Agnostizismo

Agnostizismoa zenbait ideia metafisikoren egiazkotasuna, jainkoaren existentzia esaterako, ziurtatzea edo ukatzea ezinezkoa dela baieztatzen duen jarrera filosofikoa eta teologikoa da. Horrela, agnostiko batek jainkoaren existentzia ez du ez baieztatzen ez eta ezeztatzen ere eta beraz, erabateko zalantza da, existentzia zein inexistentziari buruz, bere oinarrizko jarrera.

Agnostizismoak baieztapen metafisikoen inguruko ezjakintasuna ametitzen du eta hauen aurrean aukera guztiak kontsideratzen ditu

Hitza grekeratik dator a = ez eta gnosis = jakintza partikulak elkartzerakoan sortua. Ateismoa eta agnostizismoa gauza ezberdina dira, ateismoak jainkorik ez dela ziurtatzen duen artean agnostizismoak jainkorik den ala ez esaterik ez dela dio eta nolabait tratamendu bera eskaintzen die dogma baten aurrean honen zuzentasuna edo okertasuna egiatzat jotzen duten korronteei. Egiaztapen metafisikoen egiazkortasunaren ezjakintasun horren trataeraren arabera zenbait agnostizismo mota bereiz liteke:

• Agnostizismo gogorra: Korronte honen arabera gizakiak ezin izango ditu sekula baieztapen metafisikoak frogatu horretarako gai ez delako edota biderik ez dagoelako.
• Agnostizismo ahula:Jarrera pertsonala izan ohi da eta norberak baieztapen metafisiko horien inguruko frogarik ez duela arbuiatzen du.
• Agnostizismo apatikoa edota apateismoa: Korronte honen arabera zalantzan jartzen diren egia goren horien egiazkortasuna garrantzigabekoa da guztiz gizakiengan eragin gabekoak baitira.
• Agnostizismo interesatua:Korronte honen arabera egia gorenen egiazkortasuna frogatzea garrantzitsua da gizakiarentzat eta eragina du honengan, nolabait apateismoak dioena ukatzen du. Jainko edo jainkoen izate edo izate ezak gizakiaren funtzioan duen eragina izaten da korronte honen arbudio nagusia.
• Teismo agnostikoa:Agnostizismo mota bat denentz oso argi ez badago ere honen jarraitzaileek frogarik ez dela ametitu arren jainko edo jainkoak badirela sinesten dute.
• Ateismo agnostikoa:Aurrekoaren antzekoa da baina kasu hontan jainkorik existitzen ez deneko frogarik ez dela ametitu arren jainkorik ez dela sinesten dutenen korrontea genduke.

Orokorrean agnostikoek uste dute erlijioak giza izaeraren funtsezko atala ez direla, baina bai giza kultura eta historiarena.

Agnostikoak ez dira nahitaezko erlijio-aurkakoak, baizik eta norberaren jarrera zintzotik sortutako sinesteekin adeitsuak dira. Agnostikoaren ustez fedea berak ez duen norbanako aukera da.

Agnostizismoak XIX. mendetik indar handia hartzen hasi zen pentsamendu zientifikoarekin erlazio handia du dogmak frogarik ezean ametitzera erresistitzen baita eta konklusio guztiak arrazionalki sustenga daitezela eskatzen baitu.

Agnostiko ospetsuenen artean Thomas Henry Huxley, Thomas Alva Edison, Charles Darwin, Bertrand Russell, Albert Einstein eta Stephen Hawking daude.