ondoren, lurraldea Liguriar Errepublika berrian hartu zuen, Lehen Frantziar Inperioari erantsia zegoena. 1815ean Sardiniako Erresumaren zati izatera pasa zen, 1814an Vienako Batzarrak ezarri zuen bezala, liguriar errepublikako gainontzeko herrien kasuan, bezala, eta 1861ean Italiako Erresumara pasa zen.
Garai berriagoetan genovar familien egoitza izan zen, Durazzo, Gentile eta De Mari kasu, jaurerriak eraiki zituztenak.
2006ko urriak 26an, Liguriako Eskualde Kontseiluak, bozketa bidez, eskualde kontseilarien beharrezko bi herenen gehiengoa lortu gabe, erreferendum bat egiteko proposamena bozkatu zuen Albisola Superiore eta Albissola Marina berriz elkartzeko. Bi Albisolak herri bakar batean elkartzeko proposamena Albinsieme komiteari aurkeztua izan zen 2003an, 5.385 sinadura jaso ondoren. Emaitza positiboa izan balitz, Albisola Herri berria Savona probintziako hirugarren hiririk handiena izango zen biztanle kopuruagatik.
Monumentuak eta toki interesgarriak
_-_chiesa_di_Nostra_Signora_della_Concordia_-_facciata_-_01.jpg.webp)
Arkitektura erlijiosoa
- Konkordiaren Andre Mariaren Eliza Parrokiala. XVI. mendearen amaieran eraikia, baina 1903ko fatxadarekin, bere barnean aldare pala bat gordetzen du, maiolikaz egina, Antonio Maria Maragliano eta XVII. mendeko Ponsonellik egina.
- Oratorio di San Giuseppe: 1608an eraikia, eskultura preziatuak kontserbatzen ditu.
Villak
- Villa Faraggiana: XVIII. mendean eraikia eta Novara herriaren jabetzakoa, gaur egun museo txiki baten egoitza da. Apaindutako gela ederra eta kanpoko parkea nabarmentzen dira, estatuetkin eta iturriekin apaindua dagoena.
Beste toki batzuk
Lungomare degli Artisti deritzona, kilometro bat inguruko luzera duena eta mosaiko formatoan egina, 1963an egina izan zen, Europan ia parerik ez duen testuinguru batean. Jatorrizko hogei panelak, zuri eta urdin kolorekoak, tokiko artistek eta atzerritik Albissolaren ospeak erakarrita etorritako artistek eginak dira.
Gizartea
Eboluzio demografikoa
Bizi kalitatea
Albissola Marina herriak ingurugiro gestio sistemaren ziurtagiria jaso du ISO 14001 eta ISO 9001 arauen arabera eta EMAS ziurtagiria.
Albissola Marina herriak, FEE Italiaren partetik (Foundation For Environmental Education) Bandera urdina jaso du bere hondartzen kalitateagatik 2005, 2006, 2007, 2008 eta 2009an, baita bandera berdea ere. Gainera, 2006an, Una Cittá per il Verde saria jaso zuen.
Kultura
Museoak
- Villa Faraggianako museoa
- Giuseppe Mazzotti Manifattura Ceramiche
- Manifattura San Giorgio
- Asger Jorn museo etxea
- Fornace Alba Docilia
Albissolarekin zerikusia izan duten pertsonaiak
- XX. mendean zehar Albissola erreferentzia puntu bat izan da munduko artearentzat. Honako hauek dira bertan bizi izan diren edo lan egin duten batzuk: Lucio Fontana, Wilfredo Lam, Agenore Fabbri, Asger Jorn, Sergio Dangelo, Enrico Baj, Emilio Scanavino, Gian Mario Pollero, Salvatore Fancello, Aligi Sassu, Piero Manzoni, Tullio d'Albisola. Honako idazle hauek ere asko joaten ziren Albissolara: Giuseppe Ungaretti, Salvatore Quasimodo, Eugenio Montale eta Camillo Sbarbaro.
- Santa Maria Giuseppa Rosello (1811-1880) monja.
Ikuskizunak
Apirilean "Maiolikaren Nazioarteko Jaialdia" antolatzen da, Albisola Superiore, Savona eta Genovaren administrazio komunalaren laguntzarekin. Irailak 8an jai patronalak ospatzen dira.
Ekonomia
Tradizionala da zeramika fabrikazioa. Manlio Trucco izeneko Zeramika Museoa, ondoko Albisola Superiore herrian kokatua, fabrikazio honi eskainia dago. Albisolatarren zeramikarako ohituraz ohartzeko hiritik buelta bat eman besterik ez dago. Ugariak dira zeramikazko ondasunak sortzen dituzten laborategiak, baita eraikinen apaindurak ere, eraikin horietako zenbakietatik hasita.
Azpiegiturak
Errepideak
Albissola Marina lehen Strada Statale 1 Via Aurelia izan zen eta gaur egun Strada Provinciale 1 Via Aurelia denaren zehar dago. Ez du autobideko kartelik, eta, beraz, bere ondokoa den Albisola Superiore da kartel hori duena, Autostrada A10ean.
Trenbideak
Hurbilen dagoen tren geltokia Albisola Superioren dago, Ventimiglia-Genua zatian dagoena, Savona eta Genovaren arteko ibilbidean.
Argazki galeria
L'oratorio di San Giuseppe
Elizako plaza
"Lungomare degli artisti" kalea
Txalupa hondartzan
