Akenaton

Akenaton
	; Irudi gehiago
Faraoi	; K.a. 1352 - K.a. 1335 ; ← Amenofis III.a - Smenkhkare (en) →
Faraoi
Bizitza
Jaiotza	Tebas, K.a. 1372
Herrialdea	Antzinako Egipto
Heriotza	Tell al-Amarna, K.a. 1336 ( urte)
Hobiratze lekua	Royal Tomb of Akhenaten (en)
Familia
Aita	Amenofis III.a
Ama	Tiy
Ezkontidea(k)	Nefertiti ; The Younger Lady (en) ; Kiya (en) ; Tadukhipa (en)
Seme-alabak	ikusi Meritaton-Tasherit; Ankesenpaaton-Tasherit; Setepenra; Neferneferura; Neferneferuaten Tasherit (en) ; Ankesenamon; Meketaton; Tutankhamon; Meritaton;
Anai-arrebak	ikusi Sitamun (en) ; Beketaten (en) ; Iset (en) ; Nebetah (en) ; Henuttaneb (en) ; The Younger Lady (en) ; Smenkhkare (en) ; Thutmose (en) ; Kiya (en) ;
Leinua	Egiptoko XVIII. dinastia
Hezkuntza
Hizkuntzak	Akadera; Egiptoera
Jarduerak
Lantokia(k)	Antzinako Egipto

Akenaton[1], «Eguzki-diskoaren zerbitzaria», jatorrizko izenez Amenhotep IV.a (edo grezierazko Amenofis IV.a) Antzinako Egiptoko XVIII dinastiako hamargarren faraoia izan zen. Bere agintaldia K.a. 1353-1336 urte bitartean datatua dago, Egiptoko Inperio Berriaren barruan. Agintaldiaren laugarren urtean izena aldatu zuen: Neferkeperura Akenaton.

Egiptoko gizartean muturreko eraldaketak bultzatzeagatik egin zen ezaguna, Aton jainkoa estatuko kultu ofizialean jainko bakarra izendatu baitzuen.

Biografia

Amenhotep IV.a erregeak bere erreinaldiko laugarren urtean Akenaton izena hartu zuen. Amenhotep III.aren seme eta Nefertitiren senarra zen.

Mistikoa eta erlijioaren eraberritzaile handia izan zen. Amon jainkoaren gurtza debekatu zuen eta haren ordez Aton, eguzki-diskoa, ezarri zuen; gero Tebas utzi eta hiriburu berria eraiki zuen, Aket-Aton («eguzki-diskoaren zeru-muga»), gaur egun Tell el-Amarna.

Erlijio sinkretiko ofiziala gaitzetsirik, monoteismoaren bidea hautatu zuen bere herriarentzat, egunero bizitza berpizten duen Eguzkiaren ontasuna aldarrikatuz eta harenganako maitasuna bideratuz. Iraultza honek erlijioa ez ezik estetikaren alorra ere ukitu zuen, arte berri errealista eta literatura mistikoa sorraraziz. Erregeak berak landu zuen alderdi hau; haren Himno Handiaren oihartzuna Bibliako Salmoetan dago.

Alabaina, erlijiozko jardueretan erabat murgildu eta kanpo politika alde bat utzia izanik, kanpoko lurralde guztiak galdu zituen Egiptoko inperioak (Mitanni, Siria, Palestina).

Haren ondorengoak, Tutankhamonek, lehengo ordena berrezarri zuen.

Genealogia

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Ikus EIMAren Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Akenaton

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Ikus EIMAren Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.