Abozeta

Tamaina ertaineko hegazti limikoloa da, 42-46 cm arteko luzera eta 67-77 cm arteko hego-zabalera baititu. Lumaia zuribeltza du eta bere ezaugarri deigarriena gorantz kurbaturiko mokoa da. Sexu dimorfismo handirik ez du, emeak hala ere arrak baino kolore apalagoak ditu. Lumaia orokorrean zuria da baina pileo eta lepo beltzak ditu eta hegoetan marra zuri eta beltzak txandakatzen zaizkio. Mokoa ere beltza da. Hanka luzeek kolore urdin-grisaxka dute[2].

Abozeta gazteek marroiak izaten dituzte helduek beltzak dituzten lumak[3].

Euskal Herrian uda partean osatzen ditu populazio handienak, Europatik hegoaldera jeisten direnean. Ugalketa garaian kostaldean aurkitzen dituzten sakonera gutxiko ur eremuak aukeratzen ditu, padurak eta aintzira gazikarak adibidez, baina gizakiak garatutako eremuetan ere ikus daiteke, gatzagak, akuikultura eremuak... Landaretza urria izateak ere ez die askorik axola, betiere sedimentu ugariko eremuak badaude[4].

Ornogabeak harrapatzen ditu, intsektuak, krustazeoak eta zizareak gehienbat. Ibiltzen ari dela mokoa sedimentuetan sartu eta sega balitza bezala erabiltzen du[5]. Mokoa oso sentikorra du eta harrapakina ezkutalekutik ateratzen denean berehala detektatu eta harrapatu egiten du. Horretarako mokoak hortz txiki antzeko luzapen ugari ditu[3].

Talde handiak eratu ditzake elikatzen ari denean[4].

Kolonia txikietan ugaltzen da, beti ere bikoteak hainbat metrotako distantziara kokaturik daudela. Habia uretatik gertu edo uretan egiten du eta inguruan aurkitzen dituen adar, sustrai eta hostoz eraikitzen du. Emeak hiru edo lau arrautza arre jartzen ditu eta 23-25 egunetan zehar txitatu ondoren jaotzen dira abozeta kumeak. Jaio bezain laister beren kabuz ibili eta elikatzeko gai diren arren helduek zainduko dituzte 35-42 egunetan zehar, erabat garatzen diren arte[4].

Habia nahiko agerian egiten duenez sarritan kaio hankahoriek, txakurrek edo azeriek arrautzak jaten dizkiete eta txitak ere harrapatzen dituzte[5].

Carl von Linneok deskribatu zuen 1758 urtean Systema naturae liburuan[6][7]. Gaur egun duen izena eman zion, Recurvirostra avosetta[8]. Latinezko recurvus (gorantz kurbatua) eta rostrum (mokoa) hitzak elkartu zituen eta avosetta venezieraz duen izena da[9].

Zabalkunde handia badu ere ez zaio azpiespezierik ezagutzen[10].

• 
  Abozeta elikatzen.
• 
  Abozeta hegan.
• 
  Abozeta txita.
• 
  Arrautza.