Afrikar bufalo

Afrikar bufaloa animalia handia eta sendoa da. Sorbaldak 1-1'7 metroko altueran ditu eta gorputzaren luzera 1'7-3'4 metro artekoa izan ohi da. Isatsak 70-110 cm-ko luzera du[1]. Gainerako bovidoekin alderatuta gorputz luzeagoa du eta hanka labur eta sendoagoak. Lurmuturreko bufaloak (Syncerus caffer caffer) 425-870 kg pisatzen du eta azpiespezieen artean handiena da, basoko bufalo nanoak aldiz (Syncerus caffer caffer) 250-450 kg pisua du[2]. Azpiespezie guztietan arrak handiagoak dira emeak baino[3].

Sabanan bizi diren bufaloak beltzak edo marroi ilunak dira. Adinak aurrera egin ahala begien ingurua eta aurpegi aldea zuritu egiten zaie. Emeak gorrixkagoaak izaten dira. Basoko bufaloak gorrixkak dira eta iletsuagoak. Bufalo kumeen kolorea ere gorrixka izaten da kasu guztietan.

Aurreko hanketako apatsak zabalagoak dira atzeko hanketakoak baino, horrek adierazten du gorputzaren karga handiena aurrealdean duela bufaloak.

Bovido guztien antzeko garezurra dute eta gainean adar sendo bi. Afrika hegoaldeko eta ekialdeko populazioetako bufalo arren adarren oinarriak elkarturik daude ia eta ezkutu bakarra osatzen dute. oinarri borobiltsua dute, hortik beherantz luzatzen dira eta ondoren kurbatu egiten dira barrualderantz. Ale handiek metro bateko distantzia izaten dute punten artean, errekorra 164 cm-takoa da. Animaliak 5-6 urte dituenean garatzen dira guztiz adarrak, ezkutua ordea 8-9 urteko adina izan arte ez da gogortzen. Emeek ere badituzte adarrak, %10-20 laburragoak ordea.

Basoko bufaloen adarrak oso laburrak dira, gehienez ere 40 cm luzera dutenak, eta ez dira oinarriak elkartzen[4].

Afrikar bufaloa Afrikako belarjale arrakastatsuenetako bat da. Sabanan, zingiratan eta uholde-lautadatan bizi da, bai eta mopane basoetan eta mendietako basoetan ere[14]. Baso itxiak nahiago ditu eremu zabalak baino[15]. Ura behar du ezinbestean eta ur putzu iraunkorrak bilatzen ditu. Belar luzeak jaten ditu eta bestelako belarjaleei bidea irekitzen die. Belarra jateko mihia eta ebakortzak erabiltzen ditu eta azkar irensten du elikagaia. Bufalo taldeak ez dira luzaroan egoten toki berean.

Duten tamaina handiari esker harrapari gutxi dituzte. Lehoiek ehizatzen dituzte baina haien aurrean defenditzeko gai ere badira askotan. Horregatik hainbat lehoiek batera eraso behar dute bufalo heldu bat behera bota eta hiltzeko[16]. Krokodiloek bufalo zaharrak edo kumeak erasotzen dituzte, Nilotar krokodilo handiek bufalo helduari ere heltzen diote[17]. Gainerako harrapariek bufalo kumeak harrapatzen dituzte gehienbat; hala gepardoek, lehoinabarrek, likaonek eta hiena pikartek.

Etxekoturiko bobidoek dituzten gaixotasunak izan ohi dituzte afrikar bufaloek, hala nola, bobidoen tuberkulosia, theileriosia, oinetako eta ahoko gaixotasunak... Agerraldiak gertatzen direnean animalia taldeak isolatzen saiatzen dira Parke Naturaletako agintariak, gaixotasun gabeko eremuak lortzeko.

Bufalo ama eta kumea.

Bufalo arren arteko borroka.

Kopuru desberdinetako taldeak osatzen dituzte. Taldearen muina ahaideak diren bufalo emeek osatzen dute, haien ondorengoak alboan dituztela, eta gainerakoek talde iherarkizatua osatzen dute. Emeek agintzen dute hartu beharreko norabidea zein den, eta horretarako muineko emeek haien preferentziak adierazten dituzte eta gehiengoak erabakitzen du nori jarraitu[18]. Arrek ere sistema iherarkizatua dute eta gazteak ar dominantearengandik distantzia batera egoten dira beti[19]. Arren artean adar joka aritzea ohikoa izaten da ugalketa garaia inguratzen denean.

Harrapariak inguruan somatzen dituztenean talde itxia eratzen dute, kumeak erdian kokatzen dituztela. Ale isolaturen baten oihua entzuten dutenean hari lagundu eta arriskutik askatzera abiatzen dira[20]. Ikusi izan da bufaloak lehoiak jazartzen eta baita hiltzen ere haiek bufalo bat ehizatu badute.

Urtaro lehorrean arrak talde nagusitik banatzen dira eta haien taldea osatzen dute. Bi bufalo ar talde mota eratzen dira; 4-7 urte dituztenak eta 12 urte edo zaharragoak[21]. Zaharrenen taldeari dagga boys esaten diete (lokatzeztatuak) eta gizakientzat arriskutsuenak izaten dira.Tarteko adina duten bufalo arrak talde nagusian mantentzen dira haien kumeak babesten.

Soinu anitzak bokalizatzeko gai dira egoera desberdinak adierazteko; taldea mugitzen hasteko, norabidea aldaketa adierazteko, haien presentzia eta kokapena adierazteko, kumeak zaintzeko...[15]

Urtaro euritsuan soilik elkartzen dira eta orduan izaten dituzte kumeak. Urtaroaren hasieran jaiotzen dira bufalo kumeak eta urtaroaren amaiera aldera izaten da bufaloen arteko elkarketa. Bost urteko adina dutenean hartzen dute sexu heldutasuna. Haurdunaldiak 11 hilabete eta erdi irauten ditu. Ama taldetik aldendu egiten da kumea izatera eta aste batzuetan landare artean gordeta zaindu ondoren ama eta kumea taldera itzultzen dira. Amaren eta kumearen arteko lotura gainerako bobidoetan baino luzeago mantentzen da, kume berri bat izan artean irauten du.