Agustín Gamarra

Agustín Gamarra Messía (Cusco, Peruko erregeordetza, 1785eko abuztuaren 27a - Ingavi, La Paz, Bolivia, 1841eko azaroaren 18a), Peruko politikari eta militarra, bi aldiz Peruko presidente izan zena: 1829tik 1833ra eta 1839tik 1841era. Bere azken agintaldia ezin izan zuen amaitu, Ingaviko guduan hil baitzen, Bolivian, errepublika hori Peruri batzeko azken saiakeran, bere obsesio politiko nabarmenetako bat izan zena. 1829an eta 1838tik 1840ra ere probisionalki gobernatu zuen. Errepublikako lehen hamarkadetan Peruko bizitza politikoan parte-hartze aktiboa izan zuen buruzagi militar handinahiaren irudia irudikatzen du.

Agustín Gamarra
Irudi gehiago
Peruko presidente 1839ko abuztuaren 25a - 1841eko azaroaren 18a Peruko presidente 1829ko irailaren 1a - 1833ko abenduaren 30a
Bizitza
Jaiotza	Cusco, 1785eko abuztuaren 27a
Herrialdea	Peru
Heriotza	Municipio de Ingavi (en) , 1841eko azaroaren 18a (56 urte)
Hobiratze lekua	Presbítero Matias Aquino (en)
Heriotza modua	: guduan hila
Familia
Ezkontidea(k)	Francisca Zubiaga y Bernales (en)
Hezkuntza
Heziketa	Q5777149
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	politikaria eta militarra
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Peruko Armada
Gradua	jeneral
Parte hartutako gatazkak	Second Intermedios Campaign (en) Gran Colombia–Peru War (en) Guerra de la Union y la Fuerza (en)

Independentzia Gerran, hasiera batean indar errealistetan sartu zen, Peru Garaian Argentinako armaden aurkako kanpainetan parte hartuz, José Manuel de Goyeneche, Joaquín de la Pezuela, Juan Ramírez Orozco eta José de La Sernaren agindupean. Angulo anaien eta Mateo Pumacahua matxinadaren errepresioan (1814) eta Peru Garaiko jatorrikoen gerrillen aurka ere jardun zuen, Larecajako Republiqueta garaitzea lortuz. Beheko maila guztietatik igo zen teniente koronel graduraino. Baina bi aldiz nahastu zuten abertzaleek prestatutako konspirazioetan eta Limara bidali zuten 1820an.

Handik gutxira, independentziaren kausarekin bat egin zuen, José de San Martinen Armada Askatzailean batuz. Ondoren, erdiko mendilerrora bidalitako bi espediziotan eta Icaren zoritxarreko kanpainan (1822) egon zen. Intermediosko Bigarren Kanpainan Andrés de Santa Cruz (1823) jeneralaren ondoko postuan izan zen. Bolivar eta armada grankolonbiarraren etorrerarekin, Estatu Nagusiko Buru izendatua izan zen, eta, hala, Ayacuchoko guduan nabarmendu zen (1824). Cuscoko prefektu eta Hegoaldeko Armadako buru izendatu zuten. 1828an Bolivia inbaditu zuen, Piquizako Ituna sinatu zuen eta Mariscal izendatu zuten.

Peruko presidentearen agindupean, José de La Mar mariskala, Kolonbia Handiaren aurkako Gerran parte hartu zuen Peruko Armadaren komandante nagusi bezala, baina boterea anbizionatu zuen eta Antonio Gutiérrez de la Fuente eta Andrés de Santa Cruz jeneralen konplizitatearekin, La Mar boteretik kendu zuen gerra betean. Orduan Peruko Presidentetza hartu zuen eta jarraian Kolonbia Handiarekin bakea sinatu zuen Larrea-Gual Itunaren bidez. Lehen gobernu honek 1829tik 1833ra iraun zuen eta bere autoritarismoa eta Bolivia Perun integratzeko nahia izan zituen ezaugarri. 1834an, bere aldekoen matxinada bat eragin zuen Luis José de Orbegoso presidente hautatuaren gobernuaren aurka; garaitua, Txilera erbesteratua irten zen.

1835ean, Orbegosok eta Santa Cruzek Peru eta Boliviaren arteko konfederazioa egiteko ituna sinatu zutenean, Gamarra aurka agertu zen, baina Yanacochako guduan garaitua izan zen, berriro erbesteratu behar izan zuelarik (1835). Txiletik Santa Cruz buru zuen Konfederazio Peru-Boliviarraren aurka konspiratu zuen eta Manuel Bulnes jeneral txiletarrak zuzendutako Bigarren Espedizio Restauratzailea osatu zuen. Espedizioa Perun lehorreratu ondoren, Gamarrak operazioen zuzendari nagusi bezala parte hartu zuen kanpaina militarrean, Yungayko guduan konfederatuen porrotarekin amaitu zena, honen ondoren Santa Cruzek ihes egin zuelarik eta Konfederazioa amaitu zelarik (1839). Gamarra Peruko presidente izan zen behin-behinean, Kongresuak, Huancayon bilduta, Peruko presidente konstituzional gisa berretsi zuen arte. Bigarren agintaldi honek 1839tik 1841era iraun zuen. Bolivian berriro esku hartu zuen, baina Ingaviko guduan garaitua eta hila izan zen (1841eko azaroak 18).